Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Bandini, Angelo Maria
De obelisco Caesaris Augusti e Campi Martii ruderibus nuper eruto commentarius — Rom, 1750 [Cicognara, 2516]

DOI Seite / Zitierlink: 
https://doi.org/10.11588/diglit.8409#0104

DWork-Logo
Überblick
loading ...
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
78

de Augusti Cms. Obelisco Cap. XIV.

Sembra ad alcuni, che la prima, eia seconda non
debba ammettersi; non sacendo eglino comprende-
re, come naturalmente il corsi del Sole pojsa aver pa-
tite delle sensibili alterazioni, o come la Terra pissa
ejsersi rimojsa dal suo centro1. Potrebbe si ricorrere
alla variazione della obliquità, dell'Eclittica,alla ([na-
ie pare, che avejse riguardo Plinio quando disse :
O perchè il corso del Sole non sia quel medesi-
mo , ma sia mutato per alcuna ragione del Cie-
lo : sapendosi, che molti degli antichi l'hanno am-
mejsa .
"Benché ai tempi noftri sia quejìa una celebre , e
notijsima quejlione , non sono pero gli asironomi di
un medesimo sentimento : non potendosi sacilmente in
cosa così dubbiosa determinare niente di certo , cerne
pienamente sanno vedere il Cassini giovine1 e il Wol-
sioì ; imperocché ci mancano le antiche ojservazioni ;
e quantunque abbiamo quelle di Pitea , d'Eratojlene,
d'Ipparco , e di Tolomeo, possiamo nulladimeno giù-
siamente dubitare della loro esatte^za ; quale onni-
namente si richiede in cose così minute . Rissettendo a.
quejìo il Signor de la Hire * gettò a terra la Teoria
della declinazione Jìabilua dal Signor de l'Ouville s
ejsendo quejìa appoggiata per lo più alle antiche ojser-
vazioni .
E per non entrare nell' esame particolare delle
ragioni di coloro, che soflengono l'obliquità dell'Eclit-
tica ejsere immutabile , e per conseguenza non mu-
tarsi la via , ne le ombre meridiane del Sole per ri-
guardo alla loro lunghezza , allora quando il Sole
e in un dato luogo della medesima Eclittica, voglio ac-
cordare {come sembra che dimagrino alcune moderne
ojservazioni e particolarmente le satte nella samosa
meridiana di S. Petronio di Bologna ) che una tale
obliquità sia variabile . Ciò non ojlante non rejìa ba-
Jìantementf provata quejìaprima cagione di Plinio :
[i] Gaspar Zieglertis in suisI>//«;d«;.fAnimadveruoni-
bus in hunc modura philosophatur . Hasc dierum obferva-
tio &c.hic nonnulla caussa eli cur suspicemur,totani pilam
suisse toto apice superiorem , proptereaque non refpon-
dit ratio gnomonis & umbra? ad Iocum Solis,quia mutata
suitproportio ix ad vi 11.Veruni si error non ftatim, sed
demum astate Plinii deprehenfus suit, hoc sit sortaflìs ,
quod in ista altitudine molis , aliquid donatum fit errori
exiguo, sed posteaquam accefferunt tremores &inunda-
tiones , qua; fedimentum molis labefaétarant, ccepit ma-
nifestior effe, quam utposset excusari . Et has cauffas
probabiles ducimus operis viciati, reliquas exiftimo pe-
titas altius, quam ferat argumentum Scioterici unius sal-
lentis. Quomodo enim ab eo natura laboret, & fi umbra
non congruit , ejus cauffa fit, quia curfus diffonus Solis,
& cadi , aliqua sit ratione mutatus , etiam reliqua , urbe
tota , & orbe , Scioterica paritcr non congruerint ? Jani
hujus pctuntur exempla : non Ephemerides Hipparcbi

hujus discriminis caufìas , quas Plinius prosert
inquiramus.
Neque prima , neque altera recipienda non-
nuli is videtur, ex eo quia haud sibi suadere va-
lent 1 Solis cursum immutari, velTellurem a
centro suo,juxta usitatas naturae leges, dimoveri
potutine. Non me latet illis verbis : seu Solis
ipsius dijsono cursu, & Codi aliqua ratione mutato,
Plinium respicere potuissè ad Eclipticse obli-
quitatem , quam Veteres animadvertissè, quam-
plurimis teftimoniis sacile evincitur.

Quamvis vero noftra secate in diversa ab-
eant pr^ftantissimi viri , atque omnium ore
versetur ejusmodi quseftio , haud sacile tamen
in re tam dubia certi aliquid adsirmari poteft.ut
Cassinius junior1 8c Wolphius3 luculentissìme
ostendunt. Desunt enim antiquse observationes,
& si quas habemus , puta Pytheas, Eratoftenis,
Hypparchi, Ptolemsei &c. nihilo tamen mi-
nus de eorum accurata in observando dili-
gentia , quas in exiguis hisce rebus inveftigan-
dis prorsus ere necessària, jure dubitandum eli .
Id egregie animadvertens de la Hire 4 theoriam
declinationis a de 1' Ouville * excogitatam sun-
ditus labefadtavit,cum eaplurimum ex antiquis
observationibus desumatur'.
Neque hic celebriorum Aftronomorum ra-
tiones in medium proseram, quibus satis su-
perque probare contendunt, nihil prorsus obli-
quitatem Eclipticse , neque idcirco viam , ne-
que meridianas solis umbras , quod longitudi-
nem respicit, immutari, tum cum Sol in certo
aliquo Eclipticse loco conftituitur : mihi en im
in eorum sententiam ire placet , qui ob li-
quitatem hanc immutari volunt , nonnu lis
recentioribus innixi observationibus , iisque
precipue ad Bononiensem D. Petronii meridia-
nam
usum suum possea prasbuerint, ut reéte dicantur in annos
sexcentos praenuntiata; ? etsi tellus a centro dimota eft ,
atque ideo non congruit Sciotericum . Deinde alia argu-
menta rerum, quse tcllurem mediam effe mundi totius ,
illa etiam sua ipsius Plinii state, haud dubie tellabantur .
Multa hic materia supereft, unde coarguatur naturam
haud quaquam in loco provocatam effe : nolumus poftre-
ma pagina arguti videri,Tlinioresellendo.TVwu quoque
Bellonius in suo-.libro De Operum antiquorumpr<estantia ,
eodem modo fentire videtur . Kircherus denique in sua
Arte magna lucis & umbras duas illas cauffas a Plinio ad-
iatas resellere fimili modoconatur.
[2] In tAJìron. Element. lib.it. ci.
(3) In lAflron. Element. ^é. mdccxvi i. in lucem pra-
ditis ^t. clxvii.
[4] Memoires de P^cadtmie dessciences ^.iunccxyi,
pag.29 S-
[rj Ibidem pag.281. & w4);.mdccxxxiv.p"$.^91.
 
Annotationen