Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (3.1934-1935)

w r. 1933. E. Jeleńska wspo-
mina nawet, że w Komaro-
wiczach „za dawnych cza-
sów. .. domy mieszkalne
stały po jednej stronie uli-
cy, po drugiej zaś stawiano
klecie - świronki” i dopiero
„przy powiększonej ludnoś-
ci chaty budują po obu
stronach” u). Częściowe za-
stosowanie kleci do celów
mieszkalnych niewątpliwie
wpłynęło na zestawienie i
związanie jej z chatą. Licz-
ne tego przykłady słusznie
mogą być uważane za fazę
początkową powstawania cha-
ty dwuizbowej. Chata F\,
Maryniczowej w Moczulu
(ryc. 9) ma kleć ustawioną
drzwiami w drzwi. Proto-
typ sieni, przestrzeń mię-
dzy chatą i klecią, ma tu
zaczątek ściany tylnej —
niski płotek z tyczek i za-
czątek dachu — trochę sło-
my, luźno zarzuconej na



żerdki.
Te same formy, ale już
wykształcone, dojrzale, wy-
stępują w chacie W, Szew
czyka w Remlu (ryc. 10). Sień, z mocnych płaz na sumik,
łączy chatę wprawdzie nie z klecią, lecz z pokrewną jej
„ściobką”. Ściobka różni się tern od kleci, że ma ściany bar-
dzo starannie opatrzone mchem i zimą jest ogrzewana; przecho-
wuje się w niej głównie zapasy żywnościowe, nieznoszące mro-
zów 12). Ściobka Szewczyka, opatrzona w okienko, ma nietylko
pułap na tragarzach, ale nawet sosręb, „tram”, upodobniający
ją do izby mieszkalnej. Wysokości chaty i ściobki są równe,
w przekroju więc odrębność trzech członków składowych zazna-
cza się tylko w samodzielnych konstrukcjach dachu. Znacz-
ne różnice rozmiaru planów chaty i ściobki nie pozwoliły
poprzestać na powszechnie stosowanem trapezowern zwęże-

i o

5 M.

I : 150
Ryc. 8. Chata T. Leski w Olhornlu.

317