Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau>: Biuletyn Naukowy (1.1932/1933)

MICHAŁ WALICKI I JAN ZACHWATOWICZ (z.a.p).
SPRAWOZDANIE Z POSZUKIWAŃ NA TERENIE
WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO I KIELECKIEGO

W okresie 15.VI. — 24.VI.1932 delegowani zostaliśmy z ramie-
nia Zakładu celem przeprowadzenia poszukiwań na terenie dawnej
Małopolski. Wyjazd miał za zadanie w pierwszym rzędzie ustalić
architektoniczne dzieje klasztorów norbertańskich w Witowie, Imbra-
mowicach i Hebdowie, w dalszym zaś planie sprawdzenie szeregu
pomniejszych, interesujących Zakład zagadnień, przeważnie z zakre-
su architektury i malarstwa. Większość wytyczonych przez marszrutę
punktów obejmowała miejscowości znane już częściowo z literatury,
niemniej sprzeczność lub ogólnikowość wypowiadanych sądów do-
magały się rewizji.
Przechodząc do omówienia rezultatów wyjazdu, trzeba nadmie-
nić, że podawane one będą w kolejności odbytych etapów.
1. Witów (pow. piotrkowski), a) Kościół po - klasztorny. Zba-
danie po - norbertańskiego kościoła podyktowane zostało chęcią usta-
lenia jego związku z pierwotną budowlą, wzniesioną zapewne około
1179 r. :). Pierwsza przebudowa i częściowa demolacja kościoła
dokonana została za przeora Jakuba Rychlewicza.
Druga, przeprowadzona w połowie XVIII w., jak udało się to
stwierdzić na miejscu, nie pozostawiła remanentów średniowiecz-
nych, — kościół wzniesiony został na nowo od fundamentów. Dzi-
siejsza trzynawowa, późnobarokowa budowla, przedstawia się jako
trójnawowa bazylika o dwu wieżach od frontu, zaciekawiająca sta-
ranną i bogato rozwiniętą dekoracją stiukową wnętrza, której część
usunięta została w trakcie jednego z remontów wnętrza w XIX w.
Dekoracja ta jest dziełem Franciszka Urbańskiego, pocho-
dzącego ze Śląska (artis sculpt. magister) i wykonana została w r.
17502). Przy budowie nowego kościoła zatrudnionych zostało szereg
kamieniarzy ze Śląska i Warmji, nazwiska których zawdzięczamy
Witanowskiemu: pracowali tu J a n (1741 — 1744) i Karol (1753 —
1758) Thage, Ignacy Milkę (1750), oraz Fryderyk Z a t-
tler (1763). Nowy ten kościół, który zastąpił zdemolowaną i prze-
robioną częściowo przez Rychlewicza starą budowlę, stanął za spra-
wą dwóch kolejno po sobie następujących opatów: Antoniego Kra-
szewskiego, historyka Zakonu, oraz Eustachego Sucheckiego. Kon-
sekrowany został 1. VIII. 1784 r.3).
b) Kościół cmentarny. Z pośród wewnętrznego urządzenia koś-
ciółka zwraca uwagę jeden z bocznych ołtarzy w formie tryptyku
z drugiej połowy XVI wieku. Pole środkowe zajmuje wizerunek św.

109