DOI issue:
Nr. 3/4
DOI article:Piwocki, Ksawery: Prace polskich historyków sztuki w czasie wojny
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.37711#0151
KSAWERY PIWOCKI
Prace polskich historyków sztuki
w czasie wojny.
Na ankietę, rozesłaną przez Państwowy Instytut Historii Sztuki i In-
wentaryzacji Zabytków w sprawie prac, jakie wykonali polscy historycy
sztuki w czasie wojny — bądź to nadesłało, bądź też Instytut zebrał sa-
modzielnie, wiadomości od 90 autorów. Nie nawiązano niestety dotąd kon-
taktów z uczonymi przebywającymi zagranicą: Karoliną Lanckorońską,
prof. Mieczysławem Gębarowiczem i Władysławem Terleckim, że wspomnę
tylko najbardziej znanych.
Rozpatrując materiał ankiety wedle środowisk, w jakich poszczególni
uczeni przebywali przed rokiem 1939 — można dojść do dość interesują-
cych danych statystycznych. Ze środowiska warszawskiego posiadamy
wiadomości o pracach 44 uczonych (z tego 10 już nieżyjących). Ilość prac
przez nich podanych wynosi 199, w tym 112 zaginionych w czasie wojny.
Na jednego więc autora przypada 4 prace, procent ich zniszczenia sięga
cyfry 55. Ze środowiska krakowskiego otrzymaliśmy odpowiedź od 19
osób, podających 61 prac, w tym zaginionych dwie, czyli 3 procent. Na
jednego autora wypada przeciętnie trzy prace. Z Poznania odpowiedziało
9 autorów, donoszących o 44 pracach, w tym 27 zaginionych, co stanowi
orawie 63 procent. Na jednego autora przypada tu więc prac około 5. Ze
środowisk innych posiadamy wiadomości o 62 pracach 18-tu autorów,
w tym 9 prac zaginionych, wynosi to blisko 16 procent. Na jednego auto-
ra wypada prac niespełna cztery.
Oczywiście z tych danych statystycznych nie można wyciągać zbyt po-
chopnych wniosków. Materiał jest bardzo niejednolity, trudny do skon-
trolowania i właściwej oceny. Jedni podali tylko prace większe, inni arty-
kuły nawet, jedni nadesłali wiadomości tylko o rękopisach gotowych do
druku, inni o robotach rozpoczętych lub nawet jedynie zamierzonych na
podstawie zebranych materiałów czy zapisek. W każdym razie zdaje się
nie ulegać wątpliwości, że straty największe ponieśli nasi koledzy z Poz-
nania, oraz oczywiście uczeni warszawscy. Równocześnie jednak wedle
powyższych cyfr Poznaniacy pracowali najpilniej. Ogółem powstało —
wedle wyników naszej ankiety — podczas wojny 366 prac, z czego 40 pro-
cent (prac 150) zaginęło. Przeciętnie na jednego autora wypada prac
cztery, byli jednak niektórzy z naszych uczonych wyjątkowo pracowici,
piszący w potwornych warunkach okupacji ze stoickim zaiste spokojem.
Na czoło wysuwa się tu Zbigniew Hornung z 12 pracami, po nim do naj-
pilniejszych należeli Tadeusz Mańkowski i Michał Walicki.
Dość już jednak statystyki. Ciekawszą rzeczą będzie zorientować się,
jakim dziedzinom naszej wiedzy poświęcano w latach ostatnich najwięcej
Prace polskich historyków sztuki
w czasie wojny.
Na ankietę, rozesłaną przez Państwowy Instytut Historii Sztuki i In-
wentaryzacji Zabytków w sprawie prac, jakie wykonali polscy historycy
sztuki w czasie wojny — bądź to nadesłało, bądź też Instytut zebrał sa-
modzielnie, wiadomości od 90 autorów. Nie nawiązano niestety dotąd kon-
taktów z uczonymi przebywającymi zagranicą: Karoliną Lanckorońską,
prof. Mieczysławem Gębarowiczem i Władysławem Terleckim, że wspomnę
tylko najbardziej znanych.
Rozpatrując materiał ankiety wedle środowisk, w jakich poszczególni
uczeni przebywali przed rokiem 1939 — można dojść do dość interesują-
cych danych statystycznych. Ze środowiska warszawskiego posiadamy
wiadomości o pracach 44 uczonych (z tego 10 już nieżyjących). Ilość prac
przez nich podanych wynosi 199, w tym 112 zaginionych w czasie wojny.
Na jednego więc autora przypada 4 prace, procent ich zniszczenia sięga
cyfry 55. Ze środowiska krakowskiego otrzymaliśmy odpowiedź od 19
osób, podających 61 prac, w tym zaginionych dwie, czyli 3 procent. Na
jednego autora wypada przeciętnie trzy prace. Z Poznania odpowiedziało
9 autorów, donoszących o 44 pracach, w tym 27 zaginionych, co stanowi
orawie 63 procent. Na jednego autora przypada tu więc prac około 5. Ze
środowisk innych posiadamy wiadomości o 62 pracach 18-tu autorów,
w tym 9 prac zaginionych, wynosi to blisko 16 procent. Na jednego auto-
ra wypada prac niespełna cztery.
Oczywiście z tych danych statystycznych nie można wyciągać zbyt po-
chopnych wniosków. Materiał jest bardzo niejednolity, trudny do skon-
trolowania i właściwej oceny. Jedni podali tylko prace większe, inni arty-
kuły nawet, jedni nadesłali wiadomości tylko o rękopisach gotowych do
druku, inni o robotach rozpoczętych lub nawet jedynie zamierzonych na
podstawie zebranych materiałów czy zapisek. W każdym razie zdaje się
nie ulegać wątpliwości, że straty największe ponieśli nasi koledzy z Poz-
nania, oraz oczywiście uczeni warszawscy. Równocześnie jednak wedle
powyższych cyfr Poznaniacy pracowali najpilniej. Ogółem powstało —
wedle wyników naszej ankiety — podczas wojny 366 prac, z czego 40 pro-
cent (prac 150) zaginęło. Przeciętnie na jednego autora wypada prac
cztery, byli jednak niektórzy z naszych uczonych wyjątkowo pracowici,
piszący w potwornych warunkach okupacji ze stoickim zaiste spokojem.
Na czoło wysuwa się tu Zbigniew Hornung z 12 pracami, po nim do naj-
pilniejszych należeli Tadeusz Mańkowski i Michał Walicki.
Dość już jednak statystyki. Ciekawszą rzeczą będzie zorientować się,
jakim dziedzinom naszej wiedzy poświęcano w latach ostatnich najwięcej