Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (19.1957)

II. 1. Kościół w Szczepanowie, elewacja frontowa.
(Fot. W. Gumuła)

TADEUSZ ST. JAROSZEWSKI, MAREK KWIATKOWSKI
W SPRAWIE GENEZY I ODDZIAŁYWANIA
TEORETYCZNYCH PROJEKTÓW KOŚCIOŁÓW PIOTRA AIGNERA

Problem pracy Piotra Aignera Budowy kościołów
część pierwsza 1 został dotąd podjęty przez trzech auto-
rów: Tadeusza Bujańskiego, Piotra Biegańskiego i Ta-
deusza Mańkowskiego2. Intencją autorów niniejszego
komunikatu jest dorzucenie nowych spostrzeżeń ze-
branych na podstawie szerszego materiału zabytkowego,
mającego niezaprzeczalny związek z publikacją
Aignera.
Najbardziej interesującym wydaje się problem ge-
nezy i oddziaływania zawartych w publikacji Aignera
koncepcji architektonicznych. ‘Zagadnienie to znalazło
isię poza ‘zasięgiem rozprawy Bujańskiego, zostało na-
tomiast rozwinięte w artykule Biegańskiego, który ge-
nezy koncepcji aignerowskich doszukiwał się w zało-
i Budowy Kościołów Część Pierwsza Zamykaiąca cztery
Projekta Kościołów Parafialnych różney wielkości w dziewię-
ciu Tablicach przez Piotra Aignera Budowniczego Jeneralnego
Rządowego, Towarzystwa Królewskiego Warszawskiego Przy-
jaciół Nauk, Rzymskiey Akademii S. Ł. Umiejętności i Sztuk
Pięknych Członka, wydane. W Warszawie w Drukarni Józefa
Węckiego 1825.

żeniach Witruwiiusza i Palladia, zaś oddziaływanie ich
dojrzał w kościele w Pęcicach. Przeprowadzona przez
autora szczegółowa konfrontacja kościoła pęcickiego
z opublikowanymi wzorami Aignera nasuwa wnioski co
do metody pracy polskiego architekta klasycysty, dla
którego w praktyce sprawa proporcji nie stanowiła ry-
gorystycznych nakazów, lecz wskazania najbardziej
ogólne. Mankamentem artykułu Biegańskiego jest
pominięcie innych poza Pęcicami przykładów od-
działywania publikacji aignerowskiej, choć ich istnie-
nie autor sygnalizuje. Mańkowski genezy teoretycznych
projektów Aignera. doszukiwał się we wzorach urzędo-
wej architektury Galicji, gdzie Aigner przebywał i skąd
bezpośrednio mógł zaczerpnąć pomysły.
2 Bujański T., Piotr Aigner jako teoretyk, odbitka z Rocz-
nika Filozoficznego U. J. II (1935—6), Kraków 1938; Biegań-
ski P., Teoretyczne projekty kościołów Aignera, Biuletyn
H. S. K. VI (1938), nr 4, s. 311; Mańkowski T., recenzja obu
wyżej wymienionych prac, Dawna Sztuka II (1939), z. 3, s. 253.

75