DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Rozprawy
DOI article:Karpowicz, Mariusz: Architekci warszawscy w Szczuczynie na przełomie XVII I XVIII wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0237
ARCHITEKCI WARSZAWSCY W SZCZUCZYNIE NA PRZEŁOMIE XVII I XVIII W.
II. 8. Szczuczyn, kościół i klasztor od zachodu. (Fot. M. Karpowicz)
architekta. Natomiast następne dwa ostatnie lata życia
Jana III to okres gorączkowych zabiegów Szczuki wo-
kół swoich spraw majątkowych i osobistych, których
ukoronowaniem jest ożenek w 1695 z Konstancją Marią
Potocką, synowicą prymasa Teodora, wychowanką
wojewodziny kijowskiej Stanisławowskiej47. Wzięty za
nią spory posag ok. 140 tys. zip. posłużył w znacznej
mierze do sfinansowania 'budowy Szczuczyna. Jednak-
że o intensywnym okresie fobót między r. 1694 a 1698
wiemy stosunkowo bardzo niewiele, gdyż korespon-
dencja Szczuki nie zawiera listów ze Szczuczyna z te-
go czasu. Wiąże się to z bardzo częstymi i długimi
bytnościami podkanclerzego w rodzinnym mieście, naj-
pierw tylko z powodów budowlanych, potem także
z powodu odsunięcia go od dworu Augusta II48, jako
zwolennika i przyjaciela Sobieskich.
W 16(96 roku sprowadził Szczuka pijarów. Odtąd
istniały w Szczuczynie dwa odrębne przedsięwzięcia
budowlane, pod względem organizacyjnym i finan-
sowym od siebie zupełnie niezależne. Pierwsze — to
dalej kontynuowane prace nad miastem ii zamkiem,
drugie — to budowa kościoła i klasztoru. Między 1694
47 Bartoszewicz J., jw.; Układy przedślubne z dnia 2.II.1695.
AGAD, Metr. Kor., t. 217, półark. 260.
48 Szczuka jako przyjaciel rodziny królewskiej wyznaczony
był do zajęcia się pogrzebem Jana III (Volumina Legum, wyd.
Ohryzki, t. V, Petersburg 1859, s. 845), August II z początku
bardzo ze Szczuką polityko wał, trzymał mu nawet do chrztu
syna, ale mu nie ufał i nie uważał za swego stronnika (Za-
a 1698 r., ale przypuszczalnie zaraz po pierwszej dacie,
został zaangażowany na kierownika pierwszej gru-
py — świeckich robót budowlanych — Józef Fontana II
(ok. 1670—1741).
Pierwszą znaną dotąd datą pobytu Fontany w Pol-
sce jest rok 17 0 7 49. Korespondencja Szczuki przesuwa
tę datę o 10 do H2l lat wstecz, a jednocześnie pozwala
dorzucić sporo światła na sylwetkę Fontany jako ar-
chitekta. Pierwsza pewna data to dopiero 9.1.1698,
jednak musiał być on w Szczuczynie już wcześniej 5®.
Stan badań nad początkami jego działalności przed-
stawia się mniej więcej następująco. Odkrył go nie-
jako Z. Rewski w 1934 roku51, przypisując mu na pod-
stawie znalezionego testamentu z 1739 roku, cały sze-
reg budowli, głównie warszawskich, m. in. kościół
pijarów na Długiej. Poza tym znalazłszy notatkę
o długu Szczuczyny za prowadzenie robót przy koście-
le szczuczyńskim (1722) domyślił się w Fontanie auto-
ra kościoła. Artykuł w Słowniku Biograficznym domy-
słu tego zasadniczo nie zmienił, dodając kilka szcze-
gółów, m. in. pierwszą datę 1707. W świetle jednak
korespondencji podkanclerzego widać, że Fontana nie
łuski J. Chr., Epistolae, t. II, 635—7).
49 Rewski Z., art. Józef Fontana II, w: Polski Słownik Bio-
graficzny, t. VII, Kraków 1948, s. 56 i n.
50 AGAD, jw„ t. 25, list 78 — „Pan Architekt Fontana
wczoraj odjechał do Warszawy“.
