DOI Heft:
Nr. 1/2
DOI Artikel:Zachwatowicz, Jan: Program i zasady konserwacji zabytków
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37711#0059
(4)
Program i za&ady konserwacji zabytków
51
Różnorodność zadań konserwatorskich wymaga wszechstronnej wie-
dzy na zdobycie której trzeba wielu lat studiów. W obecnym układzie
konserwator wojewódzki musi mieć pomoc we współpracownikach, lub
zastępcach, tak aby zespół konserwatorski reprezentował w pełni zaró-
wno wiedzę architektoniczno-budowlaną, jak i artystyczno-zabytkową
o ruchomych dziełach sztuki. Być może z czasem zdołamy wykształcić
konserwatorów o wszechstronnym przygotowaniu, którzy będą w pełni
kompetentni we wszelkich zagadnieniach.
Wobec tego, że jednym z głównych zadań konsewatora jest praca
organizująca i doradcza, realizacja bezpośrednia wielkiego programu
konserwatorskiego wymaga osobnego zespołu fachowców. Przy powsze-
chnym katastrofalnym braku odpowiednio przygotowanych ludzi (któ-
rych zresztą i przed wojną było zamało) oraz konieczności prowadzenia
prac, na które zabytki nie mogą czekać trzeba było stworzyć pracownię,
w której łączą się wspólne wysiłki nielicznych fachowców. Państwowe
Pracownie Konserwacji Zabytków mają zapewnić wykonanie prac na
możliwie najwyższym poziomie. Pracownie obejmują wszelkie zagadnie-
nia konserwacji: architektury, malarstwa, rzeźby, sztuk zdobniczych
i grafiki. Zespół pracowni wykonywa prace swe zarówno w centrali, co
daje możność konsultacji bezpośredniej z fachowym kierownictwem, jak
i na prowincji. Dla zapobieżenia niefachowemu wykonaniu prac, przez
przygodnych pseudo - konserwatorów, przewiduje się prawne za-
strzeżenie możliwości wykonania prac konserwatorskich tylko przez
osoby do tego specjalnie upoważnione.
Obecnie, wobec braku sił fachowych na prowincji, pracownie konser-
watorskie przychodzą z pomocą urzędom wojewódzkim, dostarczając
fachowych opracowań technicznych. W kilku wypadkach zlecenie proje-
ktodawcze wydano z ramienia pracowni osobom znanym ze swych kwali-
fikacji fachowych. Przewidziana jest możliwość afiliowania Państwo-
wych Pracowni w całości, lub w poszczególnych działach w ośrodkach
gdzie istnieją zespoły wypróbowanych sił fachowych. Państwowe Pra-
cownie są praktycznym warsztatem szkolenia nowych sił konserwator-
skich i w przyszłości, po zaopatrzeniu prowincji w dostateczną ilość
kwalifikowanych specjalistów, maga stać się zakładem badawczym,
koniecznym do prac nad ochroną zabytków w Polsce.
3. Poglądy na konserwację zabytków ulegają wahaniom, nawet
w obrębie jednego pokolenia. Widzimy to zresztą często na zabytkach,
które_stają się ofiarami tej zmienności. Okres stylowych rekonstrukcji
i uzupełnień zapoczątkowany przez Viollet-le-Duc‘a, dał wielu zabytkom
Europy zupełnie nowe oblicze, usankcjonowane zresztą nawet przez
historię sztuki, posługującą się nieraz pięknymi zdjęciami dzieł, których
istnienie datuje się od końca XIX w. Te procedery wywołały reakcję
nazywaną nieinterwencjonizmem, wyznającą zasadę czystego konserwa-
torstwa, szanującego zabytek w jego stanie aktualnym. Zasada ta zała-
mała się w kataklizmie wojny światowej, który zmusił do rekonstrukcji
zabytków zniszczonych, ówczesne próby t. zw. szczerości rekonstruktor-
skiej, wprowadzającej zmiany wobec stanu przed zniszczeniem (n. p.
Reims‘ unas Brochów) — dały wynik ujemny.
