Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (3.1934-1935)

Ryc. 16. Stare okno bliźniacze.
i decydującym, znamy bowiem przykłady zabezpieczenia się od nich,
bez uciekania się do budowania grażdy.
Taki naprzykład Jura Haruk, mający swą chatę pod szczytem
Stepańskiego, a więc na wysokości około 1100 m. n. p. m. wysta-
wioną na silne działanie wichrów wiejących z Czarnohory, poradził
sobie dowcipnie, jak wskazują ryc. 14 i 15, w ten sposób, że pod-
cień przed chatą t. zw. pidganie zaopatrzył w przesuwane okien-
nice. W czasie pogody są one rozsunięte, w razie słoty zasuwa
je mając zabezpieczone nietylko pidganie ale i samą izbę, do
której nie docierają już najsilniejsze podmuchy zimnego wiatru.
Na obronny charakter starych grażd, składały się maleńkie
okienka (ryc. 16) o wymiarach przeważnie 25X25 cm. zakratowa-
ne i zabezpieczone jeszcze okiennicami, wychodzące tylko na
podwórze otoczone mocną ograżdą, oraz drzwi niczem w obron-
ności nie ustępujące oknom, również niewielkie, o wymiarach
przeciętnie 80 X 140 cm. zrobione z grubych desek, zamykane
oprócz zwykłego drewnianego zamka dwoma grubemi łatami, wsu-
wanemi u góry i u dołu w specjalne uchwyty. Ograżda zrobiona
z mocnych bali, miała bardzo często powycinane otwory, o zde-
cydowanym charakterze strzelnic, co całości nadawało charakter
małej forteczki.
Przypuszczam, że zasięg grażdy, powstałej w wyniku specy-
ficznych warunków miejscowych, równoznaczny jest z zasięgiem
właściwej Huculszczyzny.
Ponieważ grażda jest najbardziej rozwiniętym przykładem cha-
ty posedkowej, zanalizujemy ją, w niej bowiem znajdują się ele-
menty wszystkich poprzednio wymienionych typów.
F\ więc najpierw sytuacja. W sytuowaniu grażdy Hucuł nigdy
nie jest związany stosunkiem do drogi, tembardziej, że jak już wie-

288