Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (19.1957)

[RENA JAKIMOWICZ


II. 2. J. P. Norblin, Siedząca kobieta, wg obrazu
Rembrandta, Kazanie św. Jana Chrzciciela, rys.
piórem law., 1806. Warszawa, Muzeum Narodo-
we. (Fot. H. Romanowski)

rze łatwiejszą, bardziej przystępną stroną swej boga-
tej twórczości. Gdy po szybkim stosunkowo wyczer-
paniu się działania sztuki Rembrandta w twórczości
uczniów i bezpośrednich naśladowców nastąpiło po-
nowne odrodzenie jego wpływów w połowie XVIII w.,
Uwagę artystów zatrzymywała przede wszystkim
grafika i 'dzieła wczesne mistrza z Leydy. Przejmo-
wano z nich powierzchowne, uderzające swą niezwy-
kłością cechy — łatwe efekty światła w mroku, czar-
nego tła, egzotykę fantastycznego wschodniego ko-
stiumu, narzucające się swoistą malowniczością łach-
many żebraków, typy włóczęgów, wspaniałe głowy
starców i tajemnicze postacie żydowskich mędrców,
czy malowniczą i buńczuczną pozę młodzieńczych
strojnych autoportretów. Problemy rembrandtowskie-
go światła przenoszono nierzadko w sposób powierz-
chowny do nocnych scen rodzajowych, w których
mroki rozpraszało światło świecy lub ‘latarki. Naśla-
dowców ówczesnych pociągał przede wszystkim ze-
spół tego typu cech „rembrandtowskich", bez wzglę-
du na to, czy występowały one w dziełach samego
Rembrandta, czy też w krzywym niejednokrotnie
zwierciadle jego szkoły.
Rembrandtyzm XVIII w. miał niewątpliwie swój
udział w preroman tycznej reakcji na wdzięczną
i mdłą sztukę rokoka. Przedstawiciele jego jednak
nie umieli na ogół wyjść poza określony krąg moty-
wów i ograniczony rejestr sposobów formalnych, koń-
cząc często na tworzeniu lepszych lub gorszych pa-
stiche’ów.

II. 3. J. P. Norblin, Szkice postaci starców wg
obrazu Rembrandta, Kazanie św. Jana Chrzci-
ciela, rys. sepią law., 1806. Warszawa Muzeum
Narodowe. (Fot. H. Romanowski)


122