DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Artykuły
DOI article:Mikocka-Rachubowa, Katarzyna: Domenico Cardelli - rzeźbiarz króla Stanisława Augusta
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71010#0269
Domenico Cardelli - rzeźbiarz króla Stanisława Augusta
263
za rysunek przedstawiający posąg Antinousa z Kapitolu14. W tymże konkursie w roku
1789, w pierwszej klasie rzeźby, otrzymał, ex aequo z Michele Van Lintem, pierwszą
nagrodę za relief w terakocie Uczta Baltazara, króla Babilonu15. W 1789 r. Cardelli wy-
konał dwie prace rzeźbiarskie. Pierwsza to marmurowy biust Prudenzy Capizucchi, umiesz-
czony w jej nagrobku w kościele Santa Maria sopra Minerva w Rzymie, w kaplicy Naro16,
druga to pomnik nagrobny Johna Smitha, porucznika brytyjskiej marynarki wojennej,
ustawiony w kościele St. Mary Aldermanbury w Londynie, z odkutą w marmurze figurą
siedzącej kobiety, która składa skrzyżowane ręce na piedestale złamanej kolumny rostral-
nej17. W 1794 r. ukończył nagrobek hrabiny Chiary Rosy Marii Spinucci, zmarłej w 1792
r. żony Franza Xavera Alberta Augusta von Wettin księcia Saksonii, ustawiony w katedrze
w Fermo18. Cardelli jest też najpewniej autorem marmurowego popiersia księcia Franza
Xavera von Wettin, powstałego kilka lat wcześniej19. Z lat 90. XVIII w. pochodzi kilka
innych popiersi. W 1793 r. artysta wyrzeźbił w marmurze biust nieznanego mężczyzny,
sygnowany i datowany „D. Cardelli Roma Fecit Anno 1793"20, w roku 1796 popiersie
hrabiny Sophii Magdaleny Knuth, z domu Moltke, jako Diany21, a także biust duńskiej
pisarki Friederike Brun oraz - na jej zamówienie - popiersie kardynała Stefana Borgii.
Dziełem Cardellego był prawdopodobnie gipsowy model popiersia duńskiego konsula
Edmunda Bourke, odkuty w marmurze przez Thorvaldsena w 1800 r.22, także zapewne
14 Ipregi delle Belle Arti celebrati in Campidoglio pel solenne Concorso tenuto dali 'Insigne Accademia del Disegno in
S. Luca li 2. Giugno 1783, Roma 1783, s. VIII i XIII; I disegni di figura nell 'Archivio Storico dell 'Accademia di San
Luca, t. 3: Concorsi e accademie del secolo XVIII (1756-1795), a cura di Angela CIPRIANI e Enrico VALERIANI,
Roma 1991, s. 129-130, 141 (rysunek w zbiorach Accademia di San Luca, nr inw. A.535).
15 Ipregi delle Belle Arti... li 25. maggio 1789, Roma 1789, s. VII, XI-XII; I disegni di figura..., s. 152; Aequa potestas.
Le arti in gara a Roma nel Settecento, a cura di Angela CIPRIANI, Maria Giulia BARBERINI, [katalog wystawy]
Roma, Accademia di San Luca 22 settembre - 31 ottobre 2000, Roma 2000, s. 107-108 (dzieło przechowywane
w zbiorach Accademia di San Luca, nr inw. 23).
16 Biust wieńczy stelę funeralną all 'antica, opatrzoną długą inskrypcją na froncie, zakończoną nazwiskiem Francesca Naro
(najstarszego syna zmarłej z pierwszego małżeństwa), który był fundatorem pomnika. Prudenza Capizucchi, primo voto
Naro, secondo voto Ruspoli, zmarła 8 września 1786 r., a 12 kwietnia 1789 r. wypłacono Domenico Cardellemu (e p[er]
esso a Cardelli suo padre) 130 skudów jako należność za wykonanie marmurowego biustu księżnej Ruspoli. Por. Maria
Giulia BARBERINI, „Prudenza Capizucchi ed un ritratto di Domenico Cardelli scultore romano", [w:] Sculture romane
del Settecento, II. La professione dello scultore, a cura di Elisa DEBENEDETTI, Roma 2002 (Studi sul Settecento Roma-
no, 18), s. 259-267. Domenico Cardelli, wraz z ojcem Lorenzem i bratem Giuseppe, był zatrudniany od 1789 do 1797 r.
przez rodzinę Naro do pewnych prac „p. serv.o de Palazzi, case, Vigna e cappella alla Minerva" (Ibid., s. 261).
