DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Biriulow, Jurij: Zygmunt Kurczyński i jego dzieła rzeźbiarskie w Lwowie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48735#0077
Biuletyn Historii Sztuki
R. LIII, 1991, Nr 1—2
PL ISSN 0006-3967
JURIJ BIRIUŁOW
Lwów
ZYGMUNT KURCZYŃSKI I JEGO DZIEŁA RZEŹBIARSKIE WE LWOWIE
Z fasad wielu lwowskich budowli z początku
XX w., do dzisiaj określającycli charakter niektó-
rych dzielnic miasta, spoglądają na przechodniów
posągi i płaskorzeźby pokryte patyną czasu. Zdra-
dzają one rękę jednego mistrza, lecz dla współczes-
nego obserwatora są dziełem anonimowym. Tym-
czasem ich autor, Zygmunt Kurczyński, przed pier-
wszą wojną światową i w pierwszych latach po woj-
nie należał do najznakomitszych przedstawicieli
lwowskiej kultury.
Niezwykły jest fenomen jego twórczości. W la-
tach 1908—1918 wykonał około dwustu rzeźb, po
czym jego działalność niemal całkowicie ustała.
Gwiazda sławy jednego z najlepszych artystów
i obywateli Lwowa, która tak jaskrawo zaświeciła
na czas krótki, stopniowo zbladła. Dzisiaj jego
nazwisko jest znane tylko niewielu historykom
sztuki.
Zygmunt Stanisław Kurczyński urodził się we
Lwowie 2 kwietnia 1886 r. w rodzinie szewca Sta-
nisława Korczyńskiego. Przodkowie rzeźbiarza ze
strony ojca pochodzili zapewne z Warszawy, jed-
nym z nich był Stanisław Kurczyński (1780—1822),
popularny w swoim czasie rysownik. Dzieciństwo
i młodość Zygmunta upłynęły w nieustannym zma-
ganiu z nędzą. Ze wspomnień przyjaciela młodości,
Władysława Uziembły, Zygmunt wyłania się jako
młodzieniec drażliwy, posępny i zamknięty w sobie.
Z nożem w kieszeni często wyruszał na spotkania
lwowskich chuliganów i bezrol)otnych na Kajser-
walde w górnej części ulicy Łyczakowskiej. W la-
tach nauki na wydziale rzeźby dekoracyjnej Lwow-
skiej Szkoły Przemysłowej (1901—1905) Kurczyń-
ski został członkiem młodzieżowej organizacji soc-
jalistycznej „Promieniści". Wykonał w tym czasie
gipsowe popiersie Karola Marksa naturalnej wiel-
kości i podarował je organizacji1.
Jedyna rzeźba wykonana pod koniec nauki
w.Szkole Przemysłowej i do dziś zachowana — po-
piersie młodego człowieka (1905, gips, Lwowska
Galeria Obrazów) — świadczy o wpływach solid-
nego akademickiego realizmu, cechującego dzieła
wykładowców Szkoły Przemysłowej: Juliusza Beł-
towskiego i Tadeusza Wiśniowieckiego.
W latach 1905—1908 Kurczyński kontynuo-
wał naukę w krakowskiej Akademii Sztuk Pięk-
nych. Był ukochanym uczniem Konstantego Lasz-
czki, który pokładał w nim, tak jak i inni profeso-
rowie, wielkie nadzieje2. Po ukończeniu studiów
w Akademii Kurczyński udał się w podróż zagra-
niczną. Odwiedził Monachium, kilka miesięcy w
1908 roku mieszkał w Paryżu, gdzie odbył staż
w pracowni Pawła Trubieckiego, a w pracowni
Augusta Rodina zatrudniał się jako kamieniarz.
Wiele czasu spędzał w Luwrze, studiując działa
rzeźbiarskie starożytnego Egiptu, Asyrii i grecką
rzeźbę archaiczną. W tym okresie z pewnością
kształtowała się intensywnie indywidualna ma-
niera twórcza Korczyńskiego, będąca połączeniem
elementów secesji, impresjonizmu i symbolizmu
(w typie rodinowskim) z interpretacją stylów ar-
chaicznych.
W sierpniu 1908 roku Kurczyński wrócił do
Lwowa. Nastąpił najbardziej owocny okres twór-
czości, dziesięcioletnia „eksplozja" twórczej dzia-
łalności. Młody rzeźbiarz o atletycznej budowie
pogrążył się z pasją w wytężonej pracy. Otrzymał
wiele zamówień i w krótkim czasie zyskał we Lwo-
wie rozgłos. Dzięki protekcji wiceprezydenta mias-
ta, Tadeusza Rutowskiego, stworzono Kurczyń-
skiemu przyzwoite warunki pracy w atelier w Pa-
łacu Sztuki (dawny pawilon wystawowy na tere-
nie parku Stryjskiego)3.
Kurczyński z powodzeniem próbował swych
sił w najrozmaitszych formach i rodzajach rzeźby.
