Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Bandini, Angelo Maria
De obelisco Caesaris Augusti e Campi Martii ruderibus nuper eruto commentarius — Rom, 1750 [Cicognara, 2516]

DOI Seite / Zitierlink: 
https://doi.org/10.11588/diglit.8409#0105

DWork-Logo
Überblick
loading ...
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
dell' Obelisco di Cesare Aug. Cap.XIV.

79

nstrh peraclis : tamen hxc prima a Plinio adlata
caussa nullo modo probari poiset. Etenim pre-
cipui variantis Ecliptice fautores ', qui in de-
clinationis hujusce thcoria adstruenda pluri-
ìnum insudarunt, per lìngula secula, vel in
singulos nonaginta annos,unius minuti declina-
tionem statuunt. Cum itaque a ducla meridia-
na, ad tempus, quo, juxta Plinium., ejusdem vi-
tium innotuit, nonnisi lv circiter anni elapsi
fuerint : obliquitatis variatio horum annorum
spatio vix sub ienlus cadit, cum ad minuti pri-
mi medietatem vix adscendat, ideoque tantum
meridiane discrimen ex eo fieri nequaquam
poterat.
Ad utrasque caussas , quas primum Pli-
nius profert refellendas,opponi etiam posfetmo-
bis arguvnenta suppeditari ad probandum.Solem
a suo tramite numquam aberrasfe,ac Tellurem a
centro suo numquam dimotam fuisse 1, licet
ipse hujusmodi mutationes alibi etiam depre-
hensas assirmet;nam re vera si mutatio aliqua vel
in solis cursu , sive in telluris situ evenilset , ob
quam meridiane observationes non amplius
congruerent , ne congruissènt quidem omnia
Urbis scioterica: pluraque insuper apparuilsent
phaenomena que ipsemet Plinius, diligentissi-
mus rerum nature inveltigator non incerta
aliorum side , sed suis observata oculis adnota-
visiet.
Relique vero, quas Plinius adfert ratio-
nes , quoi videlicet sedimento molis facto , sive
Urbis tremoribus , seu Tyberis alluvionibus
Obeliscus intortus suerit (quod edisiciis passim
obtingit, si presertim prope ssumina sita sint,
quemadmodum eratObeliscus)maxime omnium
(1) £>. de V Ouville , & Goditi in JiSis %egi<e Tati-
sienjìs Jlcademia scientiarum ^inni 1716. pag. 281. <&
1734. pag. 491.
(2) Optime ad rem nostram celeberr. Fontanellius, in
Elogio D. de Chazelles . V ^Academie presque nais-
sante avoit formi- le noble dessein d'envoyer des Obsirva-
teurs à lAIexandrie & à Uranibourg , pour y prendre le
fi du travati des grattds bommes qui y avoient babitè .
Mais les disftculth da voyage d'^tlexandrie sirent que
Fon se contenta de celai d,cVranibourg , que M. "Piccard
voulut bien entreprendre en MDCLXXI. Il y traca la
Meridienne du lieti, isn ftit fort etonne de la trouver dif-
ferente de 18 min. de celle que Ticbo avoit determini ,
qtCil ne devoit pas avoir detcrminìe negligemment ,
puìfqu'il s'agijfoit d'un terme fixe , oh fe rapportoient tou-
tes les obfervations. Cela pouvoit fine croire que les
meridiennes cbangeoìent, cesi-à-dire , que la Terre, fup-
poje qu'elle tourne , ne tourne pas toujours fur les metr.es
Toles.Car fi un autre point devient Tole,tous les merìdiens
qui devoient scjfer par ce nouveau poir.t ont necejfairement
chang e de position . On voit ajsezcombien il importoit aux
lAs.rottomes de s'asfurer,ou de la variation, ou de l'invaria-
bilitì des Toles de la Tcrre,& des meridiennes.M. de Cha-
zelles ejlant eh Egypte , mefura les Tyramides , & trouva

imperocché una tale variazione , secondo i più acerri-
mi disensori della mede/ima, non arriva se non che ad
un minuto primo ogni cento , 0 ogni novant' anni '
Adunque dalla cosìruzione della meridiana al tempo,
in cui secondo Plinio si scoperse il dijsejìamento , non
ejsendo pajsati se non che anni cinquantacinque in cir-
ca, sarebbe quefta arrivata appena alla meta di un
minuto primo , onde non poteva produrre nella detta
meridiana un così notabile cangiamento .

Contro la prima , e seconda delle juddette
cause -potrebbe di più opporfi, aver noi delle ripro-
ve , che somiglianti sensibdi mutazioni nel corso del
Sole , 0 nella Terra non sieno realmente seguite 1 ;
benché egli alse, mi ejsere siate altrove ancora os-
servate . Ed in satti tali cagioni non sio avrebbe-
ro rer.dnta inutile la meridiana del Campo Marzo ,
ma tutti ancora qli Qrohqi , che erano in Roma : ed
avrebbero altresì prodotti altri effetti , per gli quali
Plinio diligerti [[simo cjjervatcre della natura , si sa-
rebbe di ciò potuto da fe medesimo ajjicurare, sen-
za Jìarsene alle incerte relazioni degli altri.
Le altre ragioni poi dello ejserfi 0 torto , 0
sprosondato alquanto il sondamento dell' Obelisco ,
0 per gli terremoti > 0 per le inondazioni del Tevere
( mentre ciò communemente alle sabbriche succede ,
fpecialmente quando si trovano in qualche vicinan-
za dei siumi, come era il nojlro Obelisco ) mi pa-
jono
que les quatre cotes de la plus grande estoient exposez pre-
cifement aux quatre regions du Monde. Or,conime cette ex-
pofttion Jt jusie doit.felon toutes les apparencespoJsibles,avo-
ir eflè affeclèe par ceux qui eleverent cette grande majfe de
pietres il y a plus de trois mille ans,il s'enfuit que pendant
un fi long e/pace de tetns , rien na ebangè dans le ciel a
cet egard , ou , ce qui revient au mestne , dans les Toles de
la Terre, ni dans les meridiennes . Se seroit-on imaginè que
Ticbo ,fi babil, i?> fi exaél Obfervateur , auroit mal tire
sa meridienne, & que les anciens Egyutiens si grojsters ,
du moins en cette matiere, auroìent bien tire la leur .
Vìnvariabilitè des meridi ennes a e/tè encore confirmèe par
celle que M. CoJJÌni a titèe en M.DC LV. dans VEglife de
S. Vetrone à Boulogne . Nctandum tair.en ed , ex eo
quod Ticbo in ftatuendis nonnullarum turrium pofitio*
nis angulis , quoad meridianam Uraniburgi , aliquot
minutis erra verit , inferri tutò non posse , meridianam
ab eo in fuo Obfervatorio duéìam , eodem errore labo-
rasse ; cum fieri possit , meridianam refte deferiptam ,
angulos vero fuifle non rite flatutos . Huc etiam acce-
dit, aliqua effe indicia , Ticbonem fupradicìos angulos
metitum fuifle , ut topographicam Uraniburgi, Infulae .
littor umque adjacentium , ac freti , in quo fita eft , char-
tam deferiberet ; quod ut sìeret , haud necefle erat, me-
 
Annotationen