DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Artykuły
DOI article:Mikocka-Rachubowa, Katarzyna: Domenico Cardelli - rzeźbiarz króla Stanisława Augusta
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71010#0268
262
Katarzyna Mikocka-Rachubowa
Kominki te można było obejrzeć jesienią 1785 r. w pracowni Cardellego, gdzie czekały na
wysyłkę do Warszawy obok innych rzeźb przeznaczonych dla polskiego dworu. Oglądała
je tam 25 listopada 1785 r. Katarzyna Platerowa, która zapisała w swoim diariuszu: [Rome
- 25 novembre] apres dinej'ai ete chez Cardelli ouj'ai vue quantite de choses superbes
en marbre; entre autres les cheminees commandees pour le Roi, il y en a une surtout en
mosaique qui est bien belle; elle est en marbre blanc et porphyre verd, au milieu un me-
daillon ой il y a une piece de mosaique qui est bien belle, et de cóte deux medaillons aussi
entoures d'un petit cordon en perles bronze, les autres sont en porphyre rouge, d'autres
blanc. Oprócz mnóstwa waz w alabastrze i porfirze, Platerowa widziała tam także prze-
znaczoną dla króla głowę Meduzy w białym marmurze (il [y] a quantite de beaux vases en
albdtre, porphyre, la tete de Meduse pour le Roi est encore une belle piece)11. Lorenzo
Cardelli wykonał ponadto dla króla Stanisława Augusta marmurową kopię wazy antycz-
nej z Villa Medici i inny jeszcze kominek, bogato zdobiony rzeźbiarską dekoracją (cena
wazy wynosiła 600 skudów, a kominka 250)12.
Domenico Cardelli, urodzony w Rzymie 1 marca 1767 r.13, początkowo studiował lite-
raturę. Okazało się jednak, że ma zdolności do rysunku i wkrótce został uczniem Giusep-
pe Cadesa, malarza i rzeźbiarza. Studiował też archeologię pod kierunkiem Ennia Quirina
Viscontiego, Georga (J0rgena) Zoćgi i kardynała Stefana Borgii. W 1783 r. w Concorso
Clementino Akademii Św. Łukasza zdobył pierwszą nagrodę w trzeciej klasie malarstwa,
w Warszawie (cytowane dalej: AGAD), Archiwum Kameralne, nr III/430: Rachunki i pokwitowania artystów i rze-
mieślników, 1785-1786, plik 1786. Depenses diverses, s. 61-62: Nota delle spese fatte dal Brocchi p[er] conto di S.M. il
Re di Polonia p[er] la spedizione a Varsavia dei due camini di marmo bianco statuario. [...] compte des deux cheminees
de Marbre de la Salle du Dais faites ά Rome, faisant 244 # [dukatów], dont 100 # [dukatów] ont ete donnes par le Roi.
Ustalenia co do wysyłki kominków do Warszawy zawarto też w liście Ignazia Brocchiego do jego szwagra Marcella Bac-
ciarellego z Rzymu 17 maja 1786 r. (AGAD, Archiwum Kameralne, nr III/430, op. cit., plik 1786. Depenses diverses,
s. 63).
11 PLATEROWA, Mon voyages. 83-84.
12 O wazie będącej kopią antycznej wazy z Villa Medici i o kominku, oglądanych w pracowni Lorenza Cardellego, pisał
z Rzymu do Marcella Baciarellego Jan Chrystian Kamsetzer w niedatowanej (1780?) nocie, co miało niewątpliwy
związek z zamówieniami warszawskiego dworu. Por. Biblioteka Narodowa w Warszawie (cytowane dalej: BN), rkps
3290: Listy Jana Kamsetzera do Marcella Bacciarellego z lat 1777-1787, k. 106: La vase et la cheminee dont j'ajoute
ici les dessins sont deux pieces que j'ai trouve parmi autres d'une parfaite execution chez un sculpteur ici nomme
Lorenzo Cardelli, etj'ai cru que I'une et I'autre meritoit etre employe. La vase est une copie d'apres une antique qui se
trouvoit autre fois a Villa Medicis et elle est d'un tres beau marbre blanc assez joliment travaille. Le basrelief presente
le Sacrifice d'lphigenie: le piedestał est creux pour faciliter le transport. La cheminee est aussi d'un tres beau marbre
blanc avec des panneaux de porphir entoure d'un petit listeau de perles de bronze dore, le zocle est de granit oriental.
