Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (35.1973)

RECENZJE — POLEMIKI

LIST DO REDAKCJI
(SPROSTOWANIE)

Z przykrością stwierdziłem, że do prac o kolegiach
jezuickich w Polsce zakradły się błędy spowodowane
przestawieniem kart pewnego rękopisu w Rzymskim
Archiwum Jezuitów (ARSI).
Rękopiśmienne historie kolegiów jezuickich nie są
składane w archiwum według miejscowości, lecz według
prowincji. Każda prowincja nadsyłała Annuae Litterae
za ostatni rok, oraz Historiae za trzylecie, z wszystkich
domów całej prowincji spisywane w jednym zeszycie.
Później zeszyty takie oprawiono w tomy. I tak tom
Polonica 52 obejmuje Litterae Annuae provinciae Po-
lonae za lata 1622—1645.
Otóż w zeszycie za rok 1630 przestawiono kartki
jeszcze przed ich zeszyciem. Wskutek tego po rozpoczętej
historii Lwowa następuje dokończenie historii Lublina
i początek Sandomierza, po nim dokończenie Lwowa
i początek Lublina, potem dokończenie Łucka i początek
Kamieńca, następnie dokończenie Sandomierza i początek
Łucka, wreszcie dokończenie Kamieńca. Ciągłą nume-
merację kart dorobiono prowizorycznie dopiero przy
sporządzaniu fotokopii dla ks. S. Bednarskiego w okresie
międzywojennym, i jest ona błędna. Prawidłowo powin-
no się czytać karty w następującej kolejności: 56, 58,
57, 60, 59, 61. Trudno było dostrzec to pomieszanie czy-
tając tylko wybrane drobne fragmenty. Ujawniło się ono
dopiero przy czytaniu ciągłym.

Od Bednarskiego wypożyczył materiały W. Kiesz-
kowski i na ich podstawie opracował Kolegium jezuickie
w Sandomierzu opublikowane w Pamiętniku Koła San-
domierzan 1925—1935, Warszawa 1936. Tam na s. 10
pisze, że ,,w r. 1630 przystąpiono do gruntownej przebu-
dowy gotyckiego jeszcze kościoła św. Piotra i Pawia” i po-
wołuje się na ARSI Pol. 52 f. 58. Tymczasem na wskaza-
nej stronie znajduje się tekst Annuae Litterae kolegium
lwowskiego z opisem budowy kościoła i przeniesienia do
niego nabożeństw. W Sandomierzu w tym czasie niczego
nie budowano, a kościół gotycki stał znacznie dłużej, bo
do początku XIX w. Niestety błędna wiadomość została
już powtórzona w innych publikacjach.
Podobny błąd przydarzył się niżej podpisanemu.
W artykule Chronologia budowy gmachów jezuickich
w Lublinie (BHS XXX 1968 nr 2 na s. 163) umieściłem
takie zdanie: ,,W r. 1630 jest moica o założeniu i ozdobieniu
sklepienia w prezbiterium. Równocześnie ustawiono wielkie
organy”. Zdania te należy wykreślić, jak również zamiesz-
czony w przyp. 29 cytat z ARSI Pol. 52 f. 59v, gdyż
dotyczą one nie Lublina, ale Łucka na Wołyniu. Skle-
pienie kościoła lubelskiego istniało już w chwili kon-
sekracji, a organy ustawiono po raz pierwszy w r. 1639.
Jerzy Paszenda