DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Sawicka, Stanisława: Inkunabuły graficzne odnalezione w zbiorach Bibljoteki Kapitulnej w Gnieźnie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0266
zaś złotnicza użyta została wyłącznie do zaznaczenia grubych ćwie-
ków metalowych na oprawie trzymanej przez ewangelistą rozwar-
tej ksiągi.
Sw. Łukasz przedstawiony jest w postawie pólsiedzącej,
z głową zwróconą profilem w prawo. Prawą dłonią ujmuje za róg
wołu skrzydlatego, lewą przytrzymuje wspartą na kolanie księgą.
Cl góry wstęga czarna w obfitych zwojach wypełnia wolną prze-
strzeń dokoła świętego; tło, pokryte jakby lekką, prostopadle kre-
śloną siateczką, daje miękki, szary ton, uwydatniający ostrość
zwojów wstęgi i kanciastość liter. Tekst na wstędze brzmi: „lucas
Bos est in figura quam pretendit in scriptura“.
Dobrze skomponowana postać siedzącego ewangelisty, cha-
rakterystyczny zdecydowany profil o wydatnem, choć niewysokiem
czole i wysuniętej dolnej szczęce, dobrze narysowany ruch i kształt
dłoni, wreszcie umiejętne wkomponowanie atrybutu św. Łukasza,
symbolicznego wołu — zdradza niewątpliwe oparcie naszej rycinki
na jakimś dobrym pierwowzorze. Jest ona istotnie dość swobodną
kopją sztychu Mistrza E. S., przedstawiającego św. Łukasza w cyklu
czterech ewangelistów (Lehrs. 90)b), co zanotował już w swym Ka-
talogu Lehrs6). Postać powtórzona jest naogół wiernie, lecz doda-
ne tło —■ zarówno od góry, jak i na dole łąka z kwiatami, — oraz
banderola z napisem. Przytem charakter ryciny został zupełnie
zmieniony, nietylko wskutek odmiennej techniki, ale i spowodu
tak znacznego jej zmniejszenia.
Działalność artystyczna Mistrza E. S. kończy się ok. r. 1467.
Zdaniem Geisberga cykl czterech ewangielistów powstał ok. r. 1460,
kopje więc z tego cyklu mogą pochodzić z lat ok. 1470- 80.
Nasza rycinka jest drugim znanym egzemplarzem, jedyny do-
tąd publikowany znajduje się w Dreźnie, w zbiorze graficznym
w Zwingerze7). Kopje wszystkich czterech ewangelistów były odbite
na jednym arkuszu, który zachował się aż do r. 1845. Zakupiony
i rozcięty przez T. O. Weigla powędrował do znanej kolekcji Lanna
w Pradze. Niedawno nabyty do Zbioru Graficznego w Dreźnie zo-
stał ponownie złączony8). Sądząc jednak z reprodukcji9), odbitki
drezdeńskie są słabe i zatarte, podczas gdy św. Łukasz z Gniezna,
oprócz lekkiego obcięcia dolnego brzegu, nie doznał innych uszko-
dzeń i występuje w całej wyrazistości kompozycji, rysunku i cie-
kawej techniki.
Znaną i wielokrotnie powtarzaną kompozycję przedstawia dru-
ga rycinka: monogram Chrystusa z emblematami Męki Pań-
skiej (ryc. 2., wym. 70x47 mm. — Nieznana Schreiberowi. Meta-
loryt wykonany nożem i rylcem, bez użycia puncy). Kompozycja
255
ków metalowych na oprawie trzymanej przez ewangelistą rozwar-
tej ksiągi.
Sw. Łukasz przedstawiony jest w postawie pólsiedzącej,
z głową zwróconą profilem w prawo. Prawą dłonią ujmuje za róg
wołu skrzydlatego, lewą przytrzymuje wspartą na kolanie księgą.
Cl góry wstęga czarna w obfitych zwojach wypełnia wolną prze-
strzeń dokoła świętego; tło, pokryte jakby lekką, prostopadle kre-
śloną siateczką, daje miękki, szary ton, uwydatniający ostrość
zwojów wstęgi i kanciastość liter. Tekst na wstędze brzmi: „lucas
Bos est in figura quam pretendit in scriptura“.
Dobrze skomponowana postać siedzącego ewangelisty, cha-
rakterystyczny zdecydowany profil o wydatnem, choć niewysokiem
czole i wysuniętej dolnej szczęce, dobrze narysowany ruch i kształt
dłoni, wreszcie umiejętne wkomponowanie atrybutu św. Łukasza,
symbolicznego wołu — zdradza niewątpliwe oparcie naszej rycinki
na jakimś dobrym pierwowzorze. Jest ona istotnie dość swobodną
kopją sztychu Mistrza E. S., przedstawiającego św. Łukasza w cyklu
czterech ewangelistów (Lehrs. 90)b), co zanotował już w swym Ka-
talogu Lehrs6). Postać powtórzona jest naogół wiernie, lecz doda-
ne tło —■ zarówno od góry, jak i na dole łąka z kwiatami, — oraz
banderola z napisem. Przytem charakter ryciny został zupełnie
zmieniony, nietylko wskutek odmiennej techniki, ale i spowodu
tak znacznego jej zmniejszenia.
Działalność artystyczna Mistrza E. S. kończy się ok. r. 1467.
Zdaniem Geisberga cykl czterech ewangielistów powstał ok. r. 1460,
kopje więc z tego cyklu mogą pochodzić z lat ok. 1470- 80.
Nasza rycinka jest drugim znanym egzemplarzem, jedyny do-
tąd publikowany znajduje się w Dreźnie, w zbiorze graficznym
w Zwingerze7). Kopje wszystkich czterech ewangelistów były odbite
na jednym arkuszu, który zachował się aż do r. 1845. Zakupiony
i rozcięty przez T. O. Weigla powędrował do znanej kolekcji Lanna
w Pradze. Niedawno nabyty do Zbioru Graficznego w Dreźnie zo-
stał ponownie złączony8). Sądząc jednak z reprodukcji9), odbitki
drezdeńskie są słabe i zatarte, podczas gdy św. Łukasz z Gniezna,
oprócz lekkiego obcięcia dolnego brzegu, nie doznał innych uszko-
dzeń i występuje w całej wyrazistości kompozycji, rysunku i cie-
kawej techniki.
Znaną i wielokrotnie powtarzaną kompozycję przedstawia dru-
ga rycinka: monogram Chrystusa z emblematami Męki Pań-
skiej (ryc. 2., wym. 70x47 mm. — Nieznana Schreiberowi. Meta-
loryt wykonany nożem i rylcem, bez użycia puncy). Kompozycja
255