DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Kronika Stowarzyszenia Historyków Sztuki
DOI article:Narębski, Stefan: Autorstwo płaskorzeźby brązowej "geniusz śmierci" ze zbiorów w Nieborowie: (streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Pomorskiego w dniu 21.III.1956 r.)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0206
KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI
U. 1. Nieborów, pałac. Pła-
skorzeźba brązowa „Geniusz
śmierci“.
równywany był do współczesnego
Fidiasza. Był autorem pomnika Mi-
nina i Pożarskiego na Placu Czer-
wonym w Moskwie oraz pomnika
Pawła I w cerkwi we wsi Gruzino
(1816). Marłoś uczył się w akade-
mii w Petersburgu w latach 1764—
1778, następnie jako stypendysta
przebywał na studiach w Rzymie,
gdzie był uczniem Thorwaldsena,
Mengsa Viena i P. Battoni do r. 1779.
Marłoś najwięcej rzeźbił nagrob-
ków. Przy zupełnie zdecydowanej
orientacji klasy cysty cznej, twórczość
jego cechowała, zwłaszcza w nagrob-
kach, marzycielskoiść i poetyczność
słowiańskiego autoramentu, szczera
i odmienna od konwencjonalnej ele-
gancji i ckliwości Canovy.
Martos, inaczej od Casanovy,
mniej drobiazgowo traktuje włosy i
mniej rozdrabnia fałdy draperii.
Operował zdrową, jędrną formą.
Miękka, subtelna faktura wyróżnia
go korzystnie od współczesnego,
wziętego rzeźbiarza rosyjskiego,
czynnego również w Petersburgu,
Wasilia Demut-Malinowskiego. In-
ni współcześni rzeźbiarze rosyjscy
odbiegają w charakterze i poziomie
swej twórczości od Martosa.
Wśród dzieł Martosa odnalazła
się płaskorzeźba Geniusza śmierci
identyczna z brązem z Nieborowa.
Stanowi ona główny motyw pomni-
ka W. Księżny Heleny córki cara
Pawła, wzniesiony w Pawłowsku —
w r. 1806.
Egzemplarz z Pawłowska jest wy-
kuty z marmuru. Różnice z egzem-
plarzem nieborowskim zachodzą w
odmienności techniki ręcznego kucia
i odlewu. W szczególności pióra w
skrzydłach wydają się być wydatniej
modelowane na pomniku w Pa-
włowsku.
Zbliżony motyw Geniusza śmier-
ci wykonał też wspomniany Demut-
Malinowski w r. 1802 na pomniku
rzeźbiarza Kozłowskiego. Za ten
pomnik, będący jedną z najwcze-
śniejszych prac Demut-Malinowskie-
go, dostał on nagrodę — złoty medal.
Porównanie tego dzieła z płaskorzeź-
bą Martosa z pomnika w Pawłowsku
unaocznia różnicę indywidualności
twórców (pomnik W. ks. Heleny Pa-
włówny reprodukuje Grabar w
swoim dziele Istorija ruskogo iskus-
stwa, tom V — 20, s. 164). Później-
sza data nagrobka Martosa i podo¬
ił. 2. Pawłowski, pomnik W.
Ks. Heleny z płaskorzeźbą
„Geniusz śmierci“.
bieństwo ujęcia tematu wskazuje na
zależność koncepcji Martosa od De-
mut-Malinowskiego. Geniusze śmier-
ci z nagrobka Stuartów u św. Pio-
tra w Rzymie, wykonanego przez
Canovę w r. 1819, nie mogły mieć
wpływu na> rzeźbę Martosa wykona-
ną w r. 1806.
Martos liczne prace wykonywał
w brązie. Atrybucja brązu z Niebo-
rowa Iwanowi Martosowi nie budzi
wątpliwości.
