Zubrzycki, Jan S.: Wit Stwosz w Norymberdze: (dopełnienia książki: "Arcydzieła Wita Stwosza") (Lwów, 1933)

33

Sztuka piękna wyrazem myśli przewodnich.

Jedną z najszkodliwszych sił niszczycielskich to panu-
jące u nas wyobrażenie błędne co do warunków powstawa-
nia sztuki pięknej w Polsce, na tle okresów czasu, skutkiem
wpływów najrozmaitszych, najbardziej przypadkowych i z źródeł
cudzoziemskich płynących. Zabytki nasze wszystkie nie mogą
mieć przeto znaczenia żadnego dla Ojczyzny naszej, ponieważ
w ogóle one bez wyjątku przy-
należyć mają do narodowości
rozlicznych. Wyrodziło się prawo
bardzo dziwaczne, wedle którego
Polska stworzoną była chyba je-
dynie na to, aby do Niej garnęli
się przybysze błąkający się po
świecie i czekający tylko na za-
wołanie z Polski.

Stwosz zatem miałby nie-
wątpliwie spełnić rolę taką samą,
bo przebywając w Norymberdze

nasiąknął pojęciami niemieckiemi f 7- »K ° ł 0 m 1 r"

. . ., * . . , krotnie występujący na głowicy

i dopiero z Niemiec przeszczepiał w znafc krzyia z któreg0 rami(m

je do Krakowa i do Polski? dwudzielnych wychodzi zdobina,

Nie Zgadza się to przede- podobna do „ośmiorogu" naszego.

wszystkiem z prawdą najgłów-

niejszą, która szczególnie co do średniowiecza żyła u nas
wzniosłością myśli przewodnich, szukających „opisania
kształtu" (wedle Krasińskiego) drogą zachwycenia
i natchnienia. Śmiało powiedzieć to można, że w żadnym
narodzie nie było takiego pojednania Kościoła z Państwem,
jak w Polsce. Kierunek wszechnicy krakowskiej był prze-
ważnie duchowny. Wszechnica ta była dla nauk wydziału
teologicznego stworzoną. (Tarnowski: Hist. lit. p. I. str. 14.
i 15.). Nauki chrześcijańskie miały w niej pierwszeństwo
i dążyły do wnikania w życie narodowe. Ta spółjednia
Praw boskich z prawami ludzkiemi wytworzyła świat pojęć
i dążności, które o wiele wcześniej żyły właśnie w sztuce
Polskiej, aniżeli w piśmiennictwie, jakie uwydatniło później
marzenia nasze o Posłannictwie Polski „m e s j a n i c z n em".