DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.13467#0195
189
tern nauką rzetelną. My Polacy wpatrzmy się w to oblicze
przeszłości niekłamanie w oczy nasze bijące i sądźmy wedle
tego, co duch na nim zachował, aby żył nieśmiertelnie i po-
twierdzał wiekuiście, jaką to naprawdę wielką tęsknotą
przodków naszych biła i bije ciągle w niebo sztuka piękna,
dla związania pielgrzymki życia tu ziemskiego z cudownością
tam nadprzyrodzoną przyszłości nieskończonej.
*
* *
29.
„Utwór kształtu" na płycie mosiężnej biskupa Górki.
Z góry ostrzedz należy czytelnika, że wrażenia praw-
dziwego nikt nie odniesie z oglądania odbitek po dziełach
wedle zdjęć z pomnika Uriela Górki. Są one przeważnie
(mniej lub więcej) w zmniejszeniu tak niewyraźne i na ogół
tak mało linji okazujące, że nikogo to nie zadziwia, gdy
arcydzieła owego nikt właściwie nie zna dobrze. Aby go oce-
nić należycie trzeba naprawdę, zabytek czcigodny oglądać
w rzeczywistości przy oświetleniu najdoskonalszem. Obraz
najlepszy podaje tablica 7. w dziele: „Die wichtigsten Bau-
denkmaler d. Pr. Posen" — P. Graff. Berlin 1909.
Najwięcej pouczają nas wszystkie szczegóły, obficie po-
rozrzucane po płaszczyźnie całej, godne tego, aby wtopić
się w ich mowę kształtu. Daleko więcej rzucają one światła
na twórczość arcydzieła, aniżeli najobszerniejsze wywody
naukowe z daleka ściągane, często w oderwaniu od przedmiotu.
Nasamprzód uwydatnić trzeba silnie znamiona stylowe.
Pomysł należy stanowczo do sztuki średniowiecznej, zatem
do gotyku, skutkiem czego przypuścić można, iż powstał
on wcześniej, aniżeli w r. 1500. co przyjmują ci, którzy są-
dzą po dzisiejszemu, jakoby pomnik co najmniej postawiono
we dwa lata po śmierci biskupa, która nastąpiła r. 1498.
Tymczasem około r. 1500 w Polsce, a zwłaszcza w Krakowie,
przebłyskiwał już świt sztuki Odrodzenia. Zatem tablica,
o wzorach tchnących poważnemi pojęciami stylu ostrołucz-
nego, co do pomysłu mogłaby wyłonić się w wyobraźni
arcymistrza znacznie prędzej, czyli za życia jeszcze biskupa.
Nikogo to zresztą zadziwiać nie powinno, ponieważ w Polsce
było to nietylko zwyczajem, ale nawet prawem ze życiem zwią-
tern nauką rzetelną. My Polacy wpatrzmy się w to oblicze
przeszłości niekłamanie w oczy nasze bijące i sądźmy wedle
tego, co duch na nim zachował, aby żył nieśmiertelnie i po-
twierdzał wiekuiście, jaką to naprawdę wielką tęsknotą
przodków naszych biła i bije ciągle w niebo sztuka piękna,
dla związania pielgrzymki życia tu ziemskiego z cudownością
tam nadprzyrodzoną przyszłości nieskończonej.
*
* *
29.
„Utwór kształtu" na płycie mosiężnej biskupa Górki.
Z góry ostrzedz należy czytelnika, że wrażenia praw-
dziwego nikt nie odniesie z oglądania odbitek po dziełach
wedle zdjęć z pomnika Uriela Górki. Są one przeważnie
(mniej lub więcej) w zmniejszeniu tak niewyraźne i na ogół
tak mało linji okazujące, że nikogo to nie zadziwia, gdy
arcydzieła owego nikt właściwie nie zna dobrze. Aby go oce-
nić należycie trzeba naprawdę, zabytek czcigodny oglądać
w rzeczywistości przy oświetleniu najdoskonalszem. Obraz
najlepszy podaje tablica 7. w dziele: „Die wichtigsten Bau-
denkmaler d. Pr. Posen" — P. Graff. Berlin 1909.
Najwięcej pouczają nas wszystkie szczegóły, obficie po-
rozrzucane po płaszczyźnie całej, godne tego, aby wtopić
się w ich mowę kształtu. Daleko więcej rzucają one światła
na twórczość arcydzieła, aniżeli najobszerniejsze wywody
naukowe z daleka ściągane, często w oderwaniu od przedmiotu.
Nasamprzód uwydatnić trzeba silnie znamiona stylowe.
Pomysł należy stanowczo do sztuki średniowiecznej, zatem
do gotyku, skutkiem czego przypuścić można, iż powstał
on wcześniej, aniżeli w r. 1500. co przyjmują ci, którzy są-
dzą po dzisiejszemu, jakoby pomnik co najmniej postawiono
we dwa lata po śmierci biskupa, która nastąpiła r. 1498.
Tymczasem około r. 1500 w Polsce, a zwłaszcza w Krakowie,
przebłyskiwał już świt sztuki Odrodzenia. Zatem tablica,
o wzorach tchnących poważnemi pojęciami stylu ostrołucz-
nego, co do pomysłu mogłaby wyłonić się w wyobraźni
arcymistrza znacznie prędzej, czyli za życia jeszcze biskupa.
Nikogo to zresztą zadziwiać nie powinno, ponieważ w Polsce
było to nietylko zwyczajem, ale nawet prawem ze życiem zwią-