Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (19.1957)

ANDRZEJ OLSZEWSKI


II. 13. Sandomierz, dom spowiednika przy klasztorze benedyktynek.
(Fot. T. Przypkowski)

trójnawowe podpiwniczenie. Do dekoracji ścian we-
wnątrz i zewnątrz użyto lizen i belkowań złożonych
z fryzu i gzymsu, zewnątrz nadito płycin oraz listwo-
wych obramień okiennych. Podobne motywy zauwa-
żamy na elewacjach innych budynków zespołu, co
wzmacnia łączenie ich z Karśnickim, Warto zwrócić
uwagę na częste stosowanie łubu koszowego w arka-
dach międzynawowych, sklepieniach czy zamknięciach
niektórych okien. Motyw ten będzie później powracał
w twórczości Karśnickiego. Ciekawe jest nakrycie ka-
plicy: dano tu podwójną kopułę, przy czym przez
otwór dolnej widzimy górną czaszę oświetloną ukry-
tymi oknami.
We wschodniej partii kościoła zastosowano swoisty
symbolizm. Kaplica wyraźnie wyodrębniona od reszty
ma być niejako odpowiednikiem miejsca Świętego
świętych w świątyni jerozolimskiej. Tabernakulum
ołtarza głównego oraz dwie rzeźby aniołów po jego
bokach mają wyobrażać Arkę Przymierza oraz osła-
niających ją skrzydłami Cherubinów31. Architektonicz-
ne rozwiązanie wschodniej części kościoła, w formie

31 Tamże, s. 21; Morelowski, O działalności architektonicz-
nej..., s. XCIII. O zagadnieniu symboliki w budowlach kościel-
nych por. Sauer J., Symbolik des Kirchengebdudes und seiner
Ausstattung in der Auffassung des Mittelalters, Freiburg i. Br.
1902, passim. Morelowski (jw.) wymienia w związku z ukształ-
towaniem wsch. części kościoła w Szewnej rysunki Wulgaty
ed. Duhamel, której egzemplarz współczesny Karśnickiemu
miał się znajdować w Górach Wysokich. Pomijając nawet
fakt, że Karśnicki został proboszczem w Górach w r. 1781.

kaplicy, nie pozostaje bez analogii — można by tu
przypomnieć kaplicę ołtarzową dobudowaną do prezbi-
terium kościoła po-norbertańskiego w Hebdowie; po-
dobne rozwiązanie przynosi też kościół dominikanów'
w Lublinie-
Plebania w Samborcu. W ,,Acta acto-
rum“ kapituły sandomierskiej wspomniano pod ro-
kiem 1779, że Karśnicki wykonał plan plebanii w Sam-
borcu 32. W aktach kościelnych samborzeckich znaj-
duje się opis plebanii z roku 1860 tyczący się, jak moż-
na przypuszczać, budynku projektowanego przez Karś-
nickiego 33, obecnie już nie istniejącego. Na podstawie
opisu można spróbować odtworzyć dawną plebanię.
Byłby to budynek drewniany, na planie prostokąta,
z sienią i komórką na osi. Po jednej stronie znajdowa-
ły się dwa pokoje, po przeciwniej kuchnia i spiżarnie.
Dom poprzedzony był gankiem, do którego prowa-
dziły drewniane schody.
Kościół par. p. w. Siedmiu Bole-
ści Matki Boskiej i św. Wita w Gó-
rach W ys o k i c h. Prace nad przebudową dawnego
a budowę w Szewnej zaczęto w 1775, zbadanie tych rycin nie
wydaje się poświadczać ich koniecznego wpływu na kościół
szewneński — por. Biblia Sacra Vulgatae Editionis... Auctore
Jo. Baptista Du Hamel, Venetiis 1763, Pars I, s. 255, 256.
32 Wiśniewski, Katalog prałatów..., Acta actorum..., s. 183.
33 Akta parafii w Samborcu, Inwentarz Fundi instructi
Plebanii filialnej Samborzec... na dniu 30 Czerwca 1860 roku
spisany, lo Dom Plebański, rpis.

302