DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Ryszkiewicz, Andrzej: Z twórczości Franciszka Smuglewicza i jego kręgu: (portrety zbiorowe)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0032
ANDRZEJ RYSZKIEWICZ
II. 11. F. O. Runge, Nas troje (artysta z żoną i bratem). Obraz zniszczony.
(Fot. Ch. Krawshaar)
rcsyjskim>, są portrety rodziny hr. Morkowych malowa-
ne przez Wasyla Tropinina (1776—1837). Tropinin był
chłopem pańszczyźnianym należącym do Morkowych,
zamieszkujących podolską Kukawkę (do drugiego roz-
bioru Polski — własność Czackich). Pełnił tu na zmia-
nę funkcje malarza i nauczyciela rysunków oraz rze-
mieślnika i lokaja swych właścicieli, którzy zresztą
dali mu częściowe wykształcenie w Petersburskiej Aka-
demii. Już tu nad Newą, gdzie przebywał Tropinin
w latach 1798—1804 87 mógł się on zetknąć z Peszką.
Odwołany przed ukończeniem nauki — następne lata
spędza artysta w Kukawce. W latach 1813'—1818 za-
mieszkuje w Moskwie, gdzie mu gen. Morkow ułatwił
dostęp do arystokratycznych kolekcji obrazów. Z tego
czasu pochodzi długi szereg kopii pędzla młodego ma-
larza 88. W owych też latach niesamodzielnych poszu-
kiwań powstały oba portrety zbiorowe Morkowych, ma-
lowane w 1813 i 1815 r. dla moskiewskiej rezydencji
hrabiów, spalonej w pożarze miasta w 1812 roku89.
Tropinin malował portrety zbiorowe wyjątkowo rzad-
ko (i właściwie bez sukcesu), bogatszych tradycji miej-
scowych również nie miał. Że w poszukiwaniu cu-
dzych rozwiązań mógł się natknąć wówczas na obrazy
Peszki, który notabene był poprzednio w Moskwie i na
terenie Rosji musiał pozostawić niejeden portret —
wydaje się prawdopodobne. Kontaktu z polskim artystą
87 Kowalenskaja N. N., W. A. Tropinin (1776—1857), Mo-
skwa 1930 (recte: 1931), s. 9—11. Znana z literatury (Ramaza-
now) wersja o nauce Tropinina u Lampiego nie znajduje po-
twierdzenia.
88 Obok kopii z Włochów, Flamandów, Rosjan — znajdu-
jemy i kopię tak zwanego wówczas „portretu Jana Sobieskie¬
go'' Rembrandta (z Ermitażu). Również wizerunek Morkowa
pędzla Lampiego powtórzony został przez Tropinina (Kowa-
lenskaja, jw., s. 109, katalog nr 28).
89 Daty ustalone przez Rogozińskiego A. (Niekotoryje
podrobnosti o żizni i proizwiedeniach W. A. Tropinina, Iskus-
stwo w Jużnoj Rossii, 1913, nr 1. Tu też reprodukcja portre-
tów Morkowych. Portret z 1813 reprodukowany też u Kowa-
lenskiej). Rogozinskij opierał się na wspomnieniach córki gen.
Morkowa.
22
II. 11. F. O. Runge, Nas troje (artysta z żoną i bratem). Obraz zniszczony.
(Fot. Ch. Krawshaar)
rcsyjskim>, są portrety rodziny hr. Morkowych malowa-
ne przez Wasyla Tropinina (1776—1837). Tropinin był
chłopem pańszczyźnianym należącym do Morkowych,
zamieszkujących podolską Kukawkę (do drugiego roz-
bioru Polski — własność Czackich). Pełnił tu na zmia-
nę funkcje malarza i nauczyciela rysunków oraz rze-
mieślnika i lokaja swych właścicieli, którzy zresztą
dali mu częściowe wykształcenie w Petersburskiej Aka-
demii. Już tu nad Newą, gdzie przebywał Tropinin
w latach 1798—1804 87 mógł się on zetknąć z Peszką.
Odwołany przed ukończeniem nauki — następne lata
spędza artysta w Kukawce. W latach 1813'—1818 za-
mieszkuje w Moskwie, gdzie mu gen. Morkow ułatwił
dostęp do arystokratycznych kolekcji obrazów. Z tego
czasu pochodzi długi szereg kopii pędzla młodego ma-
larza 88. W owych też latach niesamodzielnych poszu-
kiwań powstały oba portrety zbiorowe Morkowych, ma-
lowane w 1813 i 1815 r. dla moskiewskiej rezydencji
hrabiów, spalonej w pożarze miasta w 1812 roku89.
Tropinin malował portrety zbiorowe wyjątkowo rzad-
ko (i właściwie bez sukcesu), bogatszych tradycji miej-
scowych również nie miał. Że w poszukiwaniu cu-
dzych rozwiązań mógł się natknąć wówczas na obrazy
Peszki, który notabene był poprzednio w Moskwie i na
terenie Rosji musiał pozostawić niejeden portret —
wydaje się prawdopodobne. Kontaktu z polskim artystą
87 Kowalenskaja N. N., W. A. Tropinin (1776—1857), Mo-
skwa 1930 (recte: 1931), s. 9—11. Znana z literatury (Ramaza-
now) wersja o nauce Tropinina u Lampiego nie znajduje po-
twierdzenia.
88 Obok kopii z Włochów, Flamandów, Rosjan — znajdu-
jemy i kopię tak zwanego wówczas „portretu Jana Sobieskie¬
go'' Rembrandta (z Ermitażu). Również wizerunek Morkowa
pędzla Lampiego powtórzony został przez Tropinina (Kowa-
lenskaja, jw., s. 109, katalog nr 28).
89 Daty ustalone przez Rogozińskiego A. (Niekotoryje
podrobnosti o żizni i proizwiedeniach W. A. Tropinina, Iskus-
stwo w Jużnoj Rossii, 1913, nr 1. Tu też reprodukcja portre-
tów Morkowych. Portret z 1813 reprodukowany też u Kowa-
lenskiej). Rogozinskij opierał się na wspomnieniach córki gen.
Morkowa.
22