L'execution des ornemens de cette cheminee est tout ce qu'on pent voir de parfait, car les feuilles et autres choses qui
les composent, sont si bien travaille au jour, qui paraissent d'etre tout detaches, les bareliefs qu'ils
y trouvent sont les memes de la vase et ne sont pas mauvais aussi. Le prix de la vase est de 600. scudi et celui de la
cheminee de 250. Сотте les mesures, que je me suis fait donner n'etoient pas trop juste, j'ai marque les mesures
principales selon 1'echelle de Pologne avec des lettres [...] (cytat z zachowaniem oryginalnej pisowni). Por. też ostatnio:
Listy z podróży: korespondencja Jana Chrystiana Kamsetzera z królem Stanisławem Augustem i Marcellem Bacciarel-
lim 1776-1777, 1780-1782, 1787, oprac. Marzena KRÓLIKOWSKA-DZIUBECKA, Warszawa 2017, s. 420. O wy-
konanych przez Lorenza Cardellego dla Stanisława Augusta wazie i kominku por. Tadeusz MAŃKOWSKI, Rzeźby
zbioru Stanisława Augusta, Kraków 1948, s. 80; o kominkach, wazie i głowie Meduzy: MIKOCKA-RACHUBO-
WA, Canova, jego krąg i Polacy ..., t. 2, s. 169 poz. 77-81; ead., „Rome and Sculpture in Poland ... ", s. 296; ead.,
Rzeźba włoska w Polsce ...,t. 2, s. 252-254 poz. 155-158. Lorenzo Cardelli wykonywał też prace dla innych polskich
zleceniodawców, np. kominek dla hrabiego Potockiego (zapewne Stanisława Kostki Potockiego), o czym Kamsetzer
pisał do Bacciarellego w cytowanej wyżej nocie: Le conte Potocki a faitfaire une cheminee chez le meme sculpteur, mais
comme il n 'a pas paye que 80 # [dukatów] elle ne pourrait d'etre aussi bien travaillee" (BN, rkps 3290, op. cit., k. 106).
13 Według Gaetana De Minicis (DE MINICIS, op. cit., s. 212), Domenico Cardelli urodził się 1 marca 1761.
Katarzyna Mikocka-Rachubowa
Kominki te można było obejrzeć jesienią 1785 r. w pracowni Cardellego, gdzie czekały na
wysyłkę do Warszawy obok innych rzeźb przeznaczonych dla polskiego dworu. Oglądała
je tam 25 listopada 1785 r. Katarzyna Platerowa, która zapisała w swoim diariuszu: [Rome
- 25 novembre] apres dinej'ai ete chez Cardelli ouj'ai vue quantite de choses superbes
en marbre; entre autres les cheminees commandees pour le Roi, il y en a une surtout en
mosaique qui est bien belle; elle est en marbre blanc et porphyre verd, au milieu un me-
daillon ой il y a une piece de mosaique qui est bien belle, et de cóte deux medaillons aussi
entoures d'un petit cordon en perles bronze, les autres sont en porphyre rouge, d'autres
blanc. Oprócz mnóstwa waz w alabastrze i porfirze, Platerowa widziała tam także prze-
znaczoną dla króla głowę Meduzy w białym marmurze (il [y] a quantite de beaux vases en
albdtre, porphyre, la tete de Meduse pour le Roi est encore une belle piece)11. Lorenzo
Cardelli wykonał ponadto dla króla Stanisława Augusta marmurową kopię wazy antycz-
nej z Villa Medici i inny jeszcze kominek, bogato zdobiony rzeźbiarską dekoracją (cena
wazy wynosiła 600 skudów, a kominka 250)12.
Domenico Cardelli, urodzony w Rzymie 1 marca 1767 r.13, początkowo studiował lite-
raturę. Okazało się jednak, że ma zdolności do rysunku i wkrótce został uczniem Giusep-
pe Cadesa, malarza i rzeźbiarza. Studiował też archeologię pod kierunkiem Ennia Quirina
Viscontiego, Georga (J0rgena) Zoćgi i kardynała Stefana Borgii. W 1783 r. w Concorso
Clementino Akademii Św. Łukasza zdobył pierwszą nagrodę w trzeciej klasie malarstwa,
w Warszawie (cytowane dalej: AGAD), Archiwum Kameralne, nr III/430: Rachunki i pokwitowania artystów i rze-
mieślników, 1785-1786, plik 1786. Depenses diverses, s. 61-62: Nota delle spese fatte dal Brocchi p[er] conto di S.M. il
Re di Polonia p[er] la spedizione a Varsavia dei due camini di marmo bianco statuario. [...] compte des deux cheminees
de Marbre de la Salle du Dais faites ά Rome, faisant 244 # [dukatów], dont 100 # [dukatów] ont ete donnes par le Roi.
