DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Artykuły
DOI article:Konieczny, Aleksander: Historia budowy sanktuarium ¬św. Anny w Ole¬nie w ¬świetle badań dendrochronologicznych
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71010#0625
Historia budowy sanktuarium św. Anny w Oleśnie
615
Cuno wzmiankował także daty widoczne na różnych częściach budowli29: datę „1670"
na belce stropowej łącznika naprzeciw ołtarza kaplicy południowej połączył z zakończe-
niem wykonania budowli poligonalnej30 (il. 3, 10), datę „1790" (za jego czasów widoczną
w kopule centralnej, obecnie na jej miejscu widnieje data „1904") odniósł do późniejszej
naprawy (il. 3), podobnie jak datę „1707" w przejściu z zakrystii do prezbiterium31 (il. 3,
9). Odnotował też częściowy szalunek ścian wewnętrznych oraz resztki malarstwa sza-
blonowego na stropach i ścianach starego kościoła32.
Według podań pierwszą budowlą sakralną była kaplica wzniesiona wokół cudownej
sosny w 1444 r. Datę tę wymienił również Cuno, nie łącząc jej jednak z obecnym kościo-
łem, a jedynie wspominając jubileusz 400-lecia sanktuarium św. Anny świętowany
w 1844 r.33 Podobnie autorzy Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce pierwotnej kaplicy nie
utożsamiali z obecnym kościołem34. Natomiast w ostatnich publikacjach popularno-na-
ukowych i popularnych (drukowanych i internetowych) pojawił się pogląd, że prezbite-
rium obecnego kościoła jest dawną kaplicą wotywną pochodzącą z 1444 r., do której
w 1518 r. dobudowano obecną wydłużoną nawę z wieżą35. Ukazał się nawet rzut przedsta-
wiający domniemane fazy budowy36. Zapewne prekursorem tej teorii w literaturze był
Wolfgang Weidel, autor opracowania poświęconego grupie drewnianych kościołów
w powiecie oleskim37. Pogląd ten przyjęła również Ewa Cichoń, która stwierdziła, że
rozbudowę kościoła podjęto już w 1517 r.38, a poświęcenia powiększonej świątyni miał
dokonać biskup wrocławski Jan V Turzo w dniu 18 kwietnia 1518 r. na prośbę burmistrza
Olesna Jana39. Stwierdzenia te stoją w sprzeczności z informacjami zawartymi w kronice
Błazika, we fragmencie cytowanym przez Lompę, gdzie zapisano, że poświęcenia kościo-
ła dokonał w drugą niedzielę po Wielkanocy sufragan, któremu za tę czynność mieszcza-
nie zapłacili w naturze40. W kronice nie podano roku konsekracji, a jedynie rok budowy -
1514, nie pojawia się też w niej data 1518. Można zatem sądzić, że kronikarz pisząc
o konsekracji kościoła odnosił ją również do roku 1514.
Rok 1518 jako datę budowy kościoła po raz pierwszy podał Hans Lutsch w swoim
inwentarzu z 1894 r.41, prawdopodobnie za łacińskim napisem Erecta et Consecrata 1518
namalowanym na nowej belce tęczowej zapewne w 2. połowy XIX w. (il. 12). Wygląd
poprzedniej belki tęczowej utrwalił na swoim rysunku inwentaryzatorskim sprzed 1856 r.
Carl Cuno (il. 13). Wcześniejsza belka tęczowa składała się z jednego elementu, nie była
29 CUNO, op. cit., szp. 394.
30 Ibid.
31 Ibid.
32 Ibid.
33 Ibid.
34 KZSwP, op. cit., s. 19.
35 Np. Waldemar KLINGER, Z dziejów parafii Olesno: duchowieństwo, duszpasterstwo, obiekty sakralne w latach
1226-2000, Opole 2006, s. 218-219.
36 Cyprian TKACZ, Sanktuarium Sw. Anny w Oleśnie w fotografii Mirosława Dedyka, Olesno 1996, s. 12.
37 W[olfgang] WEIDEL, „Die Holzkirchen im Kreis Rosenberg", [w:] Stadt Rosenberg O/S - Stadt Arnsberg, Kreis
Rosenberg O/S - Hochsauerlandkreis, Arnsberg 1981, s. 70.
38 CICHOŃ, op. cit., s. 29, 33.
39 CICHOŃ, op. cit., s. 33. Stwierdzenia te nie zostały jednak poparte materiałem źródłowym. O poświęceniu kościoła
przez biskupa Jana V Turzo wspomniał wcześniej monografista parafii oleskiej Waldemar Klinger (op. cit., s. 219)
również nie powołując się na dokumenty.
40 LOMPA, op. cit., s. 11.
41 Hans LUTSCH, Verzeichnis der Kunstdenkmdler der Provinz Schlesien, t. IV: Die Kunstdenkmdler des Reg.-Bezirks
Oppeln, Breslau 1894, s. 254.
