DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Korespondencje - Polemiki
DOI issue:Nr. 2
DOI article:Rozprawy
DOI article:Jakimowicz, Irena: W kręgu rembrandtowskiej tradycji
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0139
W KRĘGU REMBRANDTOWSKIEJ TRADYCJI
11. 11. J. P. Norblin, Pokłon pasterzy w
Betleem, akwaf. Warszawa, Muzeum
Narodowe. (Fot. H. Romanowski)
innemu. Tak było w wypadku akwaforty „Starzec pi-
szący“, której przemalowaną odbitkę opatrzył Norblin
napisem: „Rembrandt p. 1644,/Norlblin d. 1781“. Pier-
wowzór ryciny dziś uważany jest za obraz Lieven-
sa20. Pojpiersie zaś mężczyzny w turbanie, przez
Smolika określone jako „Popiersie znakomitego
szlachcica'1 wydaj e się być prawie wierną kopią,, może
za pośrednictwem sztychu, głowy Saula z obrazu
S. Konincika. „Dawid grający na harfie przed Sau-
lem“, dawniej zresztą przypisywanego Rembrandto-
wi21 (il. 4, 5). Czasem korzystał Norblin z pośrednic-
twa obcego sztychu, jak to miało miejsce, gdy poprzez
rycinę van Vlieta parafrazował londyński obraz Rem-
brandta „Ecce Homo11, by swój rysunek wykonać na-
stępnie w akwaforcie (il. 6). Posługiwanie się wzorami
pochodzącymi od uczniów i naśladowców, czy pośred-
nictwem sztycharzy nie zmienia jednakże intencji
Norblina i faktu pozostawania w kręgu remibrand-
towskim.
Oddziaływanie tego kręgu, najsilniejsze w pierw-
szym 10-leciu pobytu Norblina w Polsce czyli w okre-
sie najintensywniejszej twórczości rytowniczej, wyra-
żało się w różnych formach recepcji. Akwaforta „Zu-
20 Smolik, jw., nr 38; Batowski Z., Nieznany obraz przy-
pisywany Rembrandtowi, Lamus II (1910); Białostocki J.,
Walicki M., jw. Osobno „Głowę starca piszącego" (Smolik,
nr 41) wykonał Norblin również w r. 1781.
21 Katalog Wystawy Rembrandt i jego krąg, Muzeum Na-
rodowe w Warszawie, Warszawa 1956, s. 94, 95.
22 Bredius A.. Rembrandts Gemalde, Wien 1935, nr 493;
Smolik, jw., nr 3, repr. 4.
zanna i starcy11 wydaje się mieć swój pierwowzór
w obrazie Rembrandta o tym samym temacie, z pry-
watnych zbiorów berlińskich22. Pierwowzór został
jednak potraktowany zupełnie swobodnie, kompozycja
pionowa zmieniona na poziomą, zdynamizowana,
udramatyzowana w sposób bardziej ostentacyjny.
„.Wskrzeszenie Łazarza11, tzw. większe (il. 33) jest dość
swobodnym przetworzeniem ryciny Rembrandta23.
Rysunek „Zdjęcie z krzyża11 (ił. 8), parafraza obrazu
monachijskiego, zdaje się też nosić ślady sugestii
obrazu leningradzkiego o tym samym temacie, znane-
go wówczas ze sztychów24. Rysunek „Pustelnika11 wy-
daje się być echem dwóch akwafort Rembrandta: „Św.
Hieronim w modlitwie11 z r. 1632 i „Św. Hieronim klę-
czący11 z r. 1628 25. „Święta rodzina11 powtarza wiernie
kompozycję akwaforty Rembrandta, zmieniając ubio-
ry, a przede wszystkim oświetlenie na bardziej kon-
trastowe, „bardziej rembrandtowskie11 (il. 9, 10). „Po-
kłon pasterzy11 znów szczególnie jest bliski znanej
akwaforcie Rembrandta26. Analogia nie zamyka się
jednak w szczegółach kompozycji figuralnej, bo na
przykład skromna leżąca postać Matki Boskiej z Dzie-
ciątkiem uległa całkowitej zmianie, którą być może za-
23 Mtinz L., Rembrandts Etchings I, London 1952, nr kat.
192.
24 Bredius, jw., nr 550, 551; Hofstede de Groot C., Die
Handzeichnungen Rembrandts. Versuch eines beschreibenden
und kritisclien Katalogs, Haarlem 1906.
25 Rysunek pędzlem sepią i ołówkiem z r. 1780, M. N. W.
Rys. Pol. 9052; w tymże roku w zmniejszonych wymiarach
wykonany w akwaforcie (Smolik, jw., nr 33).
