DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Sawicka, Stanisława: Na marginesie wystawy rembrandtowskiej w Warszawie (1956): (corrigenda w dziale rysunków)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0379
STANISŁAWA SAWICKA
NA MARGINESIE WYSTAWY REMBRANDTOWSKIEJ
W WARSZAWIE (1956)
(Corrigenda w dziale rysunków)
Rok Rembra-ndtowiski dał okazję zorganizowania
szeregu imprez, które z jednej strony ujawniły nie-
które niemal nieznane dzieła tak samego Rembrandta,
jak zwłaszcza powstałe w kręgu jego twórczości —
z drugiej zaś strony dały rzadką możność konfrontacji
dzieł znajdujących się dziś w muzeach różnych nawet
kontynentów.
Wystawa w Wartezaiwtskim Muzeum Narodowym
była trzecią z kolei (po Stockholmie ii Kolonii) impre-
zą tego rodzaju. Oceniona pochlebnie przez recenzu-
jących ją fachowców w kilku czasopismach zagranicz-
nych, dostarczyła jednak nieco materiału do dyskusji,
a zarazem narzuciła konieczność wprowadzenia pew-
nych korektor w dotychczasowych określeniach.
Opracowanie rysunków, pochodzących z dawnych
kolekcji polskich, na wystawę Rembrandta w Muzeum
Narodowym nie było tak prostym zadaniem. Przy bra-
ku podstawowych opracowań innych zbiorów i szere-
gu publikacji o charakterze monograficznym — elimi-
nacja obiektów na wystawę nastręczała jtiż pewne
trudności. Były one nierównie większe przy określe-
niu autorstwa i tematu.
Zarówno uwagi gości zagranicznych, przybyłych na
wystawę, jak i możność późniejszego wykorzystania
niedostępnych w Polsce publikacji — zwłaszcza zaś
możliwość skorygowania szeregu pozycji z warszaw-
skiej wystawy na podstawie autopsji zbiorów holen-
derskich oraz ogromnej dokumentacji w Rijksbureau
voor Kunsthistorische Documentatie w Hadze — umoż-
liwiły rewizję określeń i wprowadzenie koniecznych
sprostowań, które sumienność autorska każę przedsta-
wić polskiemu czytelnikowi. Korektury te dotyczyć
będą wyłącznie rysunków, pochodzących ze zbiorów
Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w War-
szawie.
1 Nadto wystawiono jedną rycinę barwną, Ploos v. Amstel
wg rysunku Gerarda Dou, tak dobrze odtwarzającą rysunek,
że w zbiorze królewskim była jako rysunek zakwaliifkowana.
2 Dawny katalog zbiorów, pochodzący z poł. XIX w. po-
daje w kolekcji Potockiego 15 rysunków jako utwory Rem-
Rysuniki, pokazane na wystawie w liczbie 23 pocho-
dziły z kolekcji: króla Stanisława Augusta, Stanisława
Kostki Potockiego i Króli. Warsz. Tow. Przyjaciół
Nauk. Spośród 9 rysunków zbioru królewskiego, okreś-
lonych w dawnym katalogu (z poł. XIX w.) jako dzie-
ła Rembrandta, wystawiono 4. Ogółem zaś ze zbioru
królewskiego pokazano 8 rysunków4. Z kolekcji Sta-
nisława Kostki Potockiego znalazło się na wystawie
12 rysunków1 2. Poza tym wystawiono 3 rysunki pocho-
dzące z dawnego zbioru Tow. Przyj. Nauk (z daru
J. Sierakowskiego).
Poniższe uwagi dotyczyć będą zarówno autorstwa
rysunków, jak i niektórych tematów.
Przypisanie Rembrandtowi pejzażu z -wybrzeżem
i okrętami żaglowymi (nr kat. 35, dl. 17), po raz pierw-
szy publikowanego w katalogu warszawskim — zna-
lazło potwierdzenie w zakwalifikowaniu tego właśnie
rysunku wśród trzech wybranych przez komitet ho-
lenderski na wystawę do Rotterdamu i Amsterdamu.
Widok ten zatytułowany w katalogu holenderskim
„Rzeka z okrętami” (nr kat. 199a)3 określono bliżej,
jako ujście rzeki Ij widziane z Kadijik lub z Diemerdijk
(formuje ono zatokę przy Zudersee). W katalogu wy-
stawy holenderskiej rysunek ten zestawiono z kilko-
ma innymi -o podobnej tematyce, pochodzącymi ze zbio-
rów w Moguncji, w Luwrze w Paryżu i w British Mu-
seum w Londynie — ale nie określono daty jego po-
wstania. Na podstawie porównania z eksponatami
wystawy holenderskiej pewnym wyznacznikiem dla
datowania naszego rysunku mógłby być widok młyna
„Molentje" nad rzeką Amstel ze zbiorów Albertiny,
określony przez Benescha na lata 1654—55 (vide kat.
wyst. holend. nr 194)4. Rysunek nasz umieścił również
Benesch w Suplemencie do swego Katalogu komplet-
brandta. W czasie ostatniej wojny zaginęło z nich cztery.
Z pozostałych sześć uważamy dziś za dzieła Rembrandta.
