DOI Heft:
Nr. 6
DOI Artikel:Oude Monumenten
DOI Artikel:Honig, G.: Het dorp Jisp en het Raadhuis aldaar
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17408#0251
243
Oud-Vossemeer.
Het in 15+2 door Aegidius van Wissekerke te Oud-Vossemeer
gestichte en later vertimmerde kerkgebouw der Ned. Herv. gemeente
zal hoogstwaarschijnlijk binnen kort gesloopt en door een nieuw gebouw
vervangen worden. (-M R- CL)
Het dorp Jisp en het Raadhuis aldaar.
De weg van de Zaanstreek, en wel van Wormerveer, naar Pur-
merende gaat langs de aloude dorpen Wormer en Jisp. Oudtijds waren
deze plaatsen onder één parochie en schout-ambacht vereenigd, maar
sedert het jaar 1611 komen zij gescheiden voor. Hoewel in eenige op-
zichten met elkander overeenkomende, vertoonden zij toch vele punten
van verschil. Wormer was bekend door zijn latijnsche school, vooral
bloeiende onder den rector Martinus Duncanus, door eenige geleerde
mannen en schilders in dit dorp geboren of opgevoed, alsmede door
het groot aantal beschuitbakkerijen welke er eenmaal in werking waren,
men spreekt van een 150 tal; in 1648 werden er nog omtrent 100 ge-
vonden. Na dit jaar ging de bloeitijd van Wormer achteruit. De welvaart
van Jisp evenwel nam meer en meer toe. Het aantal kooplieden was in
betrekking tot het gering aantal bewoners belangrijk te noemen. In de
i7e eeuw is het grootst getal haardsteden niet meer dan 420 geweest;
in 1749 waren er nog maar 301, terwijl omtrent dien tijd het zielental
niet meer dan circa 900 bedroeg.
In den besten tijd van de walvischvaart werden door de Jispers
dikwijls meer dan 20 schepen naar Groenland en straat Davis jaarlijks
uitgerust; er waren 7 traankokerijen in het dorp, terwijl vele am-
bachten en bedrijven met de walvischvangst samenhingen. De graan-
handel op de Oostzee werd op groote schaal gedreven; men vond
er 4 oliemolens, 8 hennepklopmolens, alsmede korenmolens, en eenige
zeildoekreederijen. In vroegeren tijd waren er ook beschuitbakkerijen en
werden er haringbuizen uitgerust. Natuurlijk trof men in dit dorp ook
de binnenlandsehe visscherij aan, en werd er het boerenbedrijf beoefend;
in 1708 telde men te Jisp een 50 tal kaashandelaren.
Maar niet alleen was het kleine Jisp een dorp van belang wegens
den handelsgeest en het vermogen der burgerij, ook nog om een andere
reden was de naam van dit Noord-Hollandsche dorp door het geheelen
gebied der Vereenigde Provinciën bekend, zelfs daar buiten. In het
«Reisboek door de voornaamste Koningrijken en heerschappijen van
Europa« vindt men aaugeteekend: «Omtrent een uur van de stad Pur-
merende ligt het dorp Jisp, vermaard wegens de gelukkige geneezinge
Oud-Vossemeer.
Het in 15+2 door Aegidius van Wissekerke te Oud-Vossemeer
gestichte en later vertimmerde kerkgebouw der Ned. Herv. gemeente
zal hoogstwaarschijnlijk binnen kort gesloopt en door een nieuw gebouw
vervangen worden. (-M R- CL)
Het dorp Jisp en het Raadhuis aldaar.
De weg van de Zaanstreek, en wel van Wormerveer, naar Pur-
merende gaat langs de aloude dorpen Wormer en Jisp. Oudtijds waren
deze plaatsen onder één parochie en schout-ambacht vereenigd, maar
sedert het jaar 1611 komen zij gescheiden voor. Hoewel in eenige op-
zichten met elkander overeenkomende, vertoonden zij toch vele punten
van verschil. Wormer was bekend door zijn latijnsche school, vooral
bloeiende onder den rector Martinus Duncanus, door eenige geleerde
mannen en schilders in dit dorp geboren of opgevoed, alsmede door
het groot aantal beschuitbakkerijen welke er eenmaal in werking waren,
men spreekt van een 150 tal; in 1648 werden er nog omtrent 100 ge-
vonden. Na dit jaar ging de bloeitijd van Wormer achteruit. De welvaart
van Jisp evenwel nam meer en meer toe. Het aantal kooplieden was in
betrekking tot het gering aantal bewoners belangrijk te noemen. In de
i7e eeuw is het grootst getal haardsteden niet meer dan 420 geweest;
in 1749 waren er nog maar 301, terwijl omtrent dien tijd het zielental
niet meer dan circa 900 bedroeg.
In den besten tijd van de walvischvaart werden door de Jispers
dikwijls meer dan 20 schepen naar Groenland en straat Davis jaarlijks
uitgerust; er waren 7 traankokerijen in het dorp, terwijl vele am-
bachten en bedrijven met de walvischvangst samenhingen. De graan-
handel op de Oostzee werd op groote schaal gedreven; men vond
er 4 oliemolens, 8 hennepklopmolens, alsmede korenmolens, en eenige
zeildoekreederijen. In vroegeren tijd waren er ook beschuitbakkerijen en
werden er haringbuizen uitgerust. Natuurlijk trof men in dit dorp ook
de binnenlandsehe visscherij aan, en werd er het boerenbedrijf beoefend;
in 1708 telde men te Jisp een 50 tal kaashandelaren.
Maar niet alleen was het kleine Jisp een dorp van belang wegens
den handelsgeest en het vermogen der burgerij, ook nog om een andere
reden was de naam van dit Noord-Hollandsche dorp door het geheelen
gebied der Vereenigde Provinciën bekend, zelfs daar buiten. In het
«Reisboek door de voornaamste Koningrijken en heerschappijen van
Europa« vindt men aaugeteekend: «Omtrent een uur van de stad Pur-
merende ligt het dorp Jisp, vermaard wegens de gelukkige geneezinge