DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Banach, Jerzy: Widok Krakowa z r. 1493 i Konrad Celtis
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0369
WIDOK KRAKOWA Z R. 1493 I KONRAD CELTIS
."SM.;.
•1?V.“ ,,“<*■ Z- 1 /'<»">,. •• ■
• ; *• .' , > i 11 "i ■ ,'*>w
?±2? ' r. •• Mm' , <4< ■»’ «' > ' • I'< " «■«*<? «*
', ■•'•..•>' ■ ■■•: iCi;''-,ii<«Uu.f;4>:r>.hi!ic.ut:..i1t3>w.. ,w^«nT iv. ••'
. / ■
t U . l» f <"r Ml r f *- < ’ 1
<tSS« 4wfaw m&k-e .iw vjar.a,. , ■>.?.w-«s c ■
»v,Sj<1««*aw«w«m«W wpt» > pi-te: • ^ >!< Uu-«-, •: ww «m*»... f ®s
t, j. , i « - > - « 1 -* ' r;~
MAi?«p1;łM-<. ‘ .> ' . > ■ < •>’’'”
U .. dinwł w J. M.;;WUl ’v t . &?p.s'i« k fcmm £Ąp!!»
tfWifhrs J.<ipA«K
’tow tar <««*»>tSi«®s łw<w.r •»&«>* ąi- ■ A> i fi•■• l« »« ^»wt.«w» »« was
Stt-wteaiśm »'»«■» Potf<Mr® Wśbró« ««{««.irc&tetó ą? w «te cą«»it.vc «. : t
t4 «7ar>'«Wwnv jj^f* .<4in w W»i® m
I.4vtttKłs.^BMi«!W<>p>iwt«ffiniaacH>s^^WPi P-:U!’:«'i,I'’08PŁ-!Sktu*£,r'^P;t-','‘!'! *
ś8
jJ4g gtMcMtM1 Jhtaww b»WłOśMfc4.£?aaia safetU.
mmsWtis~ biłtKsźw. -s
" 'JZ r W < W-. ■ - aaaaamm z < s M M i. > ■■ ;- ■ z 'A a.a.: i,:. • ■ ; - a < aa ■ ;. i; ;a ;
' z\ ' Z '
5/ cóp»os. £Vd cvod irhw
'■• toMAAAA A :■'■■„.■<* ; AAAAA, ■ '.M^AA " AM;-..MMp ~ •'■■<■ ■ AA A '■>' ' A ik.L.
^pęę^tig srw } m;. 4^-r nw mm Wki'i ’ . tnto z^err tu &
w?h
;;" ' , '. '; :,^? '■ - -■ : '••- ■ ■ - •■ ■ ■ ■ ' ;x,m<
%%&?£&$? 'f z<4i/<tets^?k^2 ffpe iWU. i ?
':- 5 ' :^';-M •■..■- -;MA'„... ;.. '-JAM-; • ,:aam.Aa a . ■ > i ■
r^p?
qjji j:,bimbrup4rrrM t,ir^Ac^i &^'-A to
i't «A?;.^AA-'? SfAłA . A AAA i' V A; "A A< AĄAA A A fA AA< <'U ' A A < A ■ ?f - A f; ’ A. AA‘A <AAA Ż- Z '; ;A c A A’ A: > p ZZ- aĄ j
ps« ?ełAnf?n? Te jpe a q;awa4 w>e>t«sma)UH
lib^pr^p8<?to(Wit3>bł»i-
? »nis^pidun^rnsz Arxu«r<
fcWf&s v <a5 cquj poteft^.
U. 3. Widok Nysy. Drzeworyt z Liber cronicarum H. Schedla, Norymberga 1493. (Fot. S. Kolowca)
szpital i święty gmach św. Jadwigi10. Kazimierz, które
(to miasto) Wisła rozdzieliwszy się pod zamkiem kró-
lewskim, całkowicie oblewa dookoła i nieledwie two-
rzy z niego wyspęu, otoczony jest nile tylko rzeką,
ale podobnie jak Kraków, osobnymi murarni. Nato-
miast Kleparz nie jest opasany jakimikolwiek obmu-
rowaniami. Nic godnego opisania nie ma w tym (mie-
ście) poza znakomitą świętą budowlą św. Floriana12.