Na lwowskich wystawach w latach 1910—1918
zaprezentował ponad sto rzeźb wolnostojących —
figuralne kompozycje rodzajowe, alegoryczne i sym-
69
R. LIII, 1991, Nr 1—2
PL ISSN 0006-3967
JURIJ BIRIUŁOW
Lwów
ZYGMUNT KURCZYŃSKI I JEGO DZIEŁA RZEŹBIARSKIE WE LWOWIE
Z fasad wielu lwowskich budowli z początku
XX w., do dzisiaj określającycli charakter niektó-
rych dzielnic miasta, spoglądają na przechodniów
posągi i płaskorzeźby pokryte patyną czasu. Zdra-
dzają one rękę jednego mistrza, lecz dla współczes-
nego obserwatora są dziełem anonimowym. Tym-
czasem ich autor, Zygmunt Kurczyński, przed pier-
wszą wojną światową i w pierwszych latach po woj-
nie należał do najznakomitszych przedstawicieli
lwowskiej kultury.
Niezwykły jest fenomen jego twórczości. W la-
tach 1908—1918 wykonał około dwustu rzeźb, po
czym jego działalność niemal całkowicie ustała.
Gwiazda sławy jednego z najlepszych artystów
i obywateli Lwowa, która tak jaskrawo zaświeciła
na czas krótki, stopniowo zbladła. Dzisiaj jego
nazwisko jest znane tylko niewielu historykom
sztuki.
Zygmunt Stanisław Kurczyński urodził się we
Lwowie 2 kwietnia 1886 r. w rodzinie szewca Sta-
nisława Korczyńskiego. Przodkowie rzeźbiarza ze
strony ojca pochodzili zapewne z Warszawy, jed-
nym z nich był Stanisław Kurczyński (1780—1822),
popularny w swoim czasie rysownik. Dzieciństwo
i młodość Zygmunta upłynęły w nieustannym zma-
ganiu z nędzą. Ze wspomnień przyjaciela młodości,
Władysława Uziembły, Zygmunt wyłania się jako
młodzieniec drażliwy, posępny i zamknięty w sobie.
Z nożem w kieszeni często wyruszał na spotkania
lwowskich chuliganów i bezrol)otnych na Kajser-
walde w górnej części ulicy Łyczakowskiej. W la-
tach nauki na wydziale rzeźby dekoracyjnej Lwow-
skiej Szkoły Przemysłowej (1901—1905) Kurczyń-
ski został członkiem młodzieżowej organizacji soc-
jalistycznej „Promieniści". Wykonał w tym czasie
gipsowe popiersie Karola Marksa naturalnej wiel-
kości i podarował je organizacji1.
Jedyna rzeźba wykonana pod koniec nauki
w.Szkole Przemysłowej i do dziś zachowana — po-
piersie młodego człowieka (1905, gips, Lwowska
Galeria Obrazów) — świadczy o wpływach solid-
nego akademickiego realizmu, cechującego dzieła
wykładowców Szkoły Przemysłowej: Juliusza Beł-
towskiego i Tadeusza Wiśniowieckiego.
W latach 1905—1908 Kurczyński kontynuo-
wał naukę w krakowskiej Akademii Sztuk Pięk-
nych. Był ukochanym uczniem Konstantego Lasz-
czki, który pokładał w nim, tak jak i inni profeso-
rowie, wielkie nadzieje2. Po ukończeniu studiów
w Akademii Kurczyński udał się w podróż zagra-
niczną. Odwiedził Monachium, kilka miesięcy w
1908 roku mieszkał w Paryżu, gdzie odbył staż
w pracowni Pawła Trubieckiego, a w pracowni
Augusta Rodina zatrudniał się jako kamieniarz.
Wiele czasu spędzał w Luwrze, studiując działa
rzeźbiarskie starożytnego Egiptu, Asyrii i grecką
rzeźbę archaiczną. W tym okresie z pewnością
kształtowała się intensywnie indywidualna ma-
niera twórcza Korczyńskiego, będąca połączeniem
elementów secesji, impresjonizmu i symbolizmu
(w typie rodinowskim) z interpretacją stylów ar-
chaicznych.
W sierpniu 1908 roku Kurczyński wrócił do
Lwowa. Nastąpił najbardziej owocny okres twór-
czości, dziesięcioletnia „eksplozja" twórczej dzia-
łalności. Młody rzeźbiarz o atletycznej budowie
pogrążył się z pasją w wytężonej pracy. Otrzymał
wiele zamówień i w krótkim czasie zyskał we Lwo-
wie rozgłos. Dzięki protekcji wiceprezydenta mias-
ta, Tadeusza Rutowskiego, stworzono Kurczyń-
skiemu przyzwoite warunki pracy w atelier w Pa-
łacu Sztuki (dawny pawilon wystawowy na tere-
nie parku Stryjskiego)3.
Kurczyński z powodzeniem próbował swych
sił w najrozmaitszych formach i rodzajach rzeźby.
Na lwowskich wystawach w latach 1910—1918
zaprezentował ponad sto rzeźb wolnostojących —
figuralne kompozycje rodzajowe, alegoryczne i sym-
69