KOMUNIKAT O WYNIKACH II KONKURSU STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI
Sąd Konkursowy powołany przez
Zarząd Główny Stowarzyszenia Hi-
storyków Sztuki w składzie: doc. dr
J. Eckhardtówna, doc. dr L. Kalinow-
ski, prof. dr K. Piwocki, prof- M. Po-
rębski, prof. dr M. Walicki, po za-
poznaniu się z trzema pracami na-
desłanymi w związku z rozpisanym
w październiku 1955 r. konkursem
Stowarzyszenia postanowił nie przy-
znawać I ani II nagrody, natomiast
pracom pt. „Średniowieczne opa-
ctwo Cystersów w Lądzie nad War-
tą" oznaczonej godłem „Longin" oraz
„Gdańskie nagrobki Bahrów i Kos-
sów" oznaczonej godłem „Karo"
przyznać wyróżnienia po 1000 zł.
Po protokolarnym otwarciu kopert
autorem pracy oznaczonej godłem
„Longin" okazał się Marian Kutzner
(Wrocław), autorem pracy oznaczo-
nej godłem „Karo" okazał się Lech
Krzyżanowski {Gdańsk). Trzecia ko-
perta z nazwiskiem autora pracy
nie wyróżnionej pozostała nie roz-
pieczętowana.
Członkowie Sądu Konkursowego
zaproponowali Zarządowi Główne-
mu S. H. S. zastosowanie na przysz-
łość odmiennych niż dotychczas za-
sad konkursów Stowarzyszenia. W
świetle ostatnich doświadczeń jest
rzeczą oczywistą, że w najbliższym
czasie nie należy oczekiwać pełniej-
szego w sensie ilościowym i jako-
ściowym obesłania tego rodzaju
konkursu. W konsekwencji Sąd
Konkursowy wysunął postulat, aby
Zarząd Główny rozpatrzył możli-
wość nagradzania względnie wyróż-
niania prac lub artykułów już wy-
drukowanych (w granicach poprzed-
niego roku), których autorami są
członkowie Stowarzyszenia nie po-
siadający jeszcze stopnia samodziel-
nego pracownika nauki.
Zarząd Główny
Stowarzyszenia Historyków
Sztuki
196
U. 1. Nieborów, pałac. Pła-
skorzeźba brązowa „Geniusz
śmierci“.
równywany był do współczesnego
Fidiasza. Był autorem pomnika Mi-
nina i Pożarskiego na Placu Czer-
wonym w Moskwie oraz pomnika
Pawła I w cerkwi we wsi Gruzino
(1816). Marłoś uczył się w akade-
mii w Petersburgu w latach 1764—
1778, następnie jako stypendysta
przebywał na studiach w Rzymie,
gdzie był uczniem Thorwaldsena,
Mengsa Viena i P. Battoni do r. 1779.
Marłoś najwięcej rzeźbił nagrob-
ków. Przy zupełnie zdecydowanej
orientacji klasy cysty cznej, twórczość
jego cechowała, zwłaszcza w nagrob-
kach, marzycielskoiść i poetyczność
słowiańskiego autoramentu, szczera
i odmienna od konwencjonalnej ele-
gancji i ckliwości Canovy.
Martos, inaczej od Casanovy,
mniej drobiazgowo traktuje włosy i
mniej rozdrabnia fałdy draperii.
Operował zdrową, jędrną formą.
Miękka, subtelna faktura wyróżnia
go korzystnie od współczesnego,
wziętego rzeźbiarza rosyjskiego,
czynnego również w Petersburgu,
Wasilia Demut-Malinowskiego. In-
ni współcześni rzeźbiarze rosyjscy
odbiegają w charakterze i poziomie
swej twórczości od Martosa.
Wśród dzieł Martosa odnalazła
się płaskorzeźba Geniusza śmierci
identyczna z brązem z Nieborowa.
Stanowi ona główny motyw pomni-
ka W. Księżny Heleny córki cara
Pawła, wzniesiony w Pawłowsku —
w r. 1806.
