Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (25.1963)

UKRZYŻOWANIE NA PALMIE


II. 6. Adoracja Krzyża, malowidło na sklepieniu kościoła św. Pawła w Trewirze, z r. 1740. (Wg. Rei-
ners, Tausend Jahre Rheinischer Kunst, Bonn 1925, tabl. 245, repr. S. Butrym)

i Gloria in excelsis Deo. Słowo — Jahve, oko Opatrz-
ności i hierogramy Jezusa i Marii, już w sposób
szablonowy dopełniają całości.
Umieszczenie na rycinie przedstawiającej Juliannę
z Cornillon — Ukrzyżowania na palmie nie jest po-
zbawione głębszego uzasadnienia, kiedy zwrócimy
uwagę na rolę, jaką odegrała ona w zapoczątkowaniu
i rozkrzewieniu kultu Bożego Ciała. Dzięki objawie-
niom, jakie miała otrzymać od Chrystusa, ustano-
wiono święto Bożego Ciała w r. 1246 w diecezji
Leodyjskiej, a w r. 1312 Urban IV wprowadza je
W całym Kościele zachodnim. Bł. Julianna jest przed-
stawiana zwykle w chwili adoracji hostii stojącej
W monstrancji na ołtarzu31. Na omawianej przez nas
31 K. Radoński, Świeci i błogosławieni Kościoła Ka-
tolickiego, Warszawa 1947, s. 244, oraz R é a u, jw., t. 3,
2, Paris 1958, s. 773.

rycinie hostię zastąpił Chrystus zawieszony na pal-
mie, Chrystus — Zwycięzca.
Rycina przedstawiająca Sw. Brunona pochodzi
z tego samego kraju, gdzie powstał kult Julianny
z Cornillon, z Flandrii. Brak danych nie pozwala
nam uznać tego kraju za ojczyznę omawianego typu
krucyfiksu. Wybitnie mistyczny charakter jego skom-
plikowanej wymowy treściowej każę raczej doszuki-
wać się jego genezy w religijnej kulturze XVII-wiecz-
nej Hiszpanii, której wpływy w życiu Kościoła w tym
właśnie czasie są ogromne32. Dalsze badania nie-
wątpliwie poszerzą i bardziej sprecyzują zakres tego
zagadnienia. Obecnie trudno nawet ustalić jakieś
ramy chronologiczne. W literaturze polskiej motyw
32 Chodzi tu przede wszystkim o hiszpańską literaturę
religijną przesiąkniętą mistycyzmem, popularną we wszyst-
kich krajach katolickich i w Polsce również. Por. S. C i e-

31