Również poza obrębem fortyfikacji lecz na zachód od
miasta, u stóp wzgórza (zwanego obecnie bł. Bro-
nisławy) a nad wodami Wisły widnieją zabudo-
wania zwierzynieckiego klasztoru norbertanek. Po-
między nim a Wawelem, na dalszym planie widać ku
stronie zachodniej zarys dwuwieżowego kościoła opac-
twa benedyktynów w Tyńcu13. Horyzont zamykają
io Ad pontem ipsum est Insigne hospitale et sancta aedes
sanctae Hedwigis (s. nlb. 5).
n Quam (sc. urbem) Istula, ubi sub arce regla se divixerit,
totam circumluit ac pene insulam reddit (s. nlb. 5).
12 Nullls ... moenibus cinctum. Nihil dignum scriptu in ea
quam egregia sacra sedes divi Florian! (s. nlb. 4).
13 Przy dobrej widoczności dostrzec można z Wawelu
wieże opactwa tynieckiego.
wzgórza i, po lewej, szczyty górskie; bo przecież wznie-
sienie wawelskie... z drugiego (południowego) zbocza
spogląda na wznoszące się wysoko śnieżne Karpaty u.
Z analizy prawdziwości widoku wnioskujemy, że je-
go twórca świadomie dążył do narysowania
układu miasta zgodnie z usytuowaniem Krakowa
i okolicy (podkreśla to również fakt, iż Kraków, Ka-
zimierz i Kleparz oznaczono w polu ryciny napisami).
Zamiar został uwieńczony pomyślnym rezultatem, al-
bowiem układ przestrzenny, rozmieszczenie rzek i gór
jest przedstawione prawdziwie. Te informacje nie tyl-
ko są zasadniczo zgodne z opisem literackim, lecz —
co ważniejsze — w kilku wypadkach (np. klasztor
norbertanek, opactwo tynieckie) wyraźnie wykraczają
poza materiał dostarczony przez opis.
u Ex alio latere nivosum Carpathum alte tumentem res-
picit (s. nlb. 4). Sto lat później, w r. 1595, rozległy widok
z Wawelu — ku miastu z jednej strony, ku Karpatom z dru-
giej — zwrócił uwagę księdza G. P. Mucante, sekretarza le-
gata papieskiego kardynała H. Gaetano (Niemcewicz J. U.,
Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszczę..., wyd.
nowe II, Lipsk 1839, s. 101).
357
."SM.;.
•1?V.“ ,,“<*■ Z- 1 /'<»">,. •• ■
• ; *• .' , > i 11 "i ■ ,'*>w
?±2? ' r. •• Mm' , <4< ■»’ «' > ' • I'< " «■«*<? «*
', ■•'•..•>' ■ ■■•: iCi;''-,ii<«Uu.f;4>:r>.hi!ic.ut:..i1t3>w.. ,w^«nT iv. ••'
. / ■
t U . l» f <"r Ml r f *- < ’ 1
<tSS« 4wfaw m&k-e .iw vjar.a,. , ■>.?.w-«s c ■
»v,Sj<1««*aw«w«m«W wpt» > pi-te: • ^ >!< Uu-«-, •: ww «m*»... f ®s
t, j. , i « - > - « 1 -* ' r;~
MAi?«p1;łM-<. ‘ .> ' . > ■ < •>’’'”
U .. dinwł w J. M.;;WUl ’v t . &?p.s'i« k fcmm £Ąp!!»
tfWifhrs J.<ipA«K
’tow tar <««*»>tSi«®s łw<w.r •»&«>* ąi- ■ A> i fi•■• l« »« ^»wt.«w» »« was
Stt-wteaiśm »'»«■» Potf<Mr® Wśbró« ««{««.irc&tetó ą? w «te cą«»it.vc «. : t
t4 «7ar>'«Wwnv jj^f* .<4in w W»i® m
I.4vtttKłs.^BMi«!W<>p>iwt«ffiniaacH>s^^WPi P-:U!’:«'i,I'’08PŁ-!Sktu*£,r'^P;t-','‘!'! *
ś8
jJ4g gtMcMtM1 Jhtaww b»WłOśMfc4.£?aaia safetU.
mmsWtis~ biłtKsźw. -s
" 'JZ r W < W-. ■ - aaaaamm z < s M M i. > ■■ ;- ■ z 'A a.a.: i,:. • ■ ; - a < aa ■ ;. i; ;a ;
' z\ ' Z '
5/ cóp»os. £Vd cvod irhw
'■• toMAAAA A :■'■■„.■<* ; AAAAA, ■ '.M^AA " AM;-..MMp ~ •'■■<■ ■ AA A '■>' ' A ik.L.