Egzemplarz z Pawłowska jest wy-
kuty z marmuru. Różnice z egzem-
plarzem nieborowskim zachodzą w
odmienności techniki ręcznego kucia
i odlewu. W szczególności pióra w
skrzydłach wydają się być wydatniej
modelowane na pomniku w Pa-
włowsku.
Zbliżony motyw Geniusza śmier-
ci wykonał też wspomniany Demut-
Malinowski w r. 1802 na pomniku
rzeźbiarza Kozłowskiego. Za ten
pomnik, będący jedną z najwcze-
śniejszych prac Demut-Malinowskie-
go, dostał on nagrodę — złoty medal.
Porównanie tego dzieła z płaskorzeź-
bą Martosa z pomnika w Pawłowsku
unaocznia różnicę indywidualności
twórców (pomnik W. ks. Heleny Pa-
włówny reprodukuje Grabar w
swoim dziele Istorija ruskogo iskus-
stwa, tom V — 20, s. 164). Później-
sza data nagrobka Martosa i podo¬
ił. 2. Pawłowski, pomnik W.
Ks. Heleny z płaskorzeźbą
„Geniusz śmierci“.
bieństwo ujęcia tematu wskazuje na
zależność koncepcji Martosa od De-
mut-Malinowskiego. Geniusze śmier-
ci z nagrobka Stuartów u św. Pio-
tra w Rzymie, wykonanego przez
Canovę w r. 1819, nie mogły mieć
wpływu na> rzeźbę Martosa wykona-
ną w r. 1806.
Martos liczne prace wykonywał
w brązie. Atrybucja brązu z Niebo-
rowa Iwanowi Martosowi nie budzi
wątpliwości.
KOMUNIKAT O WYNIKACH II KONKURSU STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI
Sąd Konkursowy powołany przez
Zarząd Główny Stowarzyszenia Hi-
storyków Sztuki w składzie: doc. dr
J. Eckhardtówna, doc. dr L. Kalinow-
ski, prof. dr K. Piwocki, prof- M. Po-
rębski, prof. dr M. Walicki, po za-
poznaniu się z trzema pracami na-
desłanymi w związku z rozpisanym
w październiku 1955 r. konkursem
Stowarzyszenia postanowił nie przy-
znawać I ani II nagrody, natomiast
pracom pt. „Średniowieczne opa-
ctwo Cystersów w Lądzie nad War-
tą" oznaczonej godłem „Longin" oraz
„Gdańskie nagrobki Bahrów i Kos-
sów" oznaczonej godłem „Karo"
przyznać wyróżnienia po 1000 zł.
Po protokolarnym otwarciu kopert
autorem pracy oznaczonej godłem
„Longin" okazał się Marian Kutzner
(Wrocław), autorem pracy oznaczo-
nej godłem „Karo" okazał się Lech
Krzyżanowski {Gdańsk). Trzecia ko-
perta z nazwiskiem autora pracy
nie wyróżnionej pozostała nie roz-
pieczętowana.
Członkowie Sądu Konkursowego
zaproponowali Zarządowi Główne-
mu S. H. S. zastosowanie na przysz-
łość odmiennych niż dotychczas za-
sad konkursów Stowarzyszenia. W
świetle ostatnich doświadczeń jest
rzeczą oczywistą, że w najbliższym
czasie nie należy oczekiwać pełniej-
szego w sensie ilościowym i jako-
ściowym obesłania tego rodzaju
konkursu. W konsekwencji Sąd
Konkursowy wysunął postulat, aby
Zarząd Główny rozpatrzył możli-
wość nagradzania względnie wyróż-
niania prac lub artykułów już wy-
drukowanych (w granicach poprzed-
niego roku), których autorami są
członkowie Stowarzyszenia nie po-
siadający jeszcze stopnia samodziel-
nego pracownika nauki.
Zarząd Główny
Stowarzyszenia Historyków
Sztuki
196