DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Walicki, Michał; Zachwatowicz, Jan: Sprawozdanie z poszukiwań na terenie województwa łódzkiego i kieleckiego
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.35188#0094
7. Sanćygniów (pow. pińczowski). a) Kościół parafialny.
Z pośród zabytków ruchomych, znajdujących się w kościele, oma-
wiane dotąd były fragmenty kamieniarskie oraz nagrobek Sancyg-
niowskich, wiązane z twórczością Santi Gucci’ego17). Ks. Wiśniowski
zwrócił ostatnio uwagę na obraz Ukrzyżowania, przechowywany
obecnie na plebanji, widząc w nim dzieło Tomasza Tretera18j.
W świetle dotychczasowych wszakże wiadomości o tym rytowniku,
pomnożonych tak wydatnie przez rozprawę ks. Umińskiego19), atry-
bucja ta jest nie do przyjęcia.
Obraz, o wymiarach 97 X 158 cm., jest obrazem środkowym
tryptyku, wykonanego dla kościoła w Woli Knyszyńskiej u schyłku
XVI w. lub pocz. XVII. Sygnowany jest literami: P. T. T. (ryc. 8).
Zachowany stosunkowo dobrze, orjentuje już od pierwszego wejrze-
nia, że mamy tu do czynienia z interesującym utworem cechowego
malarstwa najmniej znanego okresu, przyczem strona formalna ma-
lowidła wykazuje znajomość manieryzmu flamandzkiego, przepu-
szczonego przez filtr niemieckiej grafiki. Do szerszego omówienia ob-
razu powrócimy jeszcze niebawem.
Ciekawe szczegóły konstrukcyjne przechował jednonawowy
i jednowieżowy budynek kościelny, sięgający XV stulecia. Prezbiter-
jum posiada sklepienie założone na żebrach, nawa, pierwotnie przy-
kryta pułapem, otrzymała z czasem barokowe sklepienie w formie
kolebki z lunetami. Przy budowie kościoła użyto kamienia; w ścia-
nie południowej zachował się interesujący portal gotycki o rzadko
spotykanej kompozycji. Na specjalną uwagę zasługuje przecież
sklepienie nawy, dzięki osobliwemu rodzajowi wykonania: ce-
lem zmniejszenia wagi użyto tu wydrążonych na sposób kasetonów
płyt kamiennych, wiązanych wapienną zaprawą. Płyty te ciosane od-
powiednio do krzywizny sklepienia lub lunety (ryc. 4), są bardzo
rozmaite w wymiarach (87 X 55, 60 X 43,
55 X 55 i t. d.). W krawędziach lunet za-
stosowano płyty trójkątne lub trapezoidal-
ne. Głębokość wydrążenia wynosi około
12 cm., szerokość krawędzi — 6,5 cm. Skle-
pienie od spodu gładkie pokrywa obecnie
nowsza polichromja na tynku. Na strychu
widoczne są ślady starszej polichromji za-
pewne z XVI w. o tematach djabolicz-
nych.
Ryc. 4. Sanćygniów. Kościół
paraf. Fragment konstrukcji
sklepienia.
b) Dwór. W znanej dotychczas literaturze dwór sancygniowski
został dziwnym trafem przeoczony20). Brak go również na mapie
zabytków architektury woj. kieleckiego, opublikowanej z materjałów
114
Z pośród zabytków ruchomych, znajdujących się w kościele, oma-
wiane dotąd były fragmenty kamieniarskie oraz nagrobek Sancyg-
niowskich, wiązane z twórczością Santi Gucci’ego17). Ks. Wiśniowski
zwrócił ostatnio uwagę na obraz Ukrzyżowania, przechowywany
obecnie na plebanji, widząc w nim dzieło Tomasza Tretera18j.
W świetle dotychczasowych wszakże wiadomości o tym rytowniku,
pomnożonych tak wydatnie przez rozprawę ks. Umińskiego19), atry-
bucja ta jest nie do przyjęcia.
Obraz, o wymiarach 97 X 158 cm., jest obrazem środkowym
tryptyku, wykonanego dla kościoła w Woli Knyszyńskiej u schyłku
XVI w. lub pocz. XVII. Sygnowany jest literami: P. T. T. (ryc. 8).
Zachowany stosunkowo dobrze, orjentuje już od pierwszego wejrze-
nia, że mamy tu do czynienia z interesującym utworem cechowego
malarstwa najmniej znanego okresu, przyczem strona formalna ma-
lowidła wykazuje znajomość manieryzmu flamandzkiego, przepu-
szczonego przez filtr niemieckiej grafiki. Do szerszego omówienia ob-
razu powrócimy jeszcze niebawem.
Ciekawe szczegóły konstrukcyjne przechował jednonawowy
i jednowieżowy budynek kościelny, sięgający XV stulecia. Prezbiter-
jum posiada sklepienie założone na żebrach, nawa, pierwotnie przy-
kryta pułapem, otrzymała z czasem barokowe sklepienie w formie
kolebki z lunetami. Przy budowie kościoła użyto kamienia; w ścia-
nie południowej zachował się interesujący portal gotycki o rzadko
spotykanej kompozycji. Na specjalną uwagę zasługuje przecież
sklepienie nawy, dzięki osobliwemu rodzajowi wykonania: ce-
lem zmniejszenia wagi użyto tu wydrążonych na sposób kasetonów
płyt kamiennych, wiązanych wapienną zaprawą. Płyty te ciosane od-
powiednio do krzywizny sklepienia lub lunety (ryc. 4), są bardzo
rozmaite w wymiarach (87 X 55, 60 X 43,
55 X 55 i t. d.). W krawędziach lunet za-
stosowano płyty trójkątne lub trapezoidal-
ne. Głębokość wydrążenia wynosi około
12 cm., szerokość krawędzi — 6,5 cm. Skle-
pienie od spodu gładkie pokrywa obecnie
nowsza polichromja na tynku. Na strychu
widoczne są ślady starszej polichromji za-
pewne z XVI w. o tematach djabolicz-
nych.
Ryc. 4. Sanćygniów. Kościół
paraf. Fragment konstrukcji
sklepienia.
b) Dwór. W znanej dotychczas literaturze dwór sancygniowski
został dziwnym trafem przeoczony20). Brak go również na mapie
zabytków architektury woj. kieleckiego, opublikowanej z materjałów
114