DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:[Rozprawy]
DOI Artikel:Chrzanowski, Tadeusz: Herman Fischer, rzeźbiarz z Nysy
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48043#0046
TADEUSZ CHRZANOWSKI
II. 23. Nysa, rzeźba św. Anny Samotrzeć.
(Fot. T. Chrzanowski)
ale na Śląsku można znaleźć całą grupę tryptyków
zarówno katolickich (jak właśnie grodkowski Fischera
czy zespół trzech dzieł tego typu z r. 1602 w Boguchwa-
meryzmu nie został dotychczas dostatecznie opracowany. Stary artykuł
H. LUCHSA Uber die Altarformen der Renaissancezeit in Schlesien, ,,Schle-
siens Vorzeit” II, 1875, s. 271 jest całkowicie zdezaktualizowany.
J. BRAUN, Der Christtiche Altar in seiner Geschichlichen Entwicklung,
I-II, Miinchen 1924 zbyt wiele uwagi poświęcił renesansowemu ołtarzowi
włoskiemu, przenosząc spostrzeżenia tam poczynione na nieco inaczej
kształtujące się ratabula północno-europejskie (patrz tegoż, hasła Altar,
Altarretabel i Altarantependium (in der katholischen Kirche) [w:] Real-
lexikon zur deutsehen Kunstgeschichte, t. I, szpalty 412—29, 441—59 i 529—
64). Nieco więcej wnoszą takież hasła opracowane przez H. EGGERTHA
dla ołtarzy w kościołach ewangelickich (tamże, szpalty 565—602).
54 LUTSCH, V erzeichnis, jw., IV, s. 166 nn.; — KONIGER, Kunst
in Oberschlesien, jw., s. 67; — Katalog Zabytków Sztuki t. VII, z. 2, s. 12,
nn., il. 66—68.
55 O tryptyku ze Smarchowic Śląskich patrz: K. DEGEN, W. BLEYL,
V. WERBIK, F. FOCKE, Die Bau und Kunstdenkmaler des Kreises Nam-
slau, Breslau 1939, s. 219, il. 354 oraz Katalog Zabytków Sztuki t. VII,
z. 7, s. 56, il. 56. O ołtarzu w Gryfowłe, będącym w istocie kompozycją
trzech nałożonych na siebie tryptyków patrz: BIMLER, Schlesische Re-
naissanceplaslik, jw., s. 144 nn., il. 62 oraz ■— J. BACHMIŃSKI. Gryfów —
Gryf — Lubomierz, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964, s. 51, il. 13.
łowię 54), jak i protestanckich (w Smarchowicach Śląs-
kich z r. 1603 czy w Gryfowie z r. 1606 dzieło Pawła
Meynera 55).
Jeszcze nawet w początkach w. XVII napięcia mię-
dzy dwoma wyznaniami nie były na tym obszarze tak
wielkie, aby tworzyć dla każdego z nich inne warianty
sztuki i nadal artyści jednego obozu pracowali dla zle-
ceniodawców z obozu przeciwnego. Narastanie nietole-
rancji i zaślepionej wrogości miało kulminować już
wkrótce, wówczas gdy w miejsce racji wysuwanych
w dysputach i polemikach, przeciwstawiono sobie armie
katolickie i protestanckie. W rok po ukończeniu koś-
cioła w Szydłowcu, który niewątpliwie stanowi na Śląsku
Opolskim klasyczny dziś przykład wczesnej świątyni
protestanckiej o całkowicie zachowanym pierwotnym
wystroju, wybuchła wojna trzydziestoletnia) i równo-
cześnie tracimy z oczu sylwetkę nyskiego rzeźbiarza
Hermana Fischera.