^pęę^tig srw } m;. 4^-r nw mm Wki'i ’ . tnto z^err tu &
w?h
;;" ' , '. '; :,^? '■ - -■ : '••- ■ ■ - •■ ■ ■ ■ ' ;x,m<
%%&?£&$? 'f z<4i/<tets^?k^2 ffpe iWU. i ?
':- 5 ' :^';-M •■..■- -;MA'„... ;.. '-JAM-; • ,:aam.Aa a . ■ > i ■
r^p?
qjji j:,bimbrup4rrrM t,ir^Ac^i &^'-A to
i't «A?;.^AA-'? SfAłA . A AAA i' V A; "A A< AĄAA A A fA AA< <'U ' A A < A ■ ?f - A f; ’ A. AA‘A <AAA Ż- Z '; ;A c A A’ A: > p ZZ- aĄ j
ps« ?ełAnf?n? Te jpe a q;awa4 w>e>t«sma)UH
lib^pr^p8<?to(Wit3>bł»i-
? »nis^pidun^rnsz Arxu«r<
fcWf&s v <a5 cquj poteft^.
U. 3. Widok Nysy. Drzeworyt z Liber cronicarum H. Schedla, Norymberga 1493. (Fot. S. Kolowca)
szpital i święty gmach św. Jadwigi10. Kazimierz, które
(to miasto) Wisła rozdzieliwszy się pod zamkiem kró-
lewskim, całkowicie oblewa dookoła i nieledwie two-
rzy z niego wyspęu, otoczony jest nile tylko rzeką,
ale podobnie jak Kraków, osobnymi murarni. Nato-
miast Kleparz nie jest opasany jakimikolwiek obmu-
rowaniami. Nic godnego opisania nie ma w tym (mie-
ście) poza znakomitą świętą budowlą św. Floriana12.
Również poza obrębem fortyfikacji lecz na zachód od
miasta, u stóp wzgórza (zwanego obecnie bł. Bro-
nisławy) a nad wodami Wisły widnieją zabudo-
wania zwierzynieckiego klasztoru norbertanek. Po-
między nim a Wawelem, na dalszym planie widać ku
stronie zachodniej zarys dwuwieżowego kościoła opac-
twa benedyktynów w Tyńcu13. Horyzont zamykają
io Ad pontem ipsum est Insigne hospitale et sancta aedes
sanctae Hedwigis (s. nlb. 5).
n Quam (sc. urbem) Istula, ubi sub arce regla se divixerit,
totam circumluit ac pene insulam reddit (s. nlb. 5).
12 Nullls ... moenibus cinctum. Nihil dignum scriptu in ea
quam egregia sacra sedes divi Florian! (s. nlb. 4).
13 Przy dobrej widoczności dostrzec można z Wawelu
wieże opactwa tynieckiego.
wzgórza i, po lewej, szczyty górskie; bo przecież wznie-
sienie wawelskie... z drugiego (południowego) zbocza
spogląda na wznoszące się wysoko śnieżne Karpaty u.
Z analizy prawdziwości widoku wnioskujemy, że je-
go twórca świadomie dążył do narysowania
układu miasta zgodnie z usytuowaniem Krakowa
i okolicy (podkreśla to również fakt, iż Kraków, Ka-
zimierz i Kleparz oznaczono w polu ryciny napisami).
Zamiar został uwieńczony pomyślnym rezultatem, al-
bowiem układ przestrzenny, rozmieszczenie rzek i gór
jest przedstawione prawdziwie. Te informacje nie tyl-
ko są zasadniczo zgodne z opisem literackim, lecz —
co ważniejsze — w kilku wypadkach (np. klasztor
norbertanek, opactwo tynieckie) wyraźnie wykraczają
poza materiał dostarczony przez opis.
u Ex alio latere nivosum Carpathum alte tumentem res-
picit (s. nlb. 4). Sto lat później, w r. 1595, rozległy widok
z Wawelu — ku miastu z jednej strony, ku Karpatom z dru-
giej — zwrócił uwagę księdza G. P. Mucante, sekretarza le-
gata papieskiego kardynała H. Gaetano (Niemcewicz J. U.,
Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszczę..., wyd.
nowe II, Lipsk 1839, s. 101).
357