17 Pomnik Johna Smitha (zm. 7 września 1782 г. w wieku 24 lat) umieszczono po lewej stronie ołtarza, na piedestale
usytuowanym na wspornikach, a znajdowała się w nim armata i obok niej marmurowa figura wyrzeźbiona przez Cardelle-
go. Por. Londinium Redivivum or an Ancient History and Modern description of London ..., vol. 2, London 1803, s. 139.
18 0 pomniku por. niżej przypis 107.
19 Biust ten, będący własnością rodziny, pozostawał w latach 1963-2014 jako depozyt w Museum het Cuypershuis
w Roermond, Holandia; 10 lipca 2014 r. został wystawiony na aukcji Sotheby's w Londynie, a w styczniu 2017 r. był
eksponowany w galerii Tomasso Brothers Fine Art w Nowym Jorku (Important European Sculpture, Tomasso Brothers
Fine Art, 19-28 January 2017, London 2017, s. 58-64 poz. 9).
20 Odnotowany na aukcji w Hotel Drouot w Paryżu 24-25 marca 1954 (Catalogue de tableaux anciens, dessins, pastels,
gouaches, estampes anciennes... objets d'art et de bel ameublement pricipalement du XVIIIe siecle ..., provenant des
collections reunies par le Baron Cassel et la Baronne Cassel Van Doorn, Vente: Hotel Drouot [Paris], 24-25 Mars 1954,
poz. 197). Por. też: Gerard HUBERT, Les sculpteurs italiens en France sous la Revolution, I 'Empire et la Restauration
1790-1830, Paris 1964, s. 123 (informacja w przypisie).
21 Gipsowy model rzeźby, najpewniej oryginalny, znajduje się w Muzeum Thorvaldsena w Kopenhadze (nr inw. G 250),
a egzemplarz w marmurze w prywatnym posiadaniu w Danii.
22 Muzeum Thorvaldsena w Kopenhadze, nr inw. A 900. Por. Bjarne J0RNAES, Bertel Thorvaldsen, la vita e I'opera
dello scultore, Roma 1997, s. 33, 38.
263
za rysunek przedstawiający posąg Antinousa z Kapitolu14. W tymże konkursie w roku
1789, w pierwszej klasie rzeźby, otrzymał, ex aequo z Michele Van Lintem, pierwszą
nagrodę za relief w terakocie Uczta Baltazara, króla Babilonu15. W 1789 r. Cardelli wy-
konał dwie prace rzeźbiarskie. Pierwsza to marmurowy biust Prudenzy Capizucchi, umiesz-
czony w jej nagrobku w kościele Santa Maria sopra Minerva w Rzymie, w kaplicy Naro16,
druga to pomnik nagrobny Johna Smitha, porucznika brytyjskiej marynarki wojennej,
ustawiony w kościele St. Mary Aldermanbury w Londynie, z odkutą w marmurze figurą
siedzącej kobiety, która składa skrzyżowane ręce na piedestale złamanej kolumny rostral-
nej17. W 1794 r. ukończył nagrobek hrabiny Chiary Rosy Marii Spinucci, zmarłej w 1792
r. żony Franza Xavera Alberta Augusta von Wettin księcia Saksonii, ustawiony w katedrze
w Fermo18. Cardelli jest też najpewniej autorem marmurowego popiersia księcia Franza
Xavera von Wettin, powstałego kilka lat wcześniej19. Z lat 90. XVIII w. pochodzi kilka
innych popiersi. W 1793 r. artysta wyrzeźbił w marmurze biust nieznanego mężczyzny,
sygnowany i datowany „D. Cardelli Roma Fecit Anno 1793"20, w roku 1796 popiersie
hrabiny Sophii Magdaleny Knuth, z domu Moltke, jako Diany21, a także biust duńskiej
pisarki Friederike Brun oraz - na jej zamówienie - popiersie kardynała Stefana Borgii.
