DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Polemiki - Korespondencje
DOI article:Białostocki, Jan: O datowaniu i ikonografii renesansowych waz z Gołuchowa
DOI article:Powidzki, Janusz: Dalsze uwagi o renesansowych wazach gołuchowskich
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0289
POLEMIKI
KORESPONDENCJE
II. 2. Fontaineblau, tkanina z przedstawieniem Danae wg Primaticcia, ok. 1545. Wiedeń, Austriackie Zbiory
Państwowe.
Można sądzić, iż dwie wazy gołuchowskie stanowiły
nie tylko formalne pendant, zapewne łączyły je też
związki ikonograficzne. Jedna z nich,, istniejąca, nie-
wątpliwie poświęcona jest mitowi Wenus: pędzący
z daleka rycerz to zapewne Mars, Wenus wskazuje
jakby Erosowi strzałą cel, w który pocisk ma być
wymierzony W drugim wypadku, jedyna znana nam
scena drugiej wazy przedstawia nadchodzącego ko-
chanka z płonącym miłością sercem w dłoni — Wenus
jest tu triumfatorką. Rysownik zapożyczając postać
Danae z malowideł Primaticcia zachował przynajmniej
w części pierwotną funkcję ikonograficzną — przed-
stawiona kobieta oczekuje na miłującego ją mężczyz-
nę (choć w wypadku Danae nadejście jego zamaskowa-
ne jest w sposób szczególny).
Tematyka Wenus, Marsa i — być może w zaginio-
nej wazie — Adonisa, nie jest oczywiście czymś nie-
zwykłym w sztuce Renesansu, warto może jednak
zwrócić uwagę, iż zainteresowania tym kręgiem te-
matycznym pojawiają się w środowisku Fontainebleau;
wiadomo, iż istniała w Galerii Franciszka I nie znana
nam dzisiaj kompozycja Rossa Wenus i Mars 19, wia-
domo. też — od niedawna — iż dziełem, które zapewne
19 Herbert, jw., s. 94.
20 Adhćmar J., Aretino: Artistic Aduiser to Francis I, Jour-
nal of the Warburg & Courtauld Institutes XVII (1954),
s. 311—313.
21 Tamże; ikonografia Galerii Fontainebleau jest ciągle bar¬
dzo nie jasna mimo kilku nowych przyczynków do jej inter-
otworzyło Rossowi drogę do Francji był zaginiony
lecz znany z kopii i rycin obraz posłany Franciszko-
wi I przez Aretina, przedstawiający Gracje i Kupidy-
na rozbierających Wenus i Marsa20: temat Marsa po-
konanego przez Wenus musiał szczególnie być na cza-
sie w r. 152i9, gdy po wojskowych klęskach Franci-
szek I „porzucił narazie swe militarne ambicje, miał
zamiar ożenić się z siostrą Karola V i planował oto-
czenie chwałą swego panowania przez działalność me-
cenasa sztuk i artystów. Mars, pozostawiający swą
zbroję, by poświęcić się Wenus może być przeto uwa-
żany za alegorię Franciszka 1“21.
Powtarzam, iż związek naszych waz z kręgiem
Fontainebleau może być przypadkowy, sądzę jednak
iż dla dalszych nad nimi badań warto na pewne zbież-
ności zwrócić uwagę.. Nawet jeśli tylko przypadek spra-
wił, iż na gołuchowskiej wazie pojawiła się wytwor-
na naga bogini Primaticcia, w sensie bardziej general-
nym nie jest to przypadek, lecz fakt potwierdzający
raz jeszcze nie zwykle silny związek wszystkich sztuk
w dobie manieryzmu 22.
Jan Białostocki
pretacjl: Lóvgren S., U Rosso Fiorentino d Fontainebleau,
Figura I (1951), s. 57 i n.; Panofsky D. i E., Pandora’s Box.
The Changing Aspects of a Mythical Symbol, New York 1956,
s. 34—54.
22 Thomas B., Les arts dćcoratifs du manićrisme, w: Le
Triomphe du Manićrisme, jw., s. 42 1 n.
DALSZE UWAGI O RENESANSOWYCH WAZACH GOŁUCHOWSKICH
Udowodniona w artykule J. Białostockiego genea-
logia motywu ikonograficznego „Danae" wywodzi się
rzeczywiście z galerii Franciszka I w Fontainebleu.
