DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Miscellanea
DOI article:Marconi, Bohdan: Jedenaście obrazów z nieznanej galerii Sułkowskich w Rydzynie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0183
JEDENAŚCIE OBRAZÓW Z NIEZNANEJ GALERII SUŁKOWSKICH W RYDZYNIE
Wiadomo, że Aleksander Józef Sułkowski prze-
wiózł w r. 1746 zbiory, meble i tkaniny uprzednio
znajdujące się w pałacach w Ubig.au i Dreźnie do
zamku w Rydzynie9. W zbiorach mogły znajdować
się obrazy i być może niektóre z odkrytych obrazów
rydzyńskich były jego własnością. Lecz inwentaryzo-
wane i znaczone monogramem AS mogły być niewąt-
pliwie dopiero po jego śmierci <1762[).
Syn poprzedniego August Sułkowski prowadził
ożywioną korespondencję z królem. Morawski10 * poda-
je, że korespondencja przerwana w r. 1768 na skutek
powaśnienia, wznowiona została w latach 1776—86
oraz, że w archiwum rydzyńskim znajdował się pa-
miętnik Augusta pisany do r. 1768. Potwierdza to Żych-
lińs1 ki11 dodając, że August Sułkowski pisywał do kró-
la z Anglii, Francji, Hiszpanii i Włoch w latach 1781—
82. Cytowana uprzednio korespondencja nie dotyczy
spraw sztuki, lecz wskazuje na przyjacielskie obu-
stronne uczucia. O listach księcia Żychliński mówi, że
„wszystkie dowodzą jego niepospolitego talentu i wy-
sokiego wykształcenia". Część korespondencji zacho-
wała się w archiwum Muzeum im. Czartoryskich
w Krakowie, lecz według informacji udzielonej mi
przez prof. dr Stanisława Gąsiorowskiego, na wzmian-
ki o obrazach nie natrafiono.
Młodszy syn Aleksandra Józefa ■— Antoni Suł-
kowski interesował się malarstwem, ale nie dorastał
do poziomu ojca. Jego „Dziennik podróży... do
Włoch..." (spalony w r. 1944 w archiwum Biblioteki
Krasińskich w Warszawie); zawierający opinie o obra-
zach oparte na popularnej w w. XVIII książeczce Co-
chin’a Voyage dTtalie, był pisany przez towarzysza
podróży księcia, miernego literata okresu stanisławow-
skiego — Antoniego Nagłowskiego12. Dodać należy,
że archiwum rydzyńskie zawierało mało materiałów
do biografii następnych ordynatów rydzyńskich po
Auguście 13.
Wykluczenie Aleksandra Józefa oraz brak dowo-
dów bliższych stosunków i korespondencji Antoniego
Sułkowskiego z królem, pozwala na stwierdzenie, zgod-
nie z wypowiedzią prof. Batowskiego, że August Suł-
kowski był tym, którego monogramem znaczono obra-
zy i od którego część obrazów przeszła do galerii kró-
II. 7. J. Jordaens, Satyr grający na fujarce. Muzeum
Narodowe, Warszawa. (Fot. H. Romanowski)
lewskiej prawdopodobnie w latach 1776—86, w okre-
sie odnowienia przyjaznych stosunków ze Stanisła-
wem Augustem Poniatowskim.
WYKAZ OBRAZÓW
WG KOLEJNOŚCI ICH WYKRYWANIA
1. W rodzaju Louis Silvestre (pierwsza połowa w.
XVIII) „Portret Adama Tarły" ol. pł. 78,6 X 58,2
cm. Na odwrociu znak biały: AS 410, czarny na-
pis: Adam Tarło. Ze zbiorów Jerzego Sachsa, War-
szawa, darowany do Muzeum Narodowego' w War-
szawie (1938), nr inw. 77807. ił. 2.
2. Heimbach Wolfgang (16115'? —- po 1678) „Ucieczka
-do Egiptu" (w nocy) ol. pł. olk.. 55 X 75 cm, sygn.
monogramem CHMP fec/W/1650. Znak biały:
AS...14. Wł. prof. Dr Adam Heydel, Kraków, sprze-
dany przez rodzinę w r. 1944. il. 3
Biibl.: Qóttsche G., Wolfgang Heimbach, Ein nord-
deutscher Maler des 17. Jahrhunderts, wyd. przez
Deutsche Verein fur Kunstwissenschaft, Berlin
1931; podobny temat (dzienny) ze zjbiorów prywat-
nych w Paryżu datowany 1657, repr. jw. 77 15.
3. Velasquez Diego (Zurbaran Francisco?) (ok.
1628—-30) „Młody mnich" -ol. pł. 73 X 61 cm. Znak
9 Prelblsz L., jw.
10 Morawski K. M., Archiwum Rydzyńskie książąt Sułkow-
skich w zbiorach Poznańskiego T. P. N., Sprawozdania z czyn-
ności i posiedzeń A. U. XV (1910), nr 5.
u żychliński T., Złota księga szlachty polskiej, R. XV
(1882), Poznań.
12 Wiadomość o pamiętniku i jego autorze zawdzięczam
prof. Stefanowi Kozakiewiczowi, którego notatki, odpisy
i opracowanie tego interesującego dokumentu spaliły się w r.
1944.
13 Morawski K. M., jw.
n Wobec zaginięcia odnośnych notatek wymiary podaję
w przybliżeniu, numeru zaś podać nie mogę.
