DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Materiały
DOI Artikel:Bohdziewicz, Piotr: O kilku kamienicach na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0363
O KILKU KAMIENICACH NA KRAKOWSKIM PRZEDMIEŚCIU
ścicielem kamienicy 455 jest ten sam Grzegorz Goch-
niewsiki, natomiast kamienicę 456 posiada „G/e/n/ero-
sus JP Winnicki". W r. 1750 właścicielką kamienicy 455
jest „Gochniewska wdowa", a kamienicy 456 „Bisserty
wdowa".
Kilka lat później, bo w r. 1754, kamienicę 456 prze-
budowano, nadając jej wygląd budowli z epoki rokoka.
Datę przebudowy umieszczono w kracie nadprożnej
portalu od Krakowskiego Przedmieścia32. T. Przyp-
kowski 33 piisze o tej kamienicy i jej przebudowie
w 1754 r. w sposób następujący: „...tak zwana kamie-
nica prymasa Prażmowskiego, przez niego w roku 1667
wzniesiona a przerobiona na pałac przez rodzinę króla
Stanisława Leszczyńskiego, którego ojciec nabył ją od
rodziny Prażmowskich. Z czasów pierwotnej budowy
zachowały się tylko mury parteru z silnymi! sklepie-
niami, które przetrwały nawet ostatnie pożary i bom-
by, oraz mury pierwszego piętra, chociaż silnie
w XVIII w. przerobione. W roku bowiem 1754 otrzy-
muje kamienica przy wspomnianej przebudowie na
pałac Leszczyńskich wspaniałą fasadę w typie rozwi-
niętego rokoka wraz z doskonale kutymi w żelazie
balkonikami, bramą i przeziemikiem bramy z mono-
gramem Leszczyńskich. ...Dopiero w XIX wieku do po-
sesji tej oznaczonej numerem hipotecznym 456 przy-
łączono dwuokienny mieszczański sąsiedni domek
(455)... Z końcem XVIII w. pałac Leszczyńskich staje
się znów mieszczańską kamienicą i zyskuje wtedy kla-
sycystyczną fasadę od ulicy Senatorskiej z pięknym
balkonem tegoż czasu, kutym w żelazie (przechowy-
wany w składach BOS-u)“. Kamienica, o której tu mó-
wimy, nie mogła jednak być nabyta bezpośrednio od
Prażmowskich, gdyż — jak to już wiemy z taryf —
bezpośrednio przed przebudową należała do innych
właścicieli.
W taryfie Łokciowego z r. 1784 mamy adnotację:
,,455.Kam: P: Rautensztrauchowy"; ma ona sklepów
na dole 1, kondygnacyj (pięter) 3, oikien frontu 2, dłu-
gość wzdłuż ulicy 8 Ł. 3 ćw. Kam. 456 od Krakowskie-
go Przedmieścia: „Kam: druga teyże", ma sklepów 2,
3 piętra, 5 okien frontu, dług. 24 Ł. 3 ćw. Od strony
Senatorskiej: „Tył kam. Szli. Rautensztrauchowey ad
nm 455" — 1 sklep, 2 okna frontu, 2 piętra, dług. 8 Ł
3 ć., a dalej: „Tył kam: drugiey Teyże ad nm 456“ —
sklepów 2, okien frontu 5, pięter 3, dług. 20 Ł 3 ćw."
Różnica ilości pięter obu kamienic od strony Senator-
skiej wskazuje na to, że kamienice te nie były jeszcze
wówczas połączone. Jednakowa ilość kondygnacji od
Krakowskiego Przedmieścia sama przez się niczego nie
dowodzi, gdyż, sądząc z obrazu Canaletta, obydwie ka-
mienice mimo różnicy ich wysokości miały jednakową
32 Na kracie dano podczas restauracji po wojnie błędnie
datę 1654 zamiast 1754.
33 Przypkowski T., Zmartwychwstające serce zabytkowej
Warszawy, Stolica 1948, nr 22.
