DOI issue:
Heft 2
DOI article:Rozprawy
DOI article:Rowińska, Ewa: Z mecenatu Ludwika Załuskiego biskupa płockiego: epitafia rodzinne w Pułtusku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.45621#0167
Z MECENATU LUDWIKA ZAŁUSKIEGO
Wnętrze kolegiaty pułtuskiej zostało więc świadomie
i konsekwentnie zorganizowane jako Panteon
Sławy rodziny Załuskich, mający przez długie wie-
ki przypominać potomnym jej wielkość i dostojność.
Tak pojęty zespół epitafiów w Pułtusku łączy się te-
matycznie i ideologicznie ze znanym na terenie sztuki
europejskiej i często spotykanym (szczególnie od pocz.
w. XVI), zjawiskiem galerii przodków52. Mamy tu
do czynienia z tą odmianą galerii, która powstając
w wyniku zrealizowania jednorazowego aktu woli
fundatora, nosi tym samym charakter jednolity sty-
lowo. Galeria ta, oprócz charakteru sepulkaralnego,
ma równocześnie sens genealogiczny oraz spełnia cele
reprezentacyjne. Wśród znanych z terenu Polski przy-
kładów53 wyróżnia się ona śmiałością pomysłu oraz
52 w. Schürmeyer, Ahnengalerie, Reallexikon zur
deutschen Kunstgeschichte I, Stuttgart 1937, s. 222—7.
rozmiarami zamierzenia artystycznego, którego celem
było zorganizowanie wnętrza potężnej budowli koś-
cielnej jako mauzoleum rodzinnego.
Na tle tego interesującego rozwiązania plastycz-
nego postać fundatora zarysowuje się jako niewątpli-
wa indywidualność mecenasowska, której zasługą jest
w każdym razie program ideowy zespołu, jeśli nie
ogólna koncepcja plastyczna, będąca konsekwentnym
wykładnikiem postawy ideologicznej. Ideologia ta,
wypływająca z ducha sarmatyzmu, to kult umiłowa-
nia przeszłości poprzez doprowadzenie jej do legen-
dy, a co za tym idzie, apoteoza własnej rodziny —
to zjawisko mające głębsze podstawy w charakterze
kultury polskiej okresu baroku.
53 A. Fischinger, Kaplica Myszkowskich w Krako-
wie, „Rocznik Krakowski”, t. XXXIII, 1956, z. 3, s. 104—5.
LE MECENAT DE LUDWIK ZAŁUSKI, ÉVÊQUE DE PŁOCK
EPITAPHES FAMILIALES À PUŁTUSK
Ludwik Załuski (1661—1721), évêque de Płock,
descendait d’une famille de magnats qui au dernier
quart du XVIIe siècle et dans la le moitié du XVIIIe
exerçait une profonde influence sur la politique de
la Pologne. Dans le diocèse qui lui a été confié de
1699 à 1721 et qui comprenait les terrains nord de la
Mazovie, Załuski a joué le rôle d’un grand construc-
teur et d’un mécène de l’art. A côté de nombreuses
fondations d’églises et de la reconstruction de deux
palais épiscopaux, il a été le fondateur l’un ensemble
d’épitaphes familiales dans la collégiale à Pułtusk.
Cet ensemble, composé de huit grandes épitaphes
d’une forme originale constituant quelque chose d’in-
termédiaire entre un monument et un autel — forme
une galerie monumentale des portraits de famille.
L’intérieur de la collégiale a été sciemment organisé
comme un Panthéon en l’honneur de la fa-
mille des Załuski afin de rappeler leur gran-
deur et leur dignité aux générations futures. Vue
à travers cette oeuvre intéressante, la silhouette du
fondateur s’affirme comme une forte personnalité de
mécène qui a eu le mérite d’avoir conçu au moins
le contenu de l’oeuvre sinon la conception plastique
générale découlant conséquemment de son attitude
idéologique. Cette idéologie prenant sa source dans
l’esprit du „sarmatisme” tend au culte du passé
auréolé de légende et ce qui s’en suit, à l’apothéose
de sa propre famille. C’est la un phénomène ayant
des fondements plus profonds dans le caractère de la
culture polonaise de la période du baroque.
