Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (25.1963)

FRESKI SNIETOGORSKIEGO MONASTERU W PSKOWIE


II. 2. Pustelnik (fragment postaci na ścianie ołtarzowej)

zabytków z XIII — 1. poł. XIV w. stworzył wielką
lukę w historii rosyjskiej sztuki doprowadzając nie-
których uczonych do fałszywego wniosku o importo-
wanym źródle rozkwitu ruskiej sztuki w 2. połowie
XIV i na początku XV w. Nieznajomość takich po-
średnich ogniw jak snietogorskie malowidła ścienne,
utrudnia zrozumienie ogólnego i gwałtownego roz-
kwitu ruskiej sztuki poczynając od połowy XIV stu-
lecia, a także takich samoistnych zjawisk na skalę
światową jak Teofan Grek i Andrzej Rublew.
Snietogorskie freski powstały równocześnie lub
nawet chronologicznie wcześniej od takich przy-
kładów sztuki Bizancjum epoki Paleologów jak
Kahrie-Dżami (1303 r.) lub malowidła Mistry (kościół
św. Teodora koniec XIII w., „Metropolia” 1310, lub
Brontochion w 1. połowie XIV w.). Studia nad
naszymi freskami wykazują, że nić narodowych arty-

stycznych tradycji w czasie mongolskiej niewoli nie
została zerwana, że ruska sztuka w ciągu całego
XIII w. kontynuowała swój utajony rozwój, wydając
już przed XIV w. dzieła podobne do dzieł malarstwa
Bizancjum wczesnej epoki Paleologów.
Freski Snietogorskiego monasteru nie ujawniają
żadnych oznak wpływów sztuki Bizancjum z epoki
Paleologów. Mistrzowie tej polichromii opierają się
na lokalnych tradycjach artystycznych sztuki ruskiej
sięgających przedmongolskiej epoki. Zabytek ten
i w swojej ikonografii i w stylu artystycznym żywo
odzwierciedlił oryginalne właściwości życia i ducho-
wej kultury starego Pskowa, jego demokratyzm,
zamiłowanie do realizmu, ostrość politycznych na-
miętności. Wnosząc do kanonicznego systemu cer-
kiewnych malowideł ściennych swą interpretację
przedmiotu i poszczególnych przedstawień, snieto-

7