Normalną koleją losu byłby on reprezentantem
schyłku pewnego stylu, ale wskutek przemian dziejo-
wych, wskutek owej wielkiej eksplozji nietolerancji,
II. 24. Szydłowiec, epitafium Kaspra Puckłera, stan około
r. 1938 (wg E. Kbnigera)
38
II. 23. Nysa, rzeźba św. Anny Samotrzeć.
(Fot. T. Chrzanowski)
ale na Śląsku można znaleźć całą grupę tryptyków
zarówno katolickich (jak właśnie grodkowski Fischera
czy zespół trzech dzieł tego typu z r. 1602 w Boguchwa-
meryzmu nie został dotychczas dostatecznie opracowany. Stary artykuł
H. LUCHSA Uber die Altarformen der Renaissancezeit in Schlesien, ,,Schle-
siens Vorzeit” II, 1875, s. 271 jest całkowicie zdezaktualizowany.
J. BRAUN, Der Christtiche Altar in seiner Geschichlichen Entwicklung,
I-II, Miinchen 1924 zbyt wiele uwagi poświęcił renesansowemu ołtarzowi
włoskiemu, przenosząc spostrzeżenia tam poczynione na nieco inaczej
kształtujące się ratabula północno-europejskie (patrz tegoż, hasła Altar,
Altarretabel i Altarantependium (in der katholischen Kirche) [w:] Real-
lexikon zur deutsehen Kunstgeschichte, t. I, szpalty 412—29, 441—59 i 529—
64). Nieco więcej wnoszą takież hasła opracowane przez H. EGGERTHA
dla ołtarzy w kościołach ewangelickich (tamże, szpalty 565—602).
54 LUTSCH, V erzeichnis, jw., IV, s. 166 nn.; — KONIGER, Kunst
in Oberschlesien, jw., s. 67; — Katalog Zabytków Sztuki t. VII, z. 2, s. 12,
nn., il. 66—68.
55 O tryptyku ze Smarchowic Śląskich patrz: K. DEGEN, W. BLEYL,
V. WERBIK, F. FOCKE, Die Bau und Kunstdenkmaler des Kreises Nam-
slau, Breslau 1939, s. 219, il. 354 oraz Katalog Zabytków Sztuki t. VII,
z. 7, s. 56, il. 56. O ołtarzu w Gryfowłe, będącym w istocie kompozycją
trzech nałożonych na siebie tryptyków patrz: BIMLER, Schlesische Re-
naissanceplaslik, jw., s. 144 nn., il. 62 oraz ■— J. BACHMIŃSKI. Gryfów —
Gryf — Lubomierz, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964, s. 51, il. 13.
łowię 54), jak i protestanckich (w Smarchowicach Śląs-
kich z r. 1603 czy w Gryfowie z r. 1606 dzieło Pawła
Meynera 55).
Jeszcze nawet w początkach w. XVII napięcia mię-
dzy dwoma wyznaniami nie były na tym obszarze tak
wielkie, aby tworzyć dla każdego z nich inne warianty
sztuki i nadal artyści jednego obozu pracowali dla zle-
ceniodawców z obozu przeciwnego. Narastanie nietole-
rancji i zaślepionej wrogości miało kulminować już
wkrótce, wówczas gdy w miejsce racji wysuwanych
w dysputach i polemikach, przeciwstawiono sobie armie
katolickie i protestanckie. W rok po ukończeniu koś-
cioła w Szydłowcu, który niewątpliwie stanowi na Śląsku
Opolskim klasyczny dziś przykład wczesnej świątyni
protestanckiej o całkowicie zachowanym pierwotnym
wystroju, wybuchła wojna trzydziestoletnia) i równo-
cześnie tracimy z oczu sylwetkę nyskiego rzeźbiarza
Hermana Fischera.
Normalną koleją losu byłby on reprezentantem
schyłku pewnego stylu, ale wskutek przemian dziejo-
wych, wskutek owej wielkiej eksplozji nietolerancji,
II. 24. Szydłowiec, epitafium Kaspra Puckłera, stan około
r. 1938 (wg E. Kbnigera)
38