Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (25.1963)

WŁADIMIR TOŁSTOJ


II. 1. Apostoł Piotr (z kompozycji Zesłania Ducha Świętego)

dogodniejszej od innych okręgów Rusi sytuacji
znajdował się w XIII i XIV w. okręg nowgorodzko-
-pskowski, który nie był bezpośrednio zależny od
Ordy. XIII i XIV w. zaznaczył się stopniowym
rozwojem życia politycznego i ekonomicznego Now-
gorodu i Pskowa. Rozwijała się tu wytwórczość
rzemieślnicza, rozkwitał handel z zachodem (Związek
Hanzeatycki) wytworzyła się swoista forma samo-
rządu mieszczan. Dla historii Pskowa okres ten był
czasem konsekwentnej politycznej i kulturalnej eman-
cypacji od swojego „starszego brata” Nowgorodu,
która została formalnie ukonstytuowana w połowie
XV w. Jednakże z tego ważnego historycznego okresu
larstwa, jak Klncwissl (1208 r.), Tymotls-Ubani (1. połowa
XIII w.) w Gruzji, Mileszewo (1236 r.), Gradacz (70-te lata
XIII w.), Sapoczany (ok. 1265 r.), w Serbii, Tyrnowo (1230 r.),

na całym terytorium Rusi nie zachował się ani jeden
zabytek monumentalnego malarstwa, z wyjątkiem
skażonych odnowieniami, a w latach ostatniej wojny
narodowej niemal zupełnie zniszczonych fresków
Nikoły na Lipnie koło Nowgorodu (koniec XIII w.).
Już ten sam fakt zmusza nas do zajęcia się ze
specjalnym zainteresowaniem malowidłami ściennymi
z początku XIV w. w snietogorskim monasterze w
Pskowie. Zainteresowanie nasze wzrasta tym bar-
dziej, że freski te odznaczają się cechami, które łą-
czą dwie epoki historii ruskiej sztuki: przedmón-
golską i czasy nowego, narodowego, wzmożonego
rozkwitu w 2. połowie XIV w. Brak zachowanych
Bojana (1259 r.) w Bułgarii i wiele innych wybitnych dzieł
sztuki.

6