Wnętrze kolegiaty pułtuskiej zostało więc świadomie
i konsekwentnie zorganizowane jako Panteon
Sławy rodziny Załuskich, mający przez długie wie-
ki przypominać potomnym jej wielkość i dostojność.
Tak pojęty zespół epitafiów w Pułtusku łączy się te-
matycznie i ideologicznie ze znanym na terenie sztuki
europejskiej i często spotykanym (szczególnie od pocz.
w. XVI), zjawiskiem galerii przodków52. Mamy tu
do czynienia z tą odmianą galerii, która powstając
w wyniku zrealizowania jednorazowego aktu woli
fundatora, nosi tym samym charakter jednolity sty-
lowo. Galeria ta, oprócz charakteru sepulkaralnego,
ma równocześnie sens genealogiczny oraz spełnia cele
reprezentacyjne. Wśród znanych z terenu Polski przy-
kładów53 wyróżnia się ona śmiałością pomysłu oraz
52 w. Schürmeyer, Ahnengalerie, Reallexikon zur
deutschen Kunstgeschichte I, Stuttgart 1937, s. 222—7.
rozmiarami zamierzenia artystycznego, którego celem
było zorganizowanie wnętrza potężnej budowli koś-
cielnej jako mauzoleum rodzinnego.
Na tle tego interesującego rozwiązania plastycz-
nego postać fundatora zarysowuje się jako niewątpli-
wa indywidualność mecenasowska, której zasługą jest
w każdym razie program ideowy zespołu, jeśli nie
ogólna koncepcja plastyczna, będąca konsekwentnym
wykładnikiem postawy ideologicznej. Ideologia ta,
wypływająca z ducha sarmatyzmu, to kult umiłowa-
nia przeszłości poprzez doprowadzenie jej do legen-
dy, a co za tym idzie, apoteoza własnej rodziny —
to zjawisko mające głębsze podstawy w charakterze
kultury polskiej okresu baroku.
53 A. Fischinger, Kaplica Myszkowskich w Krako-
wie, „Rocznik Krakowski”, t. XXXIII, 1956, z. 3, s. 104—5.
LE MECENAT DE LUDWIK ZAŁUSKI, ÉVÊQUE DE PŁOCK
EPITAPHES FAMILIALES À PUŁTUSK
Ludwik Załuski (1661—1721), évêque de Płock,
descendait d’une famille de magnats qui au dernier
quart du XVIIe siècle et dans la le moitié du XVIIIe
exerçait une profonde influence sur la politique de
la Pologne. Dans le diocèse qui lui a été confié de
1699 à 1721 et qui comprenait les terrains nord de la
Mazovie, Załuski a joué le rôle d’un grand construc-
teur et d’un mécène de l’art. A côté de nombreuses
fondations d’églises et de la reconstruction de deux
palais épiscopaux, il a été le fondateur l’un ensemble
d’épitaphes familiales dans la collégiale à Pułtusk.
Cet ensemble, composé de huit grandes épitaphes
d’une forme originale constituant quelque chose d’in-
termédiaire entre un monument et un autel — forme
une galerie monumentale des portraits de famille.
L’intérieur de la collégiale a été sciemment organisé
comme un Panthéon en l’honneur de la fa-
mille des Załuski afin de rappeler leur gran-
deur et leur dignité aux générations futures. Vue
à travers cette oeuvre intéressante, la silhouette du
fondateur s’affirme comme une forte personnalité de
mécène qui a eu le mérite d’avoir conçu au moins
le contenu de l’oeuvre sinon la conception plastique
générale découlant conséquemment de son attitude
idéologique. Cette idéologie prenant sa source dans
l’esprit du „sarmatisme” tend au culte du passé
auréolé de légende et ce qui s’en suit, à l’apothéose
de sa propre famille. C’est la un phénomène ayant
des fondements plus profonds dans le caractère de la
culture polonaise de la période du baroque.