Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (21.1959)

HENRYK BEDNARSKI

wę dokumentacyjną odsyłacza priof. Friedberga w je-
go komentarzu dotyczącym Awindonu {w drugim wyd.
E. Richtera, Corpus Iuris Canonici)9 — z; uwagi na
bezsporną autentyczność diokumentairmą znaleziska —
rozszerza naszą wiedzę o ;ten drobiny przyczynek, zna-
leziony dzięki przypadkowi i zainteresowaniu dla in-
itroldgartorskiej makulatury.
Nalsza minialtura przedstawia zatem moment na-
dania bulili przez Klemensa V, a inicjał „I” — bło-
gosławiącego Jana XXII. Rękopisi powstał w końcu
XIV wieku, w kancelarii papieskiej w Awimionłe,
stąd sillniejsizy niiż w Bolonii element: francuski.
Pozostały Ido omówienia, jeszcze iglossy na mar-
gliinesacihl
Fakt, żie zaledwie fragment jednej karty prooe-
miura, Ibeiz nazwiiisk gilossaitorów, zachowany został
z omawianej butli1 publikacyjnej Jana XXII, utrud-
nia wykryciile autorów itziw. laparaltu, w postaci gloss
dużych, małyclh ditd1., które należałoby skonfrontować
z treścią komentarzy tych zbiorów Klementyn, które
przetrwały do naisizycih czasów li! o których, znaleźć
można wiadomość w znanych bibliografiach rękopi-
sów 1 Starodruków10. W konkretnych warunkach
piszący te słowa niie mógł podjąć się tego1 zaidaniia.
Z literatury znane są nazwiska komentatorów tej
właśnie bulili (w odnośnych ramach czasu) — jak
Jiołhan Andreus, Guilleilmus de Monte LaodUno, Zem-
» J. F. v. S c h u 11 e, Die Geschichte der Cjuellen und Li-
teratur des kanonischen Rechts, t. I, Vom Gratian bis auf
Papst Gregor IX, Stutgart 1875, s. 25; E. Richter, Corpus
Iuris Canonici, Lipsiae 1922, s. 1183 n. (wyd. II opracowa-
ne przez E. Friedberga). O bulli Klemensa V i Jana XXII,
okolicznościach jej towarzyszących oraz powodach wydania,
por.: F. E h r 1 e, Ein Bruchstiick der Acten des Consils von
Vienne, „Archiv fur Literatur und Kirchengeschichte", 1888,
IV, s. 361—470; A. V a n H o v e, Commentarium Lovaniense
in Codicem Iuris Canonici, Mechlinea-Romae 1928, Vol. 1, 1.1,
Frologomena ad codicem iuris canonici, s. 179—181; F. K.
Seppelt i K. Loffler, Dzieje papieży od początku ko-
ścioła do czasów dzisiejszych, Poznań 1936, s. 19.
io z bibliografii i literatury przedmiotu wiadomo, że rę-
kopis z Marburga C-3, ukończony VII Id. Iunii 1318, uwa-

zelinus i inni. Nieco więcej uwagi poświęciliśmy neto-
miiaislto dopiskom na stronie recto, pochodzącym z XV i
XVI wieku.
U góry z prawej strony karty, ręka zapewne wła-
ściciela yodumiiniu dopiisała w XV wieku (jalk świadczy
rodzaj pisma) datę śmierci Klemensa V — 20 kwiet-
nia1 1314 roku.
Dwiie glosisy dalsze pochodzą z XViI w., tj. z czasu,
gdy iluminowany pergamin zdobił wierzchnią okład-
kę. Na lewym marginesie obok miniatury winietowej
znajduje się napis w formie monogramowej: „Pater
R.B.G.B.”. Jest to zestawienie pierwszych liter imie-
nia i nazwiska rodowego papieża Klemensa' V. Od-
czytane brzmiałoby: „Pater Reverend.issiimus Raj-
moinid Bertrand de Goth de Billanidneau”. Miejsce,
gdzie kolejny napiś! gilossy wyskrobano, staje isię czy-
telne dopiero pod lampą 'kwarcową n. Jest, to tytuł
dzieła Mikołaja z Błonia1 „Tnactettus saceirdotalis de
sacralmentiis”, który to traktat zofetał na okładce ozdo-
biony tnaisizym pergaminem. Wreszcie numer „45”,
umjieisizczoiny na karcie rękopisu w miejscu, gdzie
tenże okrywał grzbiet książki, jest niewątpliwie nu-
merus curens jakiegoś nieznanego nam bliżej inwen-
tarza bibliotecznego., Świadczy on o zamożności wła-
ściciela starodruku z doby quatrocenta, bo księgi na-
leżały ongiś d:o dóbr bardzo kosztownych.
żany jest za zbiór najbardziej pełny. Gdy chodzi o zbiory
drukowane, bibliografia Haina (Repertorium Bibliographicae,
II, s. 161) zawiera wśród inkunabułów (od nru 5407 do 5447)
40 pozycji. Najstarszy, interesującej nas treści, wydrukowano
w Moguncji w r. 1460. Według Lówena, do roku 1500 było
w Niemczech 19 wydań, zaś w latach 1500—1789 dalszych 77.
Schulte informuje, że wydanie z r. 1582 ustala tekst auten-
tyczny, podany w pełnym brzmieniu przez Richtera w I wyd.
Corpus Iuris Canonici z r. 1839.
u Za pomoc i udostępnienie aparatury do badań doku-
mentów słabo czytelnych serdecznie dziękuję dr Heraldowi
Schickelowi, kierownikowi działu rękopisów w Landessachsi-
sches Archiv w Dreźnie i jego współpracownikom.
Artykuł jest streszczeniem wybranych fragmentów obszer-
niejszej pracy pt. „Zabytkowa makulatura".

FEUILLE D’UN CODĘ AYEC MINIATURES DU XIVe SIECLE

Daus la neldure diu li)vr>e de Ndiciołas, de Błonie (un
fheołogiein połomeisi), dmltiitulle „Tracteltus sacerdotałis
de sacremieUtis'... et corum adlmindśtoaltiołndfous”, eddite
a iśtraislbioiuirg ein 1508, eltadlt cachee uine feuiłile en par-
chernih proivenlamlt du codę diu XIVe sdócle. Cette
feuillle ciomitiiemlt un texte idlilt „pinoemium”, c’eslt-a-ddre
initroductdlon a la bulle de Jean XXII de 1317, pu-
biliiaint lesi deorets idte son pcedecesseur, Clemenlt V.
Des illumiPaitiions1 que Ilon yoiit sur1 cette feudlle out

ete executes a Avignom vers ila firn du XlIVe sdedle
et represenitenit 1’ecole de mimiaituires dliite „de Bo-
logne”, malis avec deis dnfluemces fuanęaiilses plus pro-
nonicees que Hes imiuiaituires; fadtes a Bioloigne meme.
Da, mdindature prilncdpale, foirmaUt ta vdgmie>tlte de la
feuillle, repiresente le papę sur son tróne, eddtanit ta
bulle, et l’dlniiitilale „J” du papę, dounaut ta1 bene-
diiicitilou.