Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (35.1973)

WSPOMNIENIE POŚMIERTNE

DOC. DR JOANNA ECKHARDT
1901 — 1970


Joanna Eckhardt urodziła się dnia 7.IV.1901 r. w Sam-
borze, w Małopolsce Wschodniej, gdzie spędziła dzie-
ciństwo i wczesną młodość. Na okres studiów przeniosła
się do Poznania, z którym, pominąwszy lata okupacji
niemieckiej, związała całe swoje późniejsze życie.
W 1921 r. rozpoczęła studia na Uniwersytecie Poz-
nańskim, początkowo na wydziale polonistyki, aby po
trzech latach przenieść się na historię sztuki do Katedry
prof. Szczęsnego Detloffa. Prócz studiów absorbowały
Ją wówczas sprawy społeczno-polityczne, czego wyrazem
była Jej przynależność do organizacji Radykalnej Mło-
dzieży Akademickiej, w której działała w latach 1923—25.
Dłuższy pobyt za granicą, w latach 1925—26, we Francji
oraz w r. 1928, we Włoszech, poświęciła szczególnie na ba-
jania rzeźby renesansowej i barokowej, przygotowując

pracę doktorską pod kierunkiem prof. S. Detloffa.
W 1930 r. otrzymała na Uniwersytecie Poznańskim tytuł
doktora historii sztuki za rozprawę doktorską pt. Nagro-
bek biskupa Czamków skieg o w katedrze poznańskiej.
W tymże roku objęła stanowisko kustosza zbiorów Poz-
nańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk przy Muzeum
im. Mielżyńskich, na którym pozostała do 1939 r. Okres
ten był bardzo owocny w Jej życiu. Pisała wiele zarówno
w zakresie problematyki, która Ją wówczas najbardziej
absorbowała, tzn. polskiej rzeźby XVI i XVII w., głównie
nagrobnej, jak też różne recenzje z wystaw, artykuły
z okazji okolicznościowych rocznic oraz poważniejsze
publikacje z dziedziny malarstwa, grafiki i metalo-
plastyki.
Lata okupacji niemieckiej spędziła w trudnych wa-
runkach, pracując okresowo jako urzędniczka w elektrow-
ni miejskiej w Zakopanem. Po zakończeniu działań wo-
jennych, dzięki życzliwej pomocy dra K. Malinowskiego
powróciła do Poznania w połowie 1945 r. i objęła stano-
wisko kustosza w organizującym się od nowa Muzeum
Wielkopolskim w Poznaniu, przemianowanym w parę lat
później na Muzeum Narodowe. Pozostała na nim do swej
emerytury, tzn. do r. 1963, kierując działem tkanin i me-
tali. W tym czasie, pełna zapału i poświęcenia włączyła
się z całą energią w ciężką i odpowiedzialną pracę od-
budowywania od podstaw muzealnictwa poznańskiego.
Działała w akcji gromadzenia i zabezpieczania rozpro-
szonych zbiorów, a następnie w żmudnym ich systematy-
zowaniu, opracowywaniu naukowym oraz udostępnianiu
i wystawiennictwie. Dzięki Jej niezwykłej pracowitości
i rzetelności badawczej, dział Jej powierzony w szybkim
stosunkowo czasie uzyskał w bardzo dokładną
dokumentację zbiorów muzealnych i terenowych, która
stanowiła podstawową bazę różnych kwerend i publikacji
naukowych. Niestety doc. dr J. Eckhardt zdołała osobiś-
cie wykorzystać tylko niewielki jej procent dla swoich
publikacji.
Nadmiar obowiązków związanych z pracą muzealną
nie zmniejszył w niczym Jej dawnych zainteresowań
naukowych; kontynuowała badania nad polską rzeźbą
nagrobną i mecenatem artystycznym, a równocześnie
z uwagi na zupełnie nowy dla Niej zakres problematyki
związanej z działem rzemiosł artystycznych, roz-
poczęła systematyczne badania nad tą dziedziną sztuki,
ze szczególnym uwzględnieniem środowiska poznańskiego.
Skłoniły Ją do tego między innymi również dwie oko-
liczności: po pierwsze rewindykacja złotnictwa wywiezio-
nego przez okupanta, pochodzącego z kościołów Wielko-
polski, po drugie — prace przygotowawcze poprzedza-
jące wydanie trzytomowej publikacji Dziesięć Wieków
Poznania, która ukazała się drukiem w 1956 r. Wówczas

200