DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.13467#0218
212
34.
Założenie ośmiopromienne na sklepieniu kaplicy
Jasnogórskiej.
Myśl piękna tkwiąca jeszcze w starożytności powiada,
że „podniesienie jest powrotem w krainę niebieską".
(Mistyka Słow. G. Pawlikowski str. 266). Sztuka nasza nad-
wiślańska posiada bardzo wiele wzorów wśród utworów
kształtowych, które wyraźnie głoszą podniesienie duszy w gó-
rę, ażeby piękno było czynnikiem udoskonalenia. Kaplica
Matki Boskiej na Jasnogórze dochowała po dzień dzisiejszy
sklepienie żebrowane, ponad ołtarzem obrazu Cudownego,
które pochodzi z czasów królowej Jadwigi i Władysława
Jagiełły. Z umysłu nawiązujemy się w tern miejscu do zabyt-
ku tego, aby korzystać ze sposobności i wartość jego pod-
nieść dla stylu Nadwiślańskiego. Sklepienie owo posiada
wszystkie znamiona główne polskiego gotyku naszego, po-
inieważ uwidocznia na podniebieniu dwie gwiazdy prawem
\dwojenia, rozwija się w dwóch przęsłach na zasadzie poło-
wienia, jest więc okazem z dwudziału wychodzącym, ma
po bokach ściany po dwa łęki, zatem rozwija „dwunałęcza"
i wyprowadza w pierwiastku zdobniczym rozwój założenia do-
środkowego drogą układu promienistego. Widzimy przeto,
że wszystko to, cośmy znaleźli w pracy kształto-twórczej Stwo-
sza żyło już na 100 lat prędzej w duchu naszym, narodowym.
Sklepienie żebrowane w kaplicy Cudownej Częstochowy
zasługuje w ogóle na uwydatnienie jego znaczenia pierwszo-
rzędnego choćby dlatego, że dotychczas znane jest przeważ-
nie z obrazów wnętrza źle wykreślonych i z kartek fałszywie
rzecz oddających. Prawdopodobnie błąd powstał stąd, że malarz
rzeczy nie rozumiejący i nie chcący dobrze się jej przypatrzyć
umieścił w Tygodniku Ilustr. widok kaplicy, na którym w skle-
pieniu u góry wprowadził gwiazdę żebrową sześciopromien-
ną, a to skutkiem niedocenienia dobrego zabytku i bądź co
bądź ujęcia niesumiennego go w linjach prawdziwych.
Sklepienie zaś kaplicy M B. w Częstochowie na podnie-
bieniu swem ma dwie gwiazdy duże ośmiopromienne!
To różnica wielka!...
A co najważniejsze, to ustawienie owych promieni oś-
miu wedle stylu Nadwiślańskiego tak, aby promienie wszyst-
34.
Założenie ośmiopromienne na sklepieniu kaplicy
Jasnogórskiej.
Myśl piękna tkwiąca jeszcze w starożytności powiada,
że „podniesienie jest powrotem w krainę niebieską".
(Mistyka Słow. G. Pawlikowski str. 266). Sztuka nasza nad-
wiślańska posiada bardzo wiele wzorów wśród utworów
kształtowych, które wyraźnie głoszą podniesienie duszy w gó-
rę, ażeby piękno było czynnikiem udoskonalenia. Kaplica
Matki Boskiej na Jasnogórze dochowała po dzień dzisiejszy
sklepienie żebrowane, ponad ołtarzem obrazu Cudownego,
które pochodzi z czasów królowej Jadwigi i Władysława
Jagiełły. Z umysłu nawiązujemy się w tern miejscu do zabyt-
ku tego, aby korzystać ze sposobności i wartość jego pod-
nieść dla stylu Nadwiślańskiego. Sklepienie owo posiada
wszystkie znamiona główne polskiego gotyku naszego, po-
inieważ uwidocznia na podniebieniu dwie gwiazdy prawem
\dwojenia, rozwija się w dwóch przęsłach na zasadzie poło-
wienia, jest więc okazem z dwudziału wychodzącym, ma
po bokach ściany po dwa łęki, zatem rozwija „dwunałęcza"
i wyprowadza w pierwiastku zdobniczym rozwój założenia do-
środkowego drogą układu promienistego. Widzimy przeto,
że wszystko to, cośmy znaleźli w pracy kształto-twórczej Stwo-
sza żyło już na 100 lat prędzej w duchu naszym, narodowym.
Sklepienie żebrowane w kaplicy Cudownej Częstochowy
zasługuje w ogóle na uwydatnienie jego znaczenia pierwszo-
rzędnego choćby dlatego, że dotychczas znane jest przeważ-
nie z obrazów wnętrza źle wykreślonych i z kartek fałszywie
rzecz oddających. Prawdopodobnie błąd powstał stąd, że malarz
rzeczy nie rozumiejący i nie chcący dobrze się jej przypatrzyć
umieścił w Tygodniku Ilustr. widok kaplicy, na którym w skle-
pieniu u góry wprowadził gwiazdę żebrową sześciopromien-
ną, a to skutkiem niedocenienia dobrego zabytku i bądź co
bądź ujęcia niesumiennego go w linjach prawdziwych.
Sklepienie zaś kaplicy M B. w Częstochowie na podnie-
bieniu swem ma dwie gwiazdy duże ośmiopromienne!
To różnica wielka!...
A co najważniejsze, to ustawienie owych promieni oś-
miu wedle stylu Nadwiślańskiego tak, aby promienie wszyst-