615
Cuno wzmiankował także daty widoczne na różnych częściach budowli29: datę „1670"
na belce stropowej łącznika naprzeciw ołtarza kaplicy południowej połączył z zakończe-
niem wykonania budowli poligonalnej30 (il. 3, 10), datę „1790" (za jego czasów widoczną
w kopule centralnej, obecnie na jej miejscu widnieje data „1904") odniósł do późniejszej
naprawy (il. 3), podobnie jak datę „1707" w przejściu z zakrystii do prezbiterium31 (il. 3,
9). Odnotował też częściowy szalunek ścian wewnętrznych oraz resztki malarstwa sza-
blonowego na stropach i ścianach starego kościoła32.
Według podań pierwszą budowlą sakralną była kaplica wzniesiona wokół cudownej
sosny w 1444 r. Datę tę wymienił również Cuno, nie łącząc jej jednak z obecnym kościo-
łem, a jedynie wspominając jubileusz 400-lecia sanktuarium św. Anny świętowany
w 1844 r.33 Podobnie autorzy Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce pierwotnej kaplicy nie
utożsamiali z obecnym kościołem34. Natomiast w ostatnich publikacjach popularno-na-
ukowych i popularnych (drukowanych i internetowych) pojawił się pogląd, że prezbite-
rium obecnego kościoła jest dawną kaplicą wotywną pochodzącą z 1444 r., do której
w 1518 r. dobudowano obecną wydłużoną nawę z wieżą35. Ukazał się nawet rzut przedsta-
wiający domniemane fazy budowy36. Zapewne prekursorem tej teorii w literaturze był
Wolfgang Weidel, autor opracowania poświęconego grupie drewnianych kościołów
w powiecie oleskim37. Pogląd ten przyjęła również Ewa Cichoń, która stwierdziła, że
rozbudowę kościoła podjęto już w 1517 r.38, a poświęcenia powiększonej świątyni miał
dokonać biskup wrocławski Jan V Turzo w dniu 18 kwietnia 1518 r. na prośbę burmistrza
Olesna Jana39. Stwierdzenia te stoją w sprzeczności z informacjami zawartymi w kronice
Błazika, we fragmencie cytowanym przez Lompę, gdzie zapisano, że poświęcenia kościo-
ła dokonał w drugą niedzielę po Wielkanocy sufragan, któremu za tę czynność mieszcza-
nie zapłacili w naturze40. W kronice nie podano roku konsekracji, a jedynie rok budowy -
1514, nie pojawia się też w niej data 1518. Można zatem sądzić, że kronikarz pisząc
o konsekracji kościoła odnosił ją również do roku 1514.
Rok 1518 jako datę budowy kościoła po raz pierwszy podał Hans Lutsch w swoim
inwentarzu z 1894 r.41, prawdopodobnie za łacińskim napisem Erecta et Consecrata 1518
namalowanym na nowej belce tęczowej zapewne w 2. połowy XIX w. (il. 12). Wygląd
poprzedniej belki tęczowej utrwalił na swoim rysunku inwentaryzatorskim sprzed 1856 r.
Carl Cuno (il. 13). Wcześniejsza belka tęczowa składała się z jednego elementu, nie była
29 CUNO, op. cit., szp. 394.
30 Ibid.
31 Ibid.
32 Ibid.
33 Ibid.
34 KZSwP, op. cit., s. 19.
35 Np. Waldemar KLINGER, Z dziejów parafii Olesno: duchowieństwo, duszpasterstwo, obiekty sakralne w latach
1226-2000, Opole 2006, s. 218-219.
36 Cyprian TKACZ, Sanktuarium Sw. Anny w Oleśnie w fotografii Mirosława Dedyka, Olesno 1996, s. 12.
37 W[olfgang] WEIDEL, „Die Holzkirchen im Kreis Rosenberg", [w:] Stadt Rosenberg O/S - Stadt Arnsberg, Kreis
Rosenberg O/S - Hochsauerlandkreis, Arnsberg 1981, s. 70.
38 CICHOŃ, op. cit., s. 29, 33.
39 CICHOŃ, op. cit., s. 33. Stwierdzenia te nie zostały jednak poparte materiałem źródłowym. O poświęceniu kościoła
przez biskupa Jana V Turzo wspomniał wcześniej monografista parafii oleskiej Waldemar Klinger (op. cit., s. 219)
również nie powołując się na dokumenty.
40 LOMPA, op. cit., s. 11.
41 Hans LUTSCH, Verzeichnis der Kunstdenkmdler der Provinz Schlesien, t. IV: Die Kunstdenkmdler des Reg.-Bezirks
Oppeln, Breslau 1894, s. 254.