DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Haverkorn van Rijsewijk, Pieter: Het Heilig Graf in de Domkerk te Utrecht
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17408#0044
Oude Monumenten.
Het Heilig Graf in de Domkerk te Utrecht.
Van dit fraaie kunstwerk bestaat slechts ééne gebrekkige afbeel-
ding, de üthographie van J. van Liefland in zijn werk Utrecht's Oudheid,
1860. Nevensgaande reproductie is getrouwer en beter, ofschoon zij
tengevolge van den korten afstand waarop zij gemaakt moest worden,
niet zóó goed is als ik gewenscht had en in de overbrenging der pho-
tographie op den steen de linkerzijde is geworden de rechterzijde.
Het Heilig Graf staat voor en tusschen de twee .middenpilaren
van het kooi', naar de zijde van den kooromgang, en het hoofdaltaar
heeft er voor gestaan. De beeldenstormers van 1580 hebben het niet
gespaard, en het werd zelfs toen die storm voorbij was, verdonkere-
maand. Dit meen ik te moeten opmaken uit een post der rekeningen
van de Domfabriek, d.d. Februari 1583, luidend: Henrick van Cothen,
metselaer, heeft achter tchoir, daer 't graff ons Heeren plach te staen,
ende van andere gaten after tchoir toeteniaicken^ ontvangen, enz. Tegen
den achtergrond, waar het hoogaltaar had gestaan, werd in 1676 gezet
het praalgraf van Admiraal W. J. Baron van Gent.
Ruim drie eeuwen bleef het kunstwerk verborgen, en men was
het zóó vergeten, dat het wel eene ontdekking mag heeten, toen men
in 1854, zooals Liefland verhaalt, bemerkte dat het bestond. De ruimte
was gevuld met puin en brokken steen. Na de ontdekking werd het
weder aan 't licht gebracht, en in de laatste jaren zijn er zelfs afgietsels
van gemaakt, waarvan men er een vindt in het Museum van Oudheden
te Utrecht en een in het Rijksmuseum te Amsterdam.
De ontdekkers werden waarschijnlijk wel wat teleurgesteld door
den toestand, waarin het kunstwerk verkeert.
De drie beelden der wachters bij het graf in de medaillons der
voorzijde van de tombe hebben veel geleden. De figuren op de vier
kapiteelen der voorste pilaren, welke waarschijnlijk de vier Evangelisten
moeten voorstellen, voorlezend het verhaal van Jezus' begrafenis, zijn
er beter afgekomen, maar toch niet ongedeerd gebleven. Het lijk van
Jezus, dat in de tombe ligt, mist den rechterarm en de voeten; gelaat
en lijf leden veel. Het lijk ligt op een druk geplooid laken, dat aan
hoofd- en voeteneinde werd vastgehouden door een engel. Van den
engel aan het voeteneinde zijn slechts de handen over. De voorste
hand, met den duim naar buiten, is ongeschonden; de andere of
linkerhand, met de vingers naar buiten, is bijna onkenbaar. Het laken-
Het Heilig Graf in de Domkerk te Utrecht.
Van dit fraaie kunstwerk bestaat slechts ééne gebrekkige afbeel-
ding, de üthographie van J. van Liefland in zijn werk Utrecht's Oudheid,
1860. Nevensgaande reproductie is getrouwer en beter, ofschoon zij
tengevolge van den korten afstand waarop zij gemaakt moest worden,
niet zóó goed is als ik gewenscht had en in de overbrenging der pho-
tographie op den steen de linkerzijde is geworden de rechterzijde.
Het Heilig Graf staat voor en tusschen de twee .middenpilaren
van het kooi', naar de zijde van den kooromgang, en het hoofdaltaar
heeft er voor gestaan. De beeldenstormers van 1580 hebben het niet
gespaard, en het werd zelfs toen die storm voorbij was, verdonkere-
maand. Dit meen ik te moeten opmaken uit een post der rekeningen
van de Domfabriek, d.d. Februari 1583, luidend: Henrick van Cothen,
metselaer, heeft achter tchoir, daer 't graff ons Heeren plach te staen,
ende van andere gaten after tchoir toeteniaicken^ ontvangen, enz. Tegen
den achtergrond, waar het hoogaltaar had gestaan, werd in 1676 gezet
het praalgraf van Admiraal W. J. Baron van Gent.
Ruim drie eeuwen bleef het kunstwerk verborgen, en men was
het zóó vergeten, dat het wel eene ontdekking mag heeten, toen men
in 1854, zooals Liefland verhaalt, bemerkte dat het bestond. De ruimte
was gevuld met puin en brokken steen. Na de ontdekking werd het
weder aan 't licht gebracht, en in de laatste jaren zijn er zelfs afgietsels
van gemaakt, waarvan men er een vindt in het Museum van Oudheden
te Utrecht en een in het Rijksmuseum te Amsterdam.
De ontdekkers werden waarschijnlijk wel wat teleurgesteld door
den toestand, waarin het kunstwerk verkeert.
De drie beelden der wachters bij het graf in de medaillons der
voorzijde van de tombe hebben veel geleden. De figuren op de vier
kapiteelen der voorste pilaren, welke waarschijnlijk de vier Evangelisten
moeten voorstellen, voorlezend het verhaal van Jezus' begrafenis, zijn
er beter afgekomen, maar toch niet ongedeerd gebleven. Het lijk van
Jezus, dat in de tombe ligt, mist den rechterarm en de voeten; gelaat
en lijf leden veel. Het lijk ligt op een druk geplooid laken, dat aan
hoofd- en voeteneinde werd vastgehouden door een engel. Van den
engel aan het voeteneinde zijn slechts de handen over. De voorste
hand, met den duim naar buiten, is ongeschonden; de andere of
linkerhand, met de vingers naar buiten, is bijna onkenbaar. Het laken-