Fakt jednak nieuwzględnienia jej w mym szkicu nie
jest przeoczeniem, lecz świadomym wyborem między
importowanym a „lokalnym" źródłem motywu. Wyda-
je mi się bowiem, że warsztaty rzemieślnicze produku-
jące masowo obiekty o charakterze artystycznym, ra-
czej nie są skłonne szukać natchnień tematycznych
dla ozdoby swych wyrobów zbyt daleko, zarówno
279
KORESPONDENCJE
II. 2. Fontaineblau, tkanina z przedstawieniem Danae wg Primaticcia, ok. 1545. Wiedeń, Austriackie Zbiory
Państwowe.
Można sądzić, iż dwie wazy gołuchowskie stanowiły
nie tylko formalne pendant, zapewne łączyły je też
związki ikonograficzne. Jedna z nich,, istniejąca, nie-
wątpliwie poświęcona jest mitowi Wenus: pędzący
z daleka rycerz to zapewne Mars, Wenus wskazuje
jakby Erosowi strzałą cel, w który pocisk ma być
wymierzony W drugim wypadku, jedyna znana nam
scena drugiej wazy przedstawia nadchodzącego ko-
chanka z płonącym miłością sercem w dłoni — Wenus
jest tu triumfatorką. Rysownik zapożyczając postać
Danae z malowideł Primaticcia zachował przynajmniej
w części pierwotną funkcję ikonograficzną — przed-
stawiona kobieta oczekuje na miłującego ją mężczyz-
nę (choć w wypadku Danae nadejście jego zamaskowa-
ne jest w sposób szczególny).
Tematyka Wenus, Marsa i — być może w zaginio-
nej wazie — Adonisa, nie jest oczywiście czymś nie-
zwykłym w sztuce Renesansu, warto może jednak
zwrócić uwagę, iż zainteresowania tym kręgiem te-
matycznym pojawiają się w środowisku Fontainebleau;
wiadomo, iż istniała w Galerii Franciszka I nie znana
nam dzisiaj kompozycja Rossa Wenus i Mars 19, wia-
domo. też — od niedawna — iż dziełem, które zapewne
19 Herbert, jw., s. 94.
20 Adhćmar J., Aretino: Artistic Aduiser to Francis I, Jour-
nal of the Warburg & Courtauld Institutes XVII (1954),
s. 311—313.
21 Tamże; ikonografia Galerii Fontainebleau jest ciągle bar¬
dzo nie jasna mimo kilku nowych przyczynków do jej inter-
otworzyło Rossowi drogę do Francji był zaginiony
lecz znany z kopii i rycin obraz posłany Franciszko-
wi I przez Aretina, przedstawiający Gracje i Kupidy-
na rozbierających Wenus i Marsa20: temat Marsa po-
konanego przez Wenus musiał szczególnie być na cza-
sie w r. 152i9, gdy po wojskowych klęskach Franci-
szek I „porzucił narazie swe militarne ambicje, miał
zamiar ożenić się z siostrą Karola V i planował oto-
czenie chwałą swego panowania przez działalność me-
cenasa sztuk i artystów. Mars, pozostawiający swą
zbroję, by poświęcić się Wenus może być przeto uwa-
żany za alegorię Franciszka 1“21.
Powtarzam, iż związek naszych waz z kręgiem
Fontainebleau może być przypadkowy, sądzę jednak
iż dla dalszych nad nimi badań warto na pewne zbież-
ności zwrócić uwagę.. Nawet jeśli tylko przypadek spra-
wił, iż na gołuchowskiej wazie pojawiła się wytwor-
na naga bogini Primaticcia, w sensie bardziej general-
nym nie jest to przypadek, lecz fakt potwierdzający
raz jeszcze nie zwykle silny związek wszystkich sztuk
w dobie manieryzmu 22.
Jan Białostocki
pretacjl: Lóvgren S., U Rosso Fiorentino d Fontainebleau,
Figura I (1951), s. 57 i n.; Panofsky D. i E., Pandora’s Box.
The Changing Aspects of a Mythical Symbol, New York 1956,
s. 34—54.
22 Thomas B., Les arts dćcoratifs du manićrisme, w: Le
Triomphe du Manićrisme, jw., s. 42 1 n.
DALSZE UWAGI O RENESANSOWYCH WAZACH GOŁUCHOWSKICH
Udowodniona w artykule J. Białostockiego genea-
logia motywu ikonograficznego „Danae" wywodzi się
rzeczywiście z galerii Franciszka I w Fontainebleu.
Fakt jednak nieuwzględnienia jej w mym szkicu nie
jest przeoczeniem, lecz świadomym wyborem między
importowanym a „lokalnym" źródłem motywu. Wyda-
je mi się bowiem, że warsztaty rzemieślnicze produku-
jące masowo obiekty o charakterze artystycznym, ra-
czej nie są skłonne szukać natchnień tematycznych
dla ozdoby swych wyrobów zbyt daleko, zarówno
279