II. 24. Kamienica Prażmowskich, fasada od Krakow-
skiego Przedmieścia. (Fot. autor przed 1939/
II. 25. Kamienica Prażmowskich, portal od Krakow-
skiego Przedmieścia. (Fot. autor przed 1939)
351
ścicielem kamienicy 455 jest ten sam Grzegorz Goch-
niewsiki, natomiast kamienicę 456 posiada „G/e/n/ero-
sus JP Winnicki". W r. 1750 właścicielką kamienicy 455
jest „Gochniewska wdowa", a kamienicy 456 „Bisserty
wdowa".
Kilka lat później, bo w r. 1754, kamienicę 456 prze-
budowano, nadając jej wygląd budowli z epoki rokoka.
Datę przebudowy umieszczono w kracie nadprożnej
portalu od Krakowskiego Przedmieścia32. T. Przyp-
kowski 33 piisze o tej kamienicy i jej przebudowie
w 1754 r. w sposób następujący: „...tak zwana kamie-
nica prymasa Prażmowskiego, przez niego w roku 1667
wzniesiona a przerobiona na pałac przez rodzinę króla
Stanisława Leszczyńskiego, którego ojciec nabył ją od
rodziny Prażmowskich. Z czasów pierwotnej budowy
zachowały się tylko mury parteru z silnymi! sklepie-
niami, które przetrwały nawet ostatnie pożary i bom-
by, oraz mury pierwszego piętra, chociaż silnie
w XVIII w. przerobione. W roku bowiem 1754 otrzy-
muje kamienica przy wspomnianej przebudowie na
pałac Leszczyńskich wspaniałą fasadę w typie rozwi-
niętego rokoka wraz z doskonale kutymi w żelazie
balkonikami, bramą i przeziemikiem bramy z mono-
gramem Leszczyńskich. ...Dopiero w XIX wieku do po-
sesji tej oznaczonej numerem hipotecznym 456 przy-
łączono dwuokienny mieszczański sąsiedni domek
(455)... Z końcem XVIII w. pałac Leszczyńskich staje
się znów mieszczańską kamienicą i zyskuje wtedy kla-
sycystyczną fasadę od ulicy Senatorskiej z pięknym
balkonem tegoż czasu, kutym w żelazie (przechowy-
wany w składach BOS-u)“. Kamienica, o której tu mó-
wimy, nie mogła jednak być nabyta bezpośrednio od
Prażmowskich, gdyż — jak to już wiemy z taryf —
bezpośrednio przed przebudową należała do innych
właścicieli.
W taryfie Łokciowego z r. 1784 mamy adnotację:
,,455.Kam: P: Rautensztrauchowy"; ma ona sklepów
na dole 1, kondygnacyj (pięter) 3, oikien frontu 2, dłu-
gość wzdłuż ulicy 8 Ł. 3 ćw. Kam. 456 od Krakowskie-
go Przedmieścia: „Kam: druga teyże", ma sklepów 2,
3 piętra, 5 okien frontu, dług. 24 Ł. 3 ćw. Od strony
Senatorskiej: „Tył kam. Szli. Rautensztrauchowey ad
nm 455" — 1 sklep, 2 okna frontu, 2 piętra, dług. 8 Ł
3 ć., a dalej: „Tył kam: drugiey Teyże ad nm 456“ —
sklepów 2, okien frontu 5, pięter 3, dług. 20 Ł 3 ćw."
Różnica ilości pięter obu kamienic od strony Senator-
skiej wskazuje na to, że kamienice te nie były jeszcze
wówczas połączone. Jednakowa ilość kondygnacji od
Krakowskiego Przedmieścia sama przez się niczego nie
dowodzi, gdyż, sądząc z obrazu Canaletta, obydwie ka-
mienice mimo różnicy ich wysokości miały jednakową
32 Na kracie dano podczas restauracji po wojnie błędnie
datę 1654 zamiast 1754.
33 Przypkowski T., Zmartwychwstające serce zabytkowej
Warszawy, Stolica 1948, nr 22.
II. 24. Kamienica Prażmowskich, fasada od Krakow-
skiego Przedmieścia. (Fot. autor przed 1939/
II. 25. Kamienica Prażmowskich, portal od Krakow-
skiego Przedmieścia. (Fot. autor przed 1939)
351