DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Rozprawy
DOI article:Olszewski, Andrzej K.: Życie i twórczość architekta ks. Józefa Karśnickiego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0308
ANDRZEJ OLSZEWSKI
II. 4. Szewna, kościół par. Widok od pn.-wsch.
klasztoru, a mianowicie: od strony ulicy (zwłaszcza jej
dwukondygnaćjowy szczyt) i od dziedzińczyka przed
kościołem, poprzedzoną wydatnym ryzalitem.
Prace u jezuitów w Sandomierzu.
W latach 1761—66 Karśnicki „attendit fabricae templi
S. J.“ w Sandomierzu17, pełniąc tam obowiązki kie-
rownika fabryki. Sporządzona w r. 1773 lustracja ko-
ścioła i klasztoru wzmiankuje sześć nie wykończonych
kaplic po obu bokach świątyni18. Ze względu na bli-
skość dat — pracy Karśnickiego i określenia kaplic
jako nie wykończonych — nasuwa się przypuszczenie,
że był on ich autorem. Wobec rozebrania kościoła
w roku 182119 trudno przedstawić szczegółowe dane
co do ich wyglądu. Porównując jednak plan kościoła
17 Morelowski, Znaczenie baroku wilefcskiego..., Jw.
18 Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, tzw. Me-
tryka Litewska, dz. VII, nr 131, Lustracya Collegium Sando-
mierskiego, Wiosek, y Folwarków do niego należących..., kar-
ta 38.
19 Bullński, jw., s. 389.
20 Kieszkowski W., Kolegium jezuickie w Sandomierzu, w:
Pamiętnik Koła Sandomierzan 1925—1935, Warszawa-Sando-
mierz 1936, 11. 21.
21 Tamże il. 19. Pewna trudność w uzgodnieniu naszego
opisu w lustracji z planem polega na tym, że z planu zdaje
się wynikać, iż kościół miał po cztery kaplice po obu bokach
z początku w. XVII20 z jego pomiarem z r. 1787 (a więc
po Karśnickim), dokonanym przez Zawadzkiego, na-
suwa się wniosek, że szło tu o przebudowę naw 'bocz-
nych na system kaplic połączonych między sobą wą-
skimi przejściami, a więc taki, jak w niektórych ko-
ściołach jezuickich21.
Ta sama lustracja z r. 1773 w opisie kolegium po-
wiada, że „za oknami widać mury nowe o dwóch pię-
trach na nową mieyską Kongregacyą Fundowane...
wewnątrz bez wszelkiego dokończenia" 22. I tu można
łatwo przypuścić udział Karśnickiego, przebywającego
w tym okresie w klasztorze sandomierskim. Ponadto
można mu hipotetycznie przypisać zaprojektowanie
okazałego cokołu pod figurę przy północno-zachodnim
nawy, a lustracja mówi o trzech. Jak można jednak z opisu
wnioskować (Lustracya, jw.) kaplice te zostały dobudowane
do czterech innych — stąd nasuwa się wniosek, że budowa
była realizowana fazami i że chodzi tu o dwie kaplice przy
prezbiterium 1 awle bezpośrednio do nich przylegające przy
nawie. Zresztą nie możemy dokładnie określić, jaki był punkt
wyjścia Karśnickiego, tzn. jak były ukształtowane boczne par-
tie kościoła przed przystąpieniem przez niego do pracy, po-
nieważ plan z pocz. XVII w. może okazać się tu zawodny —
kościół uległ bowiem zniszczeniu w czasie wojny szwedzkiej
w poł. XVII w. 1 następnie (do r. 1677) prowadzono jego
odbudowę (Buliński, jw., s. 385).
22 Lustracya Collegium Sandomierskiego..., jw., karta 34.
296
II. 4. Szewna, kościół par. Widok od pn.-wsch.
klasztoru, a mianowicie: od strony ulicy (zwłaszcza jej
dwukondygnaćjowy szczyt) i od dziedzińczyka przed
kościołem, poprzedzoną wydatnym ryzalitem.
Prace u jezuitów w Sandomierzu.
W latach 1761—66 Karśnicki „attendit fabricae templi
S. J.“ w Sandomierzu17, pełniąc tam obowiązki kie-
rownika fabryki. Sporządzona w r. 1773 lustracja ko-
ścioła i klasztoru wzmiankuje sześć nie wykończonych
kaplic po obu bokach świątyni18. Ze względu na bli-
skość dat — pracy Karśnickiego i określenia kaplic
jako nie wykończonych — nasuwa się przypuszczenie,
że był on ich autorem. Wobec rozebrania kościoła
w roku 182119 trudno przedstawić szczegółowe dane
co do ich wyglądu. Porównując jednak plan kościoła
17 Morelowski, Znaczenie baroku wilefcskiego..., Jw.
18 Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, tzw. Me-
tryka Litewska, dz. VII, nr 131, Lustracya Collegium Sando-
mierskiego, Wiosek, y Folwarków do niego należących..., kar-
ta 38.
19 Bullński, jw., s. 389.
20 Kieszkowski W., Kolegium jezuickie w Sandomierzu, w:
Pamiętnik Koła Sandomierzan 1925—1935, Warszawa-Sando-
mierz 1936, 11. 21.
21 Tamże il. 19. Pewna trudność w uzgodnieniu naszego
opisu w lustracji z planem polega na tym, że z planu zdaje
się wynikać, iż kościół miał po cztery kaplice po obu bokach
z początku w. XVII20 z jego pomiarem z r. 1787 (a więc
po Karśnickim), dokonanym przez Zawadzkiego, na-
suwa się wniosek, że szło tu o przebudowę naw 'bocz-
nych na system kaplic połączonych między sobą wą-
skimi przejściami, a więc taki, jak w niektórych ko-
ściołach jezuickich21.
Ta sama lustracja z r. 1773 w opisie kolegium po-
wiada, że „za oknami widać mury nowe o dwóch pię-
trach na nową mieyską Kongregacyą Fundowane...
wewnątrz bez wszelkiego dokończenia" 22. I tu można
łatwo przypuścić udział Karśnickiego, przebywającego
w tym okresie w klasztorze sandomierskim. Ponadto
można mu hipotetycznie przypisać zaprojektowanie
okazałego cokołu pod figurę przy północno-zachodnim
nawy, a lustracja mówi o trzech. Jak można jednak z opisu
wnioskować (Lustracya, jw.) kaplice te zostały dobudowane
do czterech innych — stąd nasuwa się wniosek, że budowa
była realizowana fazami i że chodzi tu o dwie kaplice przy
prezbiterium 1 awle bezpośrednio do nich przylegające przy
nawie. Zresztą nie możemy dokładnie określić, jaki był punkt
wyjścia Karśnickiego, tzn. jak były ukształtowane boczne par-
tie kościoła przed przystąpieniem przez niego do pracy, po-
nieważ plan z pocz. XVII w. może okazać się tu zawodny —
kościół uległ bowiem zniszczeniu w czasie wojny szwedzkiej
w poł. XVII w. 1 następnie (do r. 1677) prowadzono jego
odbudowę (Buliński, jw., s. 385).
22 Lustracya Collegium Sandomierskiego..., jw., karta 34.
296