3 Rembrandt, Tentoonstelling ter herdenking van de ge-
boorte van Rembrandt... 1606, Rotterdam-Amsterdam 1956. Te-
keningen.
367
NA MARGINESIE WYSTAWY REMBRANDTOWSKIEJ
W WARSZAWIE (1956)
(Corrigenda w dziale rysunków)
Rok Rembra-ndtowiski dał okazję zorganizowania
szeregu imprez, które z jednej strony ujawniły nie-
które niemal nieznane dzieła tak samego Rembrandta,
jak zwłaszcza powstałe w kręgu jego twórczości —
z drugiej zaś strony dały rzadką możność konfrontacji
dzieł znajdujących się dziś w muzeach różnych nawet
kontynentów.
Wystawa w Wartezaiwtskim Muzeum Narodowym
była trzecią z kolei (po Stockholmie ii Kolonii) impre-
zą tego rodzaju. Oceniona pochlebnie przez recenzu-
jących ją fachowców w kilku czasopismach zagranicz-
nych, dostarczyła jednak nieco materiału do dyskusji,
a zarazem narzuciła konieczność wprowadzenia pew-
nych korektor w dotychczasowych określeniach.
Opracowanie rysunków, pochodzących z dawnych
kolekcji polskich, na wystawę Rembrandta w Muzeum
Narodowym nie było tak prostym zadaniem. Przy bra-
ku podstawowych opracowań innych zbiorów i szere-
gu publikacji o charakterze monograficznym — elimi-
nacja obiektów na wystawę nastręczała jtiż pewne
trudności. Były one nierównie większe przy określe-
niu autorstwa i tematu.
Zarówno uwagi gości zagranicznych, przybyłych na
wystawę, jak i możność późniejszego wykorzystania
niedostępnych w Polsce publikacji — zwłaszcza zaś
możliwość skorygowania szeregu pozycji z warszaw-
skiej wystawy na podstawie autopsji zbiorów holen-
derskich oraz ogromnej dokumentacji w Rijksbureau
voor Kunsthistorische Documentatie w Hadze — umoż-
liwiły rewizję określeń i wprowadzenie koniecznych
sprostowań, które sumienność autorska każę przedsta-
wić polskiemu czytelnikowi. Korektury te dotyczyć
będą wyłącznie rysunków, pochodzących ze zbiorów
Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w War-
szawie.
1 Nadto wystawiono jedną rycinę barwną, Ploos v. Amstel
wg rysunku Gerarda Dou, tak dobrze odtwarzającą rysunek,
że w zbiorze królewskim była jako rysunek zakwaliifkowana.
2 Dawny katalog zbiorów, pochodzący z poł. XIX w. po-
daje w kolekcji Potockiego 15 rysunków jako utwory Rem-
Rysuniki, pokazane na wystawie w liczbie 23 pocho-
dziły z kolekcji: króla Stanisława Augusta, Stanisława
Kostki Potockiego i Króli. Warsz. Tow. Przyjaciół
Nauk. Spośród 9 rysunków zbioru królewskiego, okreś-
lonych w dawnym katalogu (z poł. XIX w.) jako dzie-
ła Rembrandta, wystawiono 4. Ogółem zaś ze zbioru
królewskiego pokazano 8 rysunków4. Z kolekcji Sta-
nisława Kostki Potockiego znalazło się na wystawie
12 rysunków1 2. Poza tym wystawiono 3 rysunki pocho-
dzące z dawnego zbioru Tow. Przyj. Nauk (z daru
J. Sierakowskiego).
Poniższe uwagi dotyczyć będą zarówno autorstwa
rysunków, jak i niektórych tematów.
Przypisanie Rembrandtowi pejzażu z -wybrzeżem
i okrętami żaglowymi (nr kat. 35, dl. 17), po raz pierw-
szy publikowanego w katalogu warszawskim — zna-
lazło potwierdzenie w zakwalifikowaniu tego właśnie
rysunku wśród trzech wybranych przez komitet ho-
lenderski na wystawę do Rotterdamu i Amsterdamu.
Widok ten zatytułowany w katalogu holenderskim
„Rzeka z okrętami” (nr kat. 199a)3 określono bliżej,
jako ujście rzeki Ij widziane z Kadijik lub z Diemerdijk
(formuje ono zatokę przy Zudersee). W katalogu wy-
stawy holenderskiej rysunek ten zestawiono z kilko-
ma innymi -o podobnej tematyce, pochodzącymi ze zbio-
rów w Moguncji, w Luwrze w Paryżu i w British Mu-
seum w Londynie — ale nie określono daty jego po-
wstania. Na podstawie porównania z eksponatami
wystawy holenderskiej pewnym wyznacznikiem dla
datowania naszego rysunku mógłby być widok młyna
„Molentje" nad rzeką Amstel ze zbiorów Albertiny,
określony przez Benescha na lata 1654—55 (vide kat.
wyst. holend. nr 194)4. Rysunek nasz umieścił również
Benesch w Suplemencie do swego Katalogu komplet-
brandta. W czasie ostatniej wojny zaginęło z nich cztery.
Z pozostałych sześć uważamy dziś za dzieła Rembrandta.
3 Rembrandt, Tentoonstelling ter herdenking van de ge-
boorte van Rembrandt... 1606, Rotterdam-Amsterdam 1956. Te-
keningen.
367