Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (25.1963)

JADWIGA I ANATOLIUSZ CZEREPIŃSCY


II. 7. Późnogotycki obraz z Trześniowa, fragment,
(Fot. A. Czerepiński)

Jak powiedziano powyżej zaliczamy obraz z Trześ-
niowa do kręgu Marcina Czarnego. Należy przy tym
jednak sprecyzować, że obraz nie mógł powstać
za życia samego Marcina (zm. 1508). Wątpliwe nawet

czy był dziełem jego syna Mikołaja zmarłego w 1516 r.,
gdyż jest o wiele bardziej zaawansowany stylowo
od powstałego w jego warsztacie obrazu z Paczół-
towic i datowanego Epitafium doktora Adama
z 1514 r. Najprawdopodobniej obraz został więc
namalowany w latach 20-tych XVI w., już po prze-
jęciu warsztatu przez Stanisława Stwosza zięcia
Marcina 8.
Jak dotychczas w naszej literaturze naukowej
nie jest rozpatrywana właściwie możliwość wy-
stępowania Stanisława Stwosza w roli malarza.
Postać jego i twórczość stanowią jeszcze ciągle
wielką niewiadomą, zastanawiające jest jednak duże
nagromadzenie w jego biografii danych wiążących
go z malarstwem. Po powrocie z Norymbergi Sta-
nisław przebywa u krakowskiego malarza Joachima
z Droszowa, gdzie w bardzo krótkim czasie wykazał
się dobrym poziomem swego przygotowania zawodo-
wego, co pozwoliło mu na założenie własnej pra-
cowni. W latach 1512—27 obierany był starszym cechu
malarskiego, a od śmierci Mikołaja — od 1516 r.
prowadził znany warsztat malarski Marcina Czar-
nego9. Jakkolwiek syncerze nie mając osobnego
cechu należeli do cechu malarzy i z tego względu
wśród starszyzny cechowej mogli znajdować się
nie-malarze10, jednakże zestawienie powyższych da-
nych z biografii Stwosza sugeruje, iż malarstwo
nie mogło być dla niego obcą dziedziną i powinien
w tym zakresie legitymować się jakimś dorobkiem
jeśli nawet nie bezpośrednio jako autor, to w każdym
bądź razie jako kierownik warsztatu.
Hipotetyczne wiązanie z nim obrazu z Trześniowa
stawia możliwości jego warsztatu w dodatnim świetle,
gdyż obraz reprezentuje wysoki poziom artystyczny,
który każę go zaliczyć do wybitniejszych osiągnięć
naszego malarstwa cechowego z przełomu renesansu
i gotyku.

8 Walicki, Malarstwo polskie, jw., s. 324.
9 S. Dettloff, Przyczynek do biografii Stanisława
Stwosza, „Biul. Hist. Sztuki i Kultury” VIII, 1946, nr 3/4,
s. 198—201; T. Dobrzeniecki, Działalność artystyczna
Stanisława Stosza w Krakowie, „Biul. Hist. Sztuki i Kul-
tury” XI, 1949, nr 3/4.
10 Dobrzeniecki, jw., s. 199—200.

LE TABLEAU DE TRZESZNIÓW - GOTHIQUE TARDIF

Le tableau qui se trouve à l’autel latéral de
l’église paroissiale de Trzeszniów est peint à la
détrempe sur des planches recollées aux jointures
par des bandes en toile. A l’angle supérieur droit
on a ajouté au XIXe siècle une peinture représentant
Saint Stanislas, tout le reste a été conservé sans
changement. Le tableau représente un groupe de
quatre saints dans la position verticale. Ce sont:
le Christ-Vir Dolorum, la Mère de Dieu, saint
Stanislas Szczepanowski avec Piotrowin et saint
Adalbert avec le donateur non identifié, agenouillé
à ses pieds. Le fond doré est empreint de rhombes
avec une ornementation gothique; la prise est plate
à deux plans avec le modelé plastique des silhouettes

elles-mêmes et les visages portant les caractéristiques
du style renaissance. Le tableau montre de sensibles
ressemblances avec les tableaux faits sous l’influence
de Marcin Czarny et surtout avec l’Epitaphe du
Docteur Adam (1514) et avec le Christ Attristé de
Paczółtowice. Il est cependant beaucoup plus avancé
au point de vue stylistique — et par conséquent
ultérieur — datant des années 20 du XVIe siècle,
et c’est précisément la période où Stanisław Stwosz
assume la direction de l’atelier des Czarny. Ce fait
jette une certaine clarté sur l’activité picturale de
cet artiste, laquelle n’était pas jusqu’à présent prise
en considétration dans notre littérature scientifique.

62