DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Recenzje i sprawozdania
DOI Artikel:[Rezension von: Karol Estreicher, Cultural Losses of Poland]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37711#0232
RECENZJE i SPRAWOZDANIA
Karol ESTREICHER, Cultural Losses of Roland, Index of Polish eul-
tural losses during the German occupation, 1939 — 1944. (Straty Kultury
Polskiej. Katalog strat kultury polskiej pod okupacja niemiecka 1939 —
1944), London 1944 s. XVII, 497.
Na zawartość tej pracy wskazuje nie tylko podtytuł, ale również i rok
wydania. Książkę opracowano na podstawie materiałów, które doszły do
Londynu do drugiej połowy 1944 r. przed zniszczeniem Warszawy po Pow-
staniu i przed całkowitym uwolnieniem Polski z pod władzy najeźdźcy,
a zatym w chwili, gdy proces niszczenia naszych skarbów kulturalnych
nietylko, że nie był zakończony, ale nawet nie osiągnął swego kulminacyj-//
nego punktu. Pamiętać trzeba, że w Warszawie znajdowała się conajmniej
trzecia część zbiorów dzieł sztuki publicznych i prywatnych, oraz archi-
walnych, jakie znajdowały się w Polsce. Pozatym książka nie obejmuje
„Ziem odstąpionych", na których znajdowały się tak liczne pamiątki pol-
skie, niszczone tam równie bezlitośnie, jak i gdzieindziej, nie obejmuje
wreszcie „Ziem Odzyskanych", na których w okresie wzmożonej germa-
nizacji i „poprawek historycznych" zaginęły bezcenne dokumenty świad-
czące o dawnej przynależności tych ziem do Polski i o związkach ich z kul-
turą polską. Zwrócić wreszcie trzeba uwagę i na to, że książkę opracowa-
no na podstawie materiałów, zbieranych tajnie w trudnych warunkach
i przez kurierów przewiezionych do Londynu. To wszystko spowodowało,
że materiał podany w niej nie obejmuje całości i niezawsze jest absolutnie
ścisły i w konsekwencji, że książka nie może stanowić podstawy przy osta-
tecznej ocenie kulturalnych strat Polski. Niemniej jednak, zawiera ona
masę materiału pierwszorzędnej wartości, przez to, że podaje wiadomości
o różnych zbiorach, nowsze od tych, które można znaleźć w publikacjach
przedwojennych i że mówi nieraz o .zbiorach, które nie miały nigdy kata-
logów drukowanych. Do czasu ukazania się nowych, kompletnych publi-
kacji będzie więc informatorem cennym i w wielu wypadkach jedynym.
Głównym celem tego wydawnictwa ogłoszonego na prawach rękopisu
w języku angielskim było „aby obraz rabunku i zniszczeń mieli przed oczy-
ma ci, którzy rozważać będą odszkodowania kulturalne na międzynarodo-
wych konferencjach oraz ci, którzy działać będą na polu rewindykacyj-
nym... w okupowanych Niemczech". Już obecnie stwierdzić można, iż w tej
dziedzinie wydawnictwo to odegrało znaczną rolę.
Książka składa się z 2 części: z katalogu strat ułożonego według miej-
scowości, opracowanego z udziałem Anny Marii Mars i Jerzego żarnec-
kiego (blisko 500 stron, sam Kraków 98, Warszawa 174) i wstępu (po 7
stron w tekście angielskim i polskim) zawierającego wiadomości o prze-
biegu przygotowań niemieckich, sięgających jeszcze lat przedwojennych,
o rabunkach i zniszczeniach, o ustawach regulacyjnych i sankcjonujących
rabunki i o ludziach, którzy je prowadzili, a wśród których było wielu
uczonych o światowych nazwiskach. _ r
Karol ESTREICHER, Cultural Losses of Roland, Index of Polish eul-
tural losses during the German occupation, 1939 — 1944. (Straty Kultury
Polskiej. Katalog strat kultury polskiej pod okupacja niemiecka 1939 —
1944), London 1944 s. XVII, 497.
Na zawartość tej pracy wskazuje nie tylko podtytuł, ale również i rok
wydania. Książkę opracowano na podstawie materiałów, które doszły do
Londynu do drugiej połowy 1944 r. przed zniszczeniem Warszawy po Pow-
staniu i przed całkowitym uwolnieniem Polski z pod władzy najeźdźcy,
a zatym w chwili, gdy proces niszczenia naszych skarbów kulturalnych
nietylko, że nie był zakończony, ale nawet nie osiągnął swego kulminacyj-//
nego punktu. Pamiętać trzeba, że w Warszawie znajdowała się conajmniej
trzecia część zbiorów dzieł sztuki publicznych i prywatnych, oraz archi-
walnych, jakie znajdowały się w Polsce. Pozatym książka nie obejmuje
„Ziem odstąpionych", na których znajdowały się tak liczne pamiątki pol-
skie, niszczone tam równie bezlitośnie, jak i gdzieindziej, nie obejmuje
wreszcie „Ziem Odzyskanych", na których w okresie wzmożonej germa-
nizacji i „poprawek historycznych" zaginęły bezcenne dokumenty świad-
czące o dawnej przynależności tych ziem do Polski i o związkach ich z kul-
turą polską. Zwrócić wreszcie trzeba uwagę i na to, że książkę opracowa-
no na podstawie materiałów, zbieranych tajnie w trudnych warunkach
i przez kurierów przewiezionych do Londynu. To wszystko spowodowało,
że materiał podany w niej nie obejmuje całości i niezawsze jest absolutnie
ścisły i w konsekwencji, że książka nie może stanowić podstawy przy osta-
tecznej ocenie kulturalnych strat Polski. Niemniej jednak, zawiera ona
masę materiału pierwszorzędnej wartości, przez to, że podaje wiadomości
o różnych zbiorach, nowsze od tych, które można znaleźć w publikacjach
przedwojennych i że mówi nieraz o .zbiorach, które nie miały nigdy kata-
logów drukowanych. Do czasu ukazania się nowych, kompletnych publi-
kacji będzie więc informatorem cennym i w wielu wypadkach jedynym.
Głównym celem tego wydawnictwa ogłoszonego na prawach rękopisu
w języku angielskim było „aby obraz rabunku i zniszczeń mieli przed oczy-
ma ci, którzy rozważać będą odszkodowania kulturalne na międzynarodo-
wych konferencjach oraz ci, którzy działać będą na polu rewindykacyj-
nym... w okupowanych Niemczech". Już obecnie stwierdzić można, iż w tej
dziedzinie wydawnictwo to odegrało znaczną rolę.
Książka składa się z 2 części: z katalogu strat ułożonego według miej-
scowości, opracowanego z udziałem Anny Marii Mars i Jerzego żarnec-
kiego (blisko 500 stron, sam Kraków 98, Warszawa 174) i wstępu (po 7
stron w tekście angielskim i polskim) zawierającego wiadomości o prze-
biegu przygotowań niemieckich, sięgających jeszcze lat przedwojennych,
o rabunkach i zniszczeniach, o ustawach regulacyjnych i sankcjonujących
rabunki i o ludziach, którzy je prowadzili, a wśród których było wielu
uczonych o światowych nazwiskach. _ r