51 Rewski Z„ Działalność architektoniczna warszawskich
Fontanów, Biuletyn H. S. i K. II, (1934), s. 256 n.
227
II. 8. Szczuczyn, kościół i klasztor od zachodu. (Fot. M. Karpowicz)
architekta. Natomiast następne dwa ostatnie lata życia
Jana III to okres gorączkowych zabiegów Szczuki wo-
kół swoich spraw majątkowych i osobistych, których
ukoronowaniem jest ożenek w 1695 z Konstancją Marią
Potocką, synowicą prymasa Teodora, wychowanką
wojewodziny kijowskiej Stanisławowskiej47. Wzięty za
nią spory posag ok. 140 tys. zip. posłużył w znacznej
mierze do sfinansowania 'budowy Szczuczyna. Jednak-
że o intensywnym okresie fobót między r. 1694 a 1698
wiemy stosunkowo bardzo niewiele, gdyż korespon-
dencja Szczuki nie zawiera listów ze Szczuczyna z te-
go czasu. Wiąże się to z bardzo częstymi i długimi
bytnościami podkanclerzego w rodzinnym mieście, naj-
pierw tylko z powodów budowlanych, potem także
z powodu odsunięcia go od dworu Augusta II48, jako
zwolennika i przyjaciela Sobieskich.
W 16(96 roku sprowadził Szczuka pijarów. Odtąd
istniały w Szczuczynie dwa odrębne przedsięwzięcia
budowlane, pod względem organizacyjnym i finan-
sowym od siebie zupełnie niezależne. Pierwsze — to
dalej kontynuowane prace nad miastem ii zamkiem,
drugie — to budowa kościoła i klasztoru. Między 1694
47 Bartoszewicz J., jw.; Układy przedślubne z dnia 2.II.1695.
AGAD, Metr. Kor., t. 217, półark. 260.
48 Szczuka jako przyjaciel rodziny królewskiej wyznaczony
był do zajęcia się pogrzebem Jana III (Volumina Legum, wyd.
Ohryzki, t. V, Petersburg 1859, s. 845), August II z początku
bardzo ze Szczuką polityko wał, trzymał mu nawet do chrztu
syna, ale mu nie ufał i nie uważał za swego stronnika (Za-
a 1698 r., ale przypuszczalnie zaraz po pierwszej dacie,
został zaangażowany na kierownika pierwszej gru-
py — świeckich robót budowlanych — Józef Fontana II
(ok. 1670—1741).
Pierwszą znaną dotąd datą pobytu Fontany w Pol-
sce jest rok 17 0 7 49. Korespondencja Szczuki przesuwa
tę datę o 10 do H2l lat wstecz, a jednocześnie pozwala
dorzucić sporo światła na sylwetkę Fontany jako ar-
chitekta. Pierwsza pewna data to dopiero 9.1.1698,
jednak musiał być on w Szczuczynie już wcześniej 5®.
Stan badań nad początkami jego działalności przed-
stawia się mniej więcej następująco. Odkrył go nie-
jako Z. Rewski w 1934 roku51, przypisując mu na pod-
stawie znalezionego testamentu z 1739 roku, cały sze-
reg budowli, głównie warszawskich, m. in. kościół
pijarów na Długiej. Poza tym znalazłszy notatkę
o długu Szczuczyny za prowadzenie robót przy koście-
le szczuczyńskim (1722) domyślił się w Fontanie auto-
ra kościoła. Artykuł w Słowniku Biograficznym domy-
słu tego zasadniczo nie zmienił, dodając kilka szcze-
gółów, m. in. pierwszą datę 1707. W świetle jednak
korespondencji podkanclerzego widać, że Fontana nie
łuski J. Chr., Epistolae, t. II, 635—7).
49 Rewski Z., art. Józef Fontana II, w: Polski Słownik Bio-
graficzny, t. VII, Kraków 1948, s. 56 i n.
50 AGAD, jw„ t. 25, list 78 — „Pan Architekt Fontana
wczoraj odjechał do Warszawy“.
51 Rewski Z„ Działalność architektoniczna warszawskich
Fontanów, Biuletyn H. S. i K. II, (1934), s. 256 n.
227