26 Mtinz, jw., nr kat. 237.
129
11. 11. J. P. Norblin, Pokłon pasterzy w
Betleem, akwaf. Warszawa, Muzeum
Narodowe. (Fot. H. Romanowski)
innemu. Tak było w wypadku akwaforty „Starzec pi-
szący“, której przemalowaną odbitkę opatrzył Norblin
napisem: „Rembrandt p. 1644,/Norlblin d. 1781“. Pier-
wowzór ryciny dziś uważany jest za obraz Lieven-
sa20. Pojpiersie zaś mężczyzny w turbanie, przez
Smolika określone jako „Popiersie znakomitego
szlachcica'1 wydaj e się być prawie wierną kopią,, może
za pośrednictwem sztychu, głowy Saula z obrazu
S. Konincika. „Dawid grający na harfie przed Sau-
lem“, dawniej zresztą przypisywanego Rembrandto-
wi21 (il. 4, 5). Czasem korzystał Norblin z pośrednic-
twa obcego sztychu, jak to miało miejsce, gdy poprzez
rycinę van Vlieta parafrazował londyński obraz Rem-
brandta „Ecce Homo11, by swój rysunek wykonać na-
stępnie w akwaforcie (il. 6). Posługiwanie się wzorami
pochodzącymi od uczniów i naśladowców, czy pośred-
nictwem sztycharzy nie zmienia jednakże intencji
Norblina i faktu pozostawania w kręgu remibrand-
towskim.
Oddziaływanie tego kręgu, najsilniejsze w pierw-
szym 10-leciu pobytu Norblina w Polsce czyli w okre-
sie najintensywniejszej twórczości rytowniczej, wyra-
żało się w różnych formach recepcji. Akwaforta „Zu-
20 Smolik, jw., nr 38; Batowski Z., Nieznany obraz przy-
pisywany Rembrandtowi, Lamus II (1910); Białostocki J.,
Walicki M., jw. Osobno „Głowę starca piszącego" (Smolik,
nr 41) wykonał Norblin również w r. 1781.
21 Katalog Wystawy Rembrandt i jego krąg, Muzeum Na-
rodowe w Warszawie, Warszawa 1956, s. 94, 95.
22 Bredius A.. Rembrandts Gemalde, Wien 1935, nr 493;
Smolik, jw., nr 3, repr. 4.
zanna i starcy11 wydaje się mieć swój pierwowzór
w obrazie Rembrandta o tym samym temacie, z pry-
watnych zbiorów berlińskich22. Pierwowzór został
jednak potraktowany zupełnie swobodnie, kompozycja
pionowa zmieniona na poziomą, zdynamizowana,
udramatyzowana w sposób bardziej ostentacyjny.
„.Wskrzeszenie Łazarza11, tzw. większe (il. 33) jest dość
swobodnym przetworzeniem ryciny Rembrandta23.
Rysunek „Zdjęcie z krzyża11 (ił. 8), parafraza obrazu
monachijskiego, zdaje się też nosić ślady sugestii
obrazu leningradzkiego o tym samym temacie, znane-
go wówczas ze sztychów24. Rysunek „Pustelnika11 wy-
daje się być echem dwóch akwafort Rembrandta: „Św.
Hieronim w modlitwie11 z r. 1632 i „Św. Hieronim klę-
czący11 z r. 1628 25. „Święta rodzina11 powtarza wiernie
kompozycję akwaforty Rembrandta, zmieniając ubio-
ry, a przede wszystkim oświetlenie na bardziej kon-
trastowe, „bardziej rembrandtowskie11 (il. 9, 10). „Po-
kłon pasterzy11 znów szczególnie jest bliski znanej
akwaforcie Rembrandta26. Analogia nie zamyka się
jednak w szczegółach kompozycji figuralnej, bo na
przykład skromna leżąca postać Matki Boskiej z Dzie-
ciątkiem uległa całkowitej zmianie, którą być może za-
23 Mtinz L., Rembrandts Etchings I, London 1952, nr kat.
192.
24 Bredius, jw., nr 550, 551; Hofstede de Groot C., Die
Handzeichnungen Rembrandts. Versuch eines beschreibenden
und kritisclien Katalogs, Haarlem 1906.
25 Rysunek pędzlem sepią i ołówkiem z r. 1780, M. N. W.
Rys. Pol. 9052; w tymże roku w zmniejszonych wymiarach
wykonany w akwaforcie (Smolik, jw., nr 33).
26 Mtinz, jw., nr kat. 237.
129