DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.13467#0158
152
doczne na boku północnym i południowym i służyły za
podstawy pod trzy pary słupów — białodach czyli podnie-
bie dźwigających. Zabytek, pochodzący z wieku XI. wy-
szedł z poczucia miejscowego, z duchem sławjańskim czyli
wędyckim związanego, albowiem dwudział i dwunałęcze to
pierwiastki nieznane w całej sztuce zachodniej, a głęboko
zakorzenione w sztuce polskiej. Nawet rzeźba przypominająca
smoka i lwa każe przywołać pamięci podanie o smoku wa-
welskim i powtarza tego lwa, który tak często pojawia się
na posążkach wykopaliska z Przyłbic, (Prilvitz), należącego
do Obodrzytów (Obotriten). („Bamberg". Beriihmte Kunst-
statten. Fr. Leitschuh — Lipsk. 1914. str. 81. wiz. 39 i 40.).
Wszystko to przekonywa nas, że zasada dwudziału
tkwiła najsilniej, a zarazem najdawniej w duchu sarmacko-
polskim i o wiele pierwotniej i głębiej w całej sztuce Nad-
wiślańskiej, jak gdzie indziej. Znaczy to, że Wit Stwosz
przygotowywał się do zawodu swojego, nie w środowisku
niemieckiem bardzo jałowem, lecz w środowisku polskiem,
na zasadzie obfitości pojęć staro-lęchickich, które wynikały
z czci słońca i porządku ustroju światowego. Kiedy Stwosz
tworzył grobowiec Śgo Wojciecha poszedł niezawodnie za
siłą podaniową, bijącą z grobowca Bolesława Chrobrego
w Poznaniu i z grobowca króla chłopków w Krakowie.
Obydwa musiały mieć białodach oparty na sześciu słupach.
Skrzynia grobowa pomnika Kaźmirza Wielkiego ma na dole
do dnia dzisiejszego w osi głównej słupek przedziału.
Wszystkie wywody powyższe zmuszają nas zatem do
wyroku takiego, iż utwór kształtowy z trzech słupów
wychodzący pochodził z myśli głębokich a wysokich, oraz
sięgał przeszłości bardzo dalekiej. Dwudział i dwunałęcza
na grobowcu Śgo Wojciecha mają związek duchowy z całą
sztuką polską, która podstawowo opiera się o prawo dwoje-
nia i prawo połowienia. Taki owoc tworzenia krasoumnego
powstać mógł jedynie drogą dziedzictwa z krwi i kości
szczepu staro-lęchickiego.
*
*
doczne na boku północnym i południowym i służyły za
podstawy pod trzy pary słupów — białodach czyli podnie-
bie dźwigających. Zabytek, pochodzący z wieku XI. wy-
szedł z poczucia miejscowego, z duchem sławjańskim czyli
wędyckim związanego, albowiem dwudział i dwunałęcze to
pierwiastki nieznane w całej sztuce zachodniej, a głęboko
zakorzenione w sztuce polskiej. Nawet rzeźba przypominająca
smoka i lwa każe przywołać pamięci podanie o smoku wa-
welskim i powtarza tego lwa, który tak często pojawia się
na posążkach wykopaliska z Przyłbic, (Prilvitz), należącego
do Obodrzytów (Obotriten). („Bamberg". Beriihmte Kunst-
statten. Fr. Leitschuh — Lipsk. 1914. str. 81. wiz. 39 i 40.).
Wszystko to przekonywa nas, że zasada dwudziału
tkwiła najsilniej, a zarazem najdawniej w duchu sarmacko-
polskim i o wiele pierwotniej i głębiej w całej sztuce Nad-
wiślańskiej, jak gdzie indziej. Znaczy to, że Wit Stwosz
przygotowywał się do zawodu swojego, nie w środowisku
niemieckiem bardzo jałowem, lecz w środowisku polskiem,
na zasadzie obfitości pojęć staro-lęchickich, które wynikały
z czci słońca i porządku ustroju światowego. Kiedy Stwosz
tworzył grobowiec Śgo Wojciecha poszedł niezawodnie za
siłą podaniową, bijącą z grobowca Bolesława Chrobrego
w Poznaniu i z grobowca króla chłopków w Krakowie.
Obydwa musiały mieć białodach oparty na sześciu słupach.
Skrzynia grobowa pomnika Kaźmirza Wielkiego ma na dole
do dnia dzisiejszego w osi głównej słupek przedziału.
Wszystkie wywody powyższe zmuszają nas zatem do
wyroku takiego, iż utwór kształtowy z trzech słupów
wychodzący pochodził z myśli głębokich a wysokich, oraz
sięgał przeszłości bardzo dalekiej. Dwudział i dwunałęcza
na grobowcu Śgo Wojciecha mają związek duchowy z całą
sztuką polską, która podstawowo opiera się o prawo dwoje-
nia i prawo połowienia. Taki owoc tworzenia krasoumnego
powstać mógł jedynie drogą dziedzictwa z krwi i kości
szczepu staro-lęchickiego.
*
*