DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Olszewski, Andrzej K.: Życie i twórczość architekta ks. Józefa Karśnickiego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0313
ŻYCIE I TWÓRCZOŚĆ KS. JÓZEFA KARSNICKIEGO
przedsionek w formie ryzalitu, ozdobiony lizenami,
z facjatką.
Kościół par. p. w. św. Mikołaja
i budynki probostwa w Szewnej.
Podstawą uznania autorstwa Karśnickiego w odnie-
sieniu do kościoła w Szewnej jest odpis dokumentu,
umieszczonego w gałce kopuły świątyni, w którym
jest on nazwany architektem i dozorcą fabryki. „Mur-
majstrem" był Mikołaj Pawłowski, brat ze zniesione-
Na następne lata, jak można wnioskować, przypadają
prace nad pozostałymi budynkami.
Trzonem kompleksu architektonicznego jest kościół,
orientowany, zbudowany na platformie terenu, opa-
dającej ku północy, wschodowi i południu, otoczony
murem. Od zachodu teren wznosi się. W narożnikach
pn.-zach. i pd.-zach. muru kościelnego stoją dwie wi-
karówki, mające od strony kościoła fasady piętrowe,
od zachodu jednokondygnacjowe. Między wikarówka¬
mi. 12. Czyżów, pałac. Widok od ogrodu.
go zakonu jezuitów; dachy i wieże (zapewne wiązania
i hełmy) stawiał „Sobestjan, poddany z dóbr księży
Dominikanów Klimontowskich“. Ponadto przy kościele
zajęci byli: stolarz Francisżek Miler i malartz Walenty
Michnowski28. Fundatorem kościoła oraz plebanii
i dwóch wikarówek był ks. Sebastian Pisuilewski, pro-
boszcz szewnieński29. Mając na uwadze wspólnego
fundatora, jedność i zwartość założenia, oraz analogie
w detalach architektonicznych, można złączyć z Karś-
nickim oprócz kościoła również wymienione budynki
mieszkalne. Uwzględniając dane stylistyczne, należy
mu przypisać też dom służący dziś za mieszkanie wi-
karego i grabarza oraz ewentualnie dolną kaplicę
w pn.-wsch. narożniku muru otaczającego kościół.
Wznoszenie kościoła zaczęto zapewne z wiosną
1775 r., w lipcu 1777 r. umieszczono kulę nad kopułą 30.
28 Dokument publ. Grynfeld I., Pamiątka dla moich pa-
rafian, Warszawa 1876, s. 14—16.
2# Zob. tamże, s. 16, 29.
mi znajdują się dwuramienne schody prowadzące do
ogrodu, w którym stoi plebania, główną fasadą zwró-
cona ku elewacji frontowej świątyni. W rozplanowa-
niu całości uderza osiowość kompozycji (linia prze-
biega tu przez kościół, podest schodów i plebanię), tak
typowa dla wielkich założeń barokowych, oraz syme-
tria -układu. Zespół szewneńskj swym rozmachem od-
biega od przeciętnych w Polsce na ogół dość skromnych
obejść plebańskich.
Kościół składa się z ośmiobocznej kaplicy, miesz-
czącej ołtarz główny, prostokątnego prezbiterium z za-
krystią i skarbczykiem po bokach, oraz trójnawowego,
bazylikowego korpusu, z dwiema wieżami w fasadzie
zachodniej. Pod kaplicą i prezbiterium, wzniesionym
o kilka stopni ponad korpus kościoła, znajduje się
kaplica Grobu św. z przedsionkiem, pod korpusem
so Tamże, s. 14—16, 20. Na cokole kaplicy ołtarzowej jest
wykuta data 1775.
301
przedsionek w formie ryzalitu, ozdobiony lizenami,
z facjatką.
Kościół par. p. w. św. Mikołaja
i budynki probostwa w Szewnej.
Podstawą uznania autorstwa Karśnickiego w odnie-
sieniu do kościoła w Szewnej jest odpis dokumentu,
umieszczonego w gałce kopuły świątyni, w którym
jest on nazwany architektem i dozorcą fabryki. „Mur-
majstrem" był Mikołaj Pawłowski, brat ze zniesione-
Na następne lata, jak można wnioskować, przypadają
prace nad pozostałymi budynkami.
Trzonem kompleksu architektonicznego jest kościół,
orientowany, zbudowany na platformie terenu, opa-
dającej ku północy, wschodowi i południu, otoczony
murem. Od zachodu teren wznosi się. W narożnikach
pn.-zach. i pd.-zach. muru kościelnego stoją dwie wi-
karówki, mające od strony kościoła fasady piętrowe,
od zachodu jednokondygnacjowe. Między wikarówka¬
mi. 12. Czyżów, pałac. Widok od ogrodu.
go zakonu jezuitów; dachy i wieże (zapewne wiązania
i hełmy) stawiał „Sobestjan, poddany z dóbr księży
Dominikanów Klimontowskich“. Ponadto przy kościele
zajęci byli: stolarz Francisżek Miler i malartz Walenty
Michnowski28. Fundatorem kościoła oraz plebanii
i dwóch wikarówek był ks. Sebastian Pisuilewski, pro-
boszcz szewnieński29. Mając na uwadze wspólnego
fundatora, jedność i zwartość założenia, oraz analogie
w detalach architektonicznych, można złączyć z Karś-
nickim oprócz kościoła również wymienione budynki
mieszkalne. Uwzględniając dane stylistyczne, należy
mu przypisać też dom służący dziś za mieszkanie wi-
karego i grabarza oraz ewentualnie dolną kaplicę
w pn.-wsch. narożniku muru otaczającego kościół.
Wznoszenie kościoła zaczęto zapewne z wiosną
1775 r., w lipcu 1777 r. umieszczono kulę nad kopułą 30.
28 Dokument publ. Grynfeld I., Pamiątka dla moich pa-
rafian, Warszawa 1876, s. 14—16.
2# Zob. tamże, s. 16, 29.
mi znajdują się dwuramienne schody prowadzące do
ogrodu, w którym stoi plebania, główną fasadą zwró-
cona ku elewacji frontowej świątyni. W rozplanowa-
niu całości uderza osiowość kompozycji (linia prze-
biega tu przez kościół, podest schodów i plebanię), tak
typowa dla wielkich założeń barokowych, oraz syme-
tria -układu. Zespół szewneńskj swym rozmachem od-
biega od przeciętnych w Polsce na ogół dość skromnych
obejść plebańskich.
Kościół składa się z ośmiobocznej kaplicy, miesz-
czącej ołtarz główny, prostokątnego prezbiterium z za-
krystią i skarbczykiem po bokach, oraz trójnawowego,
bazylikowego korpusu, z dwiema wieżami w fasadzie
zachodniej. Pod kaplicą i prezbiterium, wzniesionym
o kilka stopni ponad korpus kościoła, znajduje się
kaplica Grobu św. z przedsionkiem, pod korpusem
so Tamże, s. 14—16, 20. Na cokole kaplicy ołtarzowej jest
wykuta data 1775.
301