DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Korespondencje - Polemiki
DOI Heft:Nr. 2
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Jakimowicz, Irena: W kręgu rembrandtowskiej tradycji
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0153
W KRĘGU REMBRANDTOWSKIEJ TRADYCJI
czyków, gdy w odpowiedzi na -dzieło Alfreda Dernes-
nil L,a fol nouvelle, cherchee dans l’art de Rembrandt
et Beethoven, wykrzyknął: „Nowa wiara: w Rem-
brandta. Żeby ją tam wynaleźć, trzeba być opęta-
nym przez diabła.1165. Uczeń zaś Corneliusa, kryjący
się pod pseudonimem W. J., jeszcze w r. 1856 powołu-
jąc się na zdanie Kuglera68, odmówił Remlbramdtowi
„twórczego ducha i prawdy11, by zakończyć stwier-
dzeniem: „Nic też dziwnego, iż człowiek prosty, któ-
ry bierze sztukę nie za cel, ale tylko za środek do zro-
bienia fortuny, miłować jej nie może, ale tylko to,
co wziął za cel — stąd też i indywidualność jego du-
chowa w dziełach przebijać się musi doprowa¬
dzając najwyżej do malowania dobrych portretów67.
65 Mickiewicz A., Rozmowy, Dzieła wszystkie, t. XVI, War
szawa 1933, s. 403. Z notatek Armanda Levy ok. 1850 r. Na inte-
resujący ten szczegół, jak i niektóre niżej cytowane pozycje
związane z Norwidem, zwróciła mi uwagę dr Zofia Rothertowa.
O wrażliwości zaś innego poety romantycznego na urok formy
późnych obrazów Rembrandta świadczy opis postaci ojca Anieli
w Beniowskim Słowackiego:
„Słowem była to dziwna meskolaneya
świętości, złota, folgi — jak monstrancja.
To porównanie pojąłbyś od razu,
Gdybyś go widział w złocistym szlafroku,
Z łbem łysym, gdzie jak z Rembrandta obrazu
Odstrzeliwało słońce, kiedy w mroku
Adamaszkowych purpur, stał jak z głazu
Kłaniającym się ludziom na widoku;1'
66 Kugler Fr. T., Handbuch der Geschichte der Malerei,
Berlin 1847.
67 w. J., Uwagi nad sztuką malarską i sprawozdaniem
p. Lucjana Siemieńskiego z wystawy krakowskiej, umieszczo-
nym w Czasie, Gazeta Warszawska 1856, nr 319. W tej, jak
i cytowanych wyżej wypowiedziach znalazły wyraz opinie po-
kutujące w literaturze od sformułowań Filippa Baldinucciego
i Joachima Sandrarta w w. XVII. Por. ogłoszone ostatnio
w języku polskim teksty źródłowe: Rembrandt w oczach
współczesnych, przełożyli i opracowali Michałkowa J. i Bia-
łostocki J., wstępem opatrzył Walicki M., Warszawa 1957 (Tek-
sty źródłowe do dziejów teorii sztuki VIII).
II. 38. J. Wahl, Kobiety czytające książkę,
akwaf., 1777. Warszawa, Gab. Ryc. Bibl. U. W.
143
czyków, gdy w odpowiedzi na -dzieło Alfreda Dernes-
nil L,a fol nouvelle, cherchee dans l’art de Rembrandt
et Beethoven, wykrzyknął: „Nowa wiara: w Rem-
brandta. Żeby ją tam wynaleźć, trzeba być opęta-
nym przez diabła.1165. Uczeń zaś Corneliusa, kryjący
się pod pseudonimem W. J., jeszcze w r. 1856 powołu-
jąc się na zdanie Kuglera68, odmówił Remlbramdtowi
„twórczego ducha i prawdy11, by zakończyć stwier-
dzeniem: „Nic też dziwnego, iż człowiek prosty, któ-
ry bierze sztukę nie za cel, ale tylko za środek do zro-
bienia fortuny, miłować jej nie może, ale tylko to,
co wziął za cel — stąd też i indywidualność jego du-
chowa w dziełach przebijać się musi doprowa¬
dzając najwyżej do malowania dobrych portretów67.
65 Mickiewicz A., Rozmowy, Dzieła wszystkie, t. XVI, War
szawa 1933, s. 403. Z notatek Armanda Levy ok. 1850 r. Na inte-
resujący ten szczegół, jak i niektóre niżej cytowane pozycje
związane z Norwidem, zwróciła mi uwagę dr Zofia Rothertowa.
O wrażliwości zaś innego poety romantycznego na urok formy
późnych obrazów Rembrandta świadczy opis postaci ojca Anieli
w Beniowskim Słowackiego:
„Słowem była to dziwna meskolaneya
świętości, złota, folgi — jak monstrancja.
To porównanie pojąłbyś od razu,
Gdybyś go widział w złocistym szlafroku,
Z łbem łysym, gdzie jak z Rembrandta obrazu
Odstrzeliwało słońce, kiedy w mroku
Adamaszkowych purpur, stał jak z głazu
Kłaniającym się ludziom na widoku;1'
66 Kugler Fr. T., Handbuch der Geschichte der Malerei,
Berlin 1847.
67 w. J., Uwagi nad sztuką malarską i sprawozdaniem
p. Lucjana Siemieńskiego z wystawy krakowskiej, umieszczo-
nym w Czasie, Gazeta Warszawska 1856, nr 319. W tej, jak
i cytowanych wyżej wypowiedziach znalazły wyraz opinie po-
kutujące w literaturze od sformułowań Filippa Baldinucciego
i Joachima Sandrarta w w. XVII. Por. ogłoszone ostatnio
w języku polskim teksty źródłowe: Rembrandt w oczach
współczesnych, przełożyli i opracowali Michałkowa J. i Bia-
łostocki J., wstępem opatrzył Walicki M., Warszawa 1957 (Tek-
sty źródłowe do dziejów teorii sztuki VIII).
II. 38. J. Wahl, Kobiety czytające książkę,
akwaf., 1777. Warszawa, Gab. Ryc. Bibl. U. W.
143