15 Określenie i bibliografię zawdzięczam prof. dr Michało-
wi Walickiemu.
173
Wiadomo, że Aleksander Józef Sułkowski prze-
wiózł w r. 1746 zbiory, meble i tkaniny uprzednio
znajdujące się w pałacach w Ubig.au i Dreźnie do
zamku w Rydzynie9. W zbiorach mogły znajdować
się obrazy i być może niektóre z odkrytych obrazów
rydzyńskich były jego własnością. Lecz inwentaryzo-
wane i znaczone monogramem AS mogły być niewąt-
pliwie dopiero po jego śmierci <1762[).
Syn poprzedniego August Sułkowski prowadził
ożywioną korespondencję z królem. Morawski10 * poda-
je, że korespondencja przerwana w r. 1768 na skutek
powaśnienia, wznowiona została w latach 1776—86
oraz, że w archiwum rydzyńskim znajdował się pa-
miętnik Augusta pisany do r. 1768. Potwierdza to Żych-
lińs1 ki11 dodając, że August Sułkowski pisywał do kró-
la z Anglii, Francji, Hiszpanii i Włoch w latach 1781—
82. Cytowana uprzednio korespondencja nie dotyczy
spraw sztuki, lecz wskazuje na przyjacielskie obu-
stronne uczucia. O listach księcia Żychliński mówi, że
„wszystkie dowodzą jego niepospolitego talentu i wy-
sokiego wykształcenia". Część korespondencji zacho-
wała się w archiwum Muzeum im. Czartoryskich
w Krakowie, lecz według informacji udzielonej mi
przez prof. dr Stanisława Gąsiorowskiego, na wzmian-
ki o obrazach nie natrafiono.
Młodszy syn Aleksandra Józefa ■— Antoni Suł-
kowski interesował się malarstwem, ale nie dorastał
do poziomu ojca. Jego „Dziennik podróży... do
Włoch..." (spalony w r. 1944 w archiwum Biblioteki
Krasińskich w Warszawie); zawierający opinie o obra-
zach oparte na popularnej w w. XVIII książeczce Co-
chin’a Voyage dTtalie, był pisany przez towarzysza
podróży księcia, miernego literata okresu stanisławow-
skiego — Antoniego Nagłowskiego12. Dodać należy,
że archiwum rydzyńskie zawierało mało materiałów
do biografii następnych ordynatów rydzyńskich po
Auguście 13.
Wykluczenie Aleksandra Józefa oraz brak dowo-
dów bliższych stosunków i korespondencji Antoniego
Sułkowskiego z królem, pozwala na stwierdzenie, zgod-
nie z wypowiedzią prof. Batowskiego, że August Suł-
kowski był tym, którego monogramem znaczono obra-
zy i od którego część obrazów przeszła do galerii kró-
II. 7. J. Jordaens, Satyr grający na fujarce. Muzeum
Narodowe, Warszawa. (Fot. H. Romanowski)
lewskiej prawdopodobnie w latach 1776—86, w okre-
sie odnowienia przyjaznych stosunków ze Stanisła-
wem Augustem Poniatowskim.
WYKAZ OBRAZÓW
WG KOLEJNOŚCI ICH WYKRYWANIA
1. W rodzaju Louis Silvestre (pierwsza połowa w.
XVIII) „Portret Adama Tarły" ol. pł. 78,6 X 58,2
cm. Na odwrociu znak biały: AS 410, czarny na-
pis: Adam Tarło. Ze zbiorów Jerzego Sachsa, War-
szawa, darowany do Muzeum Narodowego' w War-
szawie (1938), nr inw. 77807. ił. 2.
2. Heimbach Wolfgang (16115'? —- po 1678) „Ucieczka
-do Egiptu" (w nocy) ol. pł. olk.. 55 X 75 cm, sygn.
monogramem CHMP fec/W/1650. Znak biały:
AS...14. Wł. prof. Dr Adam Heydel, Kraków, sprze-
dany przez rodzinę w r. 1944. il. 3
Biibl.: Qóttsche G., Wolfgang Heimbach, Ein nord-
deutscher Maler des 17. Jahrhunderts, wyd. przez
Deutsche Verein fur Kunstwissenschaft, Berlin
1931; podobny temat (dzienny) ze zjbiorów prywat-
nych w Paryżu datowany 1657, repr. jw. 77 15.
3. Velasquez Diego (Zurbaran Francisco?) (ok.
1628—-30) „Młody mnich" -ol. pł. 73 X 61 cm. Znak
9 Prelblsz L., jw.
10 Morawski K. M., Archiwum Rydzyńskie książąt Sułkow-
skich w zbiorach Poznańskiego T. P. N., Sprawozdania z czyn-
ności i posiedzeń A. U. XV (1910), nr 5.
u żychliński T., Złota księga szlachty polskiej, R. XV
(1882), Poznań.
12 Wiadomość o pamiętniku i jego autorze zawdzięczam
prof. Stefanowi Kozakiewiczowi, którego notatki, odpisy
i opracowanie tego interesującego dokumentu spaliły się w r.
1944.
13 Morawski K. M., jw.
n Wobec zaginięcia odnośnych notatek wymiary podaję
w przybliżeniu, numeru zaś podać nie mogę.
15 Określenie i bibliografię zawdzięczam prof. dr Michało-
wi Walickiemu.
173