Okres międzywojenny był kontynuacją zmodyfikowanego nieco nie-
interwencjonizmu i dopiero niedługo przed r.. 1939 zarysowały się
w Polsce próby nowego stosunku do spraw zabytków, przywrócenia za-
Program i za&ady konserwacji zabytków
51
Różnorodność zadań konserwatorskich wymaga wszechstronnej wie-
dzy na zdobycie której trzeba wielu lat studiów. W obecnym układzie
konserwator wojewódzki musi mieć pomoc we współpracownikach, lub
zastępcach, tak aby zespół konserwatorski reprezentował w pełni zaró-
wno wiedzę architektoniczno-budowlaną, jak i artystyczno-zabytkową
o ruchomych dziełach sztuki. Być może z czasem zdołamy wykształcić
konserwatorów o wszechstronnym przygotowaniu, którzy będą w pełni
kompetentni we wszelkich zagadnieniach.
Wobec tego, że jednym z głównych zadań konsewatora jest praca
organizująca i doradcza, realizacja bezpośrednia wielkiego programu
konserwatorskiego wymaga osobnego zespołu fachowców. Przy powsze-
chnym katastrofalnym braku odpowiednio przygotowanych ludzi (któ-
rych zresztą i przed wojną było zamało) oraz konieczności prowadzenia
prac, na które zabytki nie mogą czekać trzeba było stworzyć pracownię,
w której łączą się wspólne wysiłki nielicznych fachowców. Państwowe
Pracownie Konserwacji Zabytków mają zapewnić wykonanie prac na
możliwie najwyższym poziomie. Pracownie obejmują wszelkie zagadnie-
nia konserwacji: architektury, malarstwa, rzeźby, sztuk zdobniczych
i grafiki. Zespół pracowni wykonywa prace swe zarówno w centrali, co
daje możność konsultacji bezpośredniej z fachowym kierownictwem, jak
i na prowincji. Dla zapobieżenia niefachowemu wykonaniu prac, przez
przygodnych pseudo - konserwatorów, przewiduje się prawne za-
strzeżenie możliwości wykonania prac konserwatorskich tylko przez
osoby do tego specjalnie upoważnione.
Obecnie, wobec braku sił fachowych na prowincji, pracownie konser-
watorskie przychodzą z pomocą urzędom wojewódzkim, dostarczając
fachowych opracowań technicznych. W kilku wypadkach zlecenie proje-
ktodawcze wydano z ramienia pracowni osobom znanym ze swych kwali-
fikacji fachowych. Przewidziana jest możliwość afiliowania Państwo-
wych Pracowni w całości, lub w poszczególnych działach w ośrodkach
gdzie istnieją zespoły wypróbowanych sił fachowych. Państwowe Pra-
cownie są praktycznym warsztatem szkolenia nowych sił konserwator-
skich i w przyszłości, po zaopatrzeniu prowincji w dostateczną ilość
kwalifikowanych specjalistów, maga stać się zakładem badawczym,
koniecznym do prac nad ochroną zabytków w Polsce.
3. Poglądy na konserwację zabytków ulegają wahaniom, nawet
w obrębie jednego pokolenia. Widzimy to zresztą często na zabytkach,
które_stają się ofiarami tej zmienności. Okres stylowych rekonstrukcji
i uzupełnień zapoczątkowany przez Viollet-le-Duc‘a, dał wielu zabytkom
Europy zupełnie nowe oblicze, usankcjonowane zresztą nawet przez
historię sztuki, posługującą się nieraz pięknymi zdjęciami dzieł, których
istnienie datuje się od końca XIX w. Te procedery wywołały reakcję
nazywaną nieinterwencjonizmem, wyznającą zasadę czystego konserwa-
torstwa, szanującego zabytek w jego stanie aktualnym. Zasada ta zała-
mała się w kataklizmie wojny światowej, który zmusił do rekonstrukcji
zabytków zniszczonych, ówczesne próby t. zw. szczerości rekonstruktor-
skiej, wprowadzającej zmiany wobec stanu przed zniszczeniem (n. p.
Reims‘ unas Brochów) — dały wynik ujemny.
Okres międzywojenny był kontynuacją zmodyfikowanego nieco nie-
interwencjonizmu i dopiero niedługo przed r.. 1939 zarysowały się
w Polsce próby nowego stosunku do spraw zabytków, przywrócenia za-