Dziełem Cardellego był prawdopodobnie gipsowy model popiersia duńskiego konsula
Edmunda Bourke, odkuty w marmurze przez Thorvaldsena w 1800 r.22, także zapewne
14 Ipregi delle Belle Arti celebrati in Campidoglio pel solenne Concorso tenuto dali 'Insigne Accademia del Disegno in
S. Luca li 2. Giugno 1783, Roma 1783, s. VIII i XIII; I disegni di figura nell 'Archivio Storico dell 'Accademia di San
Luca, t. 3: Concorsi e accademie del secolo XVIII (1756-1795), a cura di Angela CIPRIANI e Enrico VALERIANI,
Roma 1991, s. 129-130, 141 (rysunek w zbiorach Accademia di San Luca, nr inw. A.535).
15 Ipregi delle Belle Arti... li 25. maggio 1789, Roma 1789, s. VII, XI-XII; I disegni di figura..., s. 152; Aequa potestas.
Le arti in gara a Roma nel Settecento, a cura di Angela CIPRIANI, Maria Giulia BARBERINI, [katalog wystawy]
Roma, Accademia di San Luca 22 settembre - 31 ottobre 2000, Roma 2000, s. 107-108 (dzieło przechowywane
w zbiorach Accademia di San Luca, nr inw. 23).
16 Biust wieńczy stelę funeralną all 'antica, opatrzoną długą inskrypcją na froncie, zakończoną nazwiskiem Francesca Naro
(najstarszego syna zmarłej z pierwszego małżeństwa), który był fundatorem pomnika. Prudenza Capizucchi, primo voto
Naro, secondo voto Ruspoli, zmarła 8 września 1786 r., a 12 kwietnia 1789 r. wypłacono Domenico Cardellemu (e p[er]
esso a Cardelli suo padre) 130 skudów jako należność za wykonanie marmurowego biustu księżnej Ruspoli. Por. Maria
Giulia BARBERINI, „Prudenza Capizucchi ed un ritratto di Domenico Cardelli scultore romano", [w:] Sculture romane
del Settecento, II. La professione dello scultore, a cura di Elisa DEBENEDETTI, Roma 2002 (Studi sul Settecento Roma-
no, 18), s. 259-267. Domenico Cardelli, wraz z ojcem Lorenzem i bratem Giuseppe, był zatrudniany od 1789 do 1797 r.
przez rodzinę Naro do pewnych prac „p. serv.o de Palazzi, case, Vigna e cappella alla Minerva" (Ibid., s. 261).
17 Pomnik Johna Smitha (zm. 7 września 1782 г. w wieku 24 lat) umieszczono po lewej stronie ołtarza, na piedestale
usytuowanym na wspornikach, a znajdowała się w nim armata i obok niej marmurowa figura wyrzeźbiona przez Cardelle-
go. Por. Londinium Redivivum or an Ancient History and Modern description of London ..., vol. 2, London 1803, s. 139.
18 0 pomniku por. niżej przypis 107.
19 Biust ten, będący własnością rodziny, pozostawał w latach 1963-2014 jako depozyt w Museum het Cuypershuis
w Roermond, Holandia; 10 lipca 2014 r. został wystawiony na aukcji Sotheby's w Londynie, a w styczniu 2017 r. był
eksponowany w galerii Tomasso Brothers Fine Art w Nowym Jorku (Important European Sculpture, Tomasso Brothers
Fine Art, 19-28 January 2017, London 2017, s. 58-64 poz. 9).
20 Odnotowany na aukcji w Hotel Drouot w Paryżu 24-25 marca 1954 (Catalogue de tableaux anciens, dessins, pastels,
gouaches, estampes anciennes... objets d'art et de bel ameublement pricipalement du XVIIIe siecle ..., provenant des
collections reunies par le Baron Cassel et la Baronne Cassel Van Doorn, Vente: Hotel Drouot [Paris], 24-25 Mars 1954,
poz. 197). Por. też: Gerard HUBERT, Les sculpteurs italiens en France sous la Revolution, I 'Empire et la Restauration
1790-1830, Paris 1964, s. 123 (informacja w przypisie).
21 Gipsowy model rzeźby, najpewniej oryginalny, znajduje się w Muzeum Thorvaldsena w Kopenhadze (nr inw. G 250),
a egzemplarz w marmurze w prywatnym posiadaniu w Danii.
22 Muzeum Thorvaldsena w Kopenhadze, nr inw. A 900. Por. Bjarne J0RNAES, Bertel Thorvaldsen, la vita e I'opera
dello scultore, Roma 1997, s. 33, 38.