Ustalenia co do wysyłki kominków do Warszawy zawarto też w liście Ignazia Brocchiego do jego szwagra Marcella Bac-
ciarellego z Rzymu 17 maja 1786 r. (AGAD, Archiwum Kameralne, nr III/430, op. cit., plik 1786. Depenses diverses,
s. 63).
11 PLATEROWA, Mon voyages. 83-84.
12 O wazie będącej kopią antycznej wazy z Villa Medici i o kominku, oglądanych w pracowni Lorenza Cardellego, pisał
z Rzymu do Marcella Baciarellego Jan Chrystian Kamsetzer w niedatowanej (1780?) nocie, co miało niewątpliwy
związek z zamówieniami warszawskiego dworu. Por. Biblioteka Narodowa w Warszawie (cytowane dalej: BN), rkps
3290: Listy Jana Kamsetzera do Marcella Bacciarellego z lat 1777-1787, k. 106: La vase et la cheminee dont j'ajoute
ici les dessins sont deux pieces que j'ai trouve parmi autres d'une parfaite execution chez un sculpteur ici nomme
Lorenzo Cardelli, etj'ai cru que I'une et I'autre meritoit etre employe. La vase est une copie d'apres une antique qui se
trouvoit autre fois a Villa Medicis et elle est d'un tres beau marbre blanc assez joliment travaille. Le basrelief presente
le Sacrifice d'lphigenie: le piedestał est creux pour faciliter le transport. La cheminee est aussi d'un tres beau marbre
blanc avec des panneaux de porphir entoure d'un petit listeau de perles de bronze dore, le zocle est de granit oriental.
L'execution des ornemens de cette cheminee est tout ce qu'on pent voir de parfait, car les feuilles et autres choses qui
les composent, sont si bien travaille au jour, qui paraissent d'etre tout detaches, les bareliefs qu'ils
y trouvent sont les memes de la vase et ne sont pas mauvais aussi. Le prix de la vase est de 600. scudi et celui de la
cheminee de 250. Сотте les mesures, que je me suis fait donner n'etoient pas trop juste, j'ai marque les mesures
principales selon 1'echelle de Pologne avec des lettres [...] (cytat z zachowaniem oryginalnej pisowni). Por. też ostatnio:
Listy z podróży: korespondencja Jana Chrystiana Kamsetzera z królem Stanisławem Augustem i Marcellem Bacciarel-
lim 1776-1777, 1780-1782, 1787, oprac. Marzena KRÓLIKOWSKA-DZIUBECKA, Warszawa 2017, s. 420. O wy-
konanych przez Lorenza Cardellego dla Stanisława Augusta wazie i kominku por. Tadeusz MAŃKOWSKI, Rzeźby
zbioru Stanisława Augusta, Kraków 1948, s. 80; o kominkach, wazie i głowie Meduzy: MIKOCKA-RACHUBO-
WA, Canova, jego krąg i Polacy ..., t. 2, s. 169 poz. 77-81; ead., „Rome and Sculpture in Poland ... ", s. 296; ead.,
Rzeźba włoska w Polsce ...,t. 2, s. 252-254 poz. 155-158. Lorenzo Cardelli wykonywał też prace dla innych polskich
zleceniodawców, np. kominek dla hrabiego Potockiego (zapewne Stanisława Kostki Potockiego), o czym Kamsetzer
pisał do Bacciarellego w cytowanej wyżej nocie: Le conte Potocki a faitfaire une cheminee chez le meme sculpteur, mais
comme il n 'a pas paye que 80 # [dukatów] elle ne pourrait d'etre aussi bien travaillee" (BN, rkps 3290, op. cit., k. 106).
13 Według Gaetana De Minicis (DE MINICIS, op. cit., s. 212), Domenico Cardelli urodził się 1 marca 1761.