DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.13467#0086
80
wychodzą z krzyża i to krzyża tkwiącego właśnie we
wierze Światowida, jako w czci krzyża słonecznego i niebie-
skiego. W wykopaliskach Troji i Miceny znalezione wartałki
jako przęsłyki, wartaczki, krężołki, mają już krzyże i świąż-
czyce (swastyki). A w samej Troji dobyto ich przeszło 18.000
sztuk. Brama w Persopolu, sala Darjusza stusłupowa, sala
tronowa Xerxesa i inne budowle wychodzą z krzyża.
Słupy przeto po świetlicach drzwi gnieźnieńskich i na
ołtarzu Marjackim w Krakowie w osi głównej wprowadzane
wyszły z krzyża bardzo a bardzo starożytnego. Żadna atoli
sztuka tak silnie go nie przyjęła do utworu kształtowego jak
sztuka polska.
*
* *
12.
Znamiona osobliwe świetlicy jednosłupowej, polskiej.
Jakkolwiek zachodzi wielkie podobieństwo a zarazem
i powinowactwo między świetlicami obydwiemi z drzwi gnie-
źnieńskich a świetlicą Stwosza na ołtarzu krakowskim,
jednak przyznać wypada sprawiedliwie, że ta ostatnia szcze-
gólnie godną jest baczności. Pole zwłaszcza lewe przyozdobił
arcymistrz krakowski pod łękiem widokiem na sklepienie ze
wszech miar ciekawe. Co nas uderza przedewszystkiem to
żebro osiowe linją pionową uwydatnione (wiz. '27. str. 73.). Skąd
ono pochodzi i co ono oznacza? — oto pytanie, na które
musi się znaleść odpowiedź i to zgodna z zabytkami naszymi,
a nie byle jaka.
Dla wytłómaczenia należytego tego utworu kształtowego
potrzeba przypomnąć, że w Polsce od czasów najdawniej-
szych był umiłowany zespół promieni ośmiu, wynikających
ze- stosowania w przestrzeni po nad głowami obrazu stałego
sprzężenia w całość jednolitą dwóch krzyżów równoramien-
nych, a mianowicie jednego o dwóch linjach w osiach głów-
nych, zatem złożonego z pionowej i poziomej, oraz drugiego
o dwóch linjach ukośnych czyli przekątniowych. Mało u nas
wie kto o tern, że zepkład taki utworu należy do „wiązań
polskie h", jakie wynikły z czynników wierzeniowych Sław-
wychodzą z krzyża i to krzyża tkwiącego właśnie we
wierze Światowida, jako w czci krzyża słonecznego i niebie-
skiego. W wykopaliskach Troji i Miceny znalezione wartałki
jako przęsłyki, wartaczki, krężołki, mają już krzyże i świąż-
czyce (swastyki). A w samej Troji dobyto ich przeszło 18.000
sztuk. Brama w Persopolu, sala Darjusza stusłupowa, sala
tronowa Xerxesa i inne budowle wychodzą z krzyża.
Słupy przeto po świetlicach drzwi gnieźnieńskich i na
ołtarzu Marjackim w Krakowie w osi głównej wprowadzane
wyszły z krzyża bardzo a bardzo starożytnego. Żadna atoli
sztuka tak silnie go nie przyjęła do utworu kształtowego jak
sztuka polska.
*
* *
12.
Znamiona osobliwe świetlicy jednosłupowej, polskiej.
Jakkolwiek zachodzi wielkie podobieństwo a zarazem
i powinowactwo między świetlicami obydwiemi z drzwi gnie-
źnieńskich a świetlicą Stwosza na ołtarzu krakowskim,
jednak przyznać wypada sprawiedliwie, że ta ostatnia szcze-
gólnie godną jest baczności. Pole zwłaszcza lewe przyozdobił
arcymistrz krakowski pod łękiem widokiem na sklepienie ze
wszech miar ciekawe. Co nas uderza przedewszystkiem to
żebro osiowe linją pionową uwydatnione (wiz. '27. str. 73.). Skąd
ono pochodzi i co ono oznacza? — oto pytanie, na które
musi się znaleść odpowiedź i to zgodna z zabytkami naszymi,
a nie byle jaka.
Dla wytłómaczenia należytego tego utworu kształtowego
potrzeba przypomnąć, że w Polsce od czasów najdawniej-
szych był umiłowany zespół promieni ośmiu, wynikających
ze- stosowania w przestrzeni po nad głowami obrazu stałego
sprzężenia w całość jednolitą dwóch krzyżów równoramien-
nych, a mianowicie jednego o dwóch linjach w osiach głów-
nych, zatem złożonego z pionowej i poziomej, oraz drugiego
o dwóch linjach ukośnych czyli przekątniowych. Mało u nas
wie kto o tern, że zepkład taki utworu należy do „wiązań
polskie h", jakie wynikły z czynników wierzeniowych Sław-