Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (3.1934-1935)

Ryc. 7. Chata F. Jakimycza
w Per ebr odach.

Kompleks zabudowań kilku właścicieli, członków jednej rodzi-
ny Żowkłych z Perebrodów przedstawia ryc 6. „Odryny” i „humna”
ujmuje częściowo w całość mocny sumikowy płot, wiążący się z wę-
głami budynków.

Osiągnięte w latach ubiegłych wyniki badań planów chat zna-
lazły potwierdzenie w dziele prof. Moszyńskiego9). Skłoniły mnie
one do systematycznych poszukiwań przykładów, argumentujących
za hipotezą Puszeta o powstaniu chaty dwuizbowej 10). Wychodząc
ze słusznego założenia tego badacza: .podstawą każdego typu ar-
chitektonicznego jest plan i ogólny system konstrukcji” — przy
sporządzeniu rysunków do niniejszego sprawozdania podałem plany
łącznie z przekrojami. Pozwoliło to stwierdzić, że zestawienie skła-
dowych, a tak różnych początkowo elementów chaty „symetrycz-
no” - dwuizbowej zaznaczyło się zarówno w planie — przekroju po-
ziomym, jak i w przekroju pionowym podłużnym (ryc. 9, 12 i 13).
Chata F. Jakimycza w Perebrodach (ryc. 7) jest ilustracją pla-
nu jednownętrznego. Wejście bezpośrednio z dworu, piec i komin
ustawiono niedawno; początkowo chata była kurna, „kurnica”.
Przejawem tendencji do zasłonięcia wejścia jest chata T. Leśki
w Olhomlu (ryc. 8). Prymitywną sień kosznicową nakryto dachem
namiotowym, wspartym na sosze. Omówione dwa typy, oczywiś-
cie najpierwotniejsze, stanowią pierwiastkowy element chaty dwu-
izbowej.
Kleć — śpichrz i spiżarnia, latem sypialnia, zasadniczo stoi
niezależnie od chaty. Tak jest np. w większości wiosek, zbadanych

316