DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Starzyński, Juliusz: U podstaw religijnej sztuki baroku: (Uwagi z powodu dzieła - Emile Mâle: L'art religieux après le Concile de Trente. Paris 1932)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35188#0048
JULIUSZ STARZYŃSKI (z. A. p.) - U PODSTAW RELIGIJNEJ
SZTUKI BAROKU.
(Uwagi z powodu dzieła — Emile Małe:
Paris
L’arf religieux apres le Concile
1932).
de Trente.
1.
W roku bieżącym ukazała się zdawna oczekiwana praca zna-
komitego badacza, obejmująca sztukę i ikonografję religijną w Italji,
Francji, Hiszpanji i Flandrji z końcem XVI, w XVII i XVIII wieku.
W intencjach autora dzieło to stanowić ma dalszy ciąg i poniekąd
zamknięcie jego dawniej wydanych, podstawowych prac o sztuce
religijnej średniowiecza. Książka obszerna, objętości przeszło 500
stron, bogato ilustrowana, w formie i sposobie ujęcia wyraźnie na-
wiązuje do wspomnianych prac dawniejszych.
Potrzeba wyczerpujących badań ikonograficznych nad sztuką
baroku w ostatnich czasach zarysowała się szczególnie mocno
w związku z powszechnem odwróceniem się od czysto formalnego
ujmowania dziejów sztuki, a poszukiwaniem jak najgłębszych histo-
ryczno - kulturalnych i duchowych podstaw rozwoju artystycznego.
Dla ikonografji religijnej katolickiego baroku ostatnia książka Male’a
stwarza istotnie mocną podstawę, daje szeroko zakreśloną i trafnie
naogół pomyślaną systematykę typów oraz ukazuje niezwykłe bo-
gactwo współczesnych tekstów teologicznych, które wielokrotnie
dadzą się związać z określonemi dziełami sztuki. Co innego jednak
właściwa sprawa sztuki religijnej katolickiego baroku. Jej oblicze
duchowe da się ująć jedynie drogą jak najgłębszego wniknięcia
w strukturę duchową społeczeństwa i artystów w jej stosunku do
świata nadprzyrodzonego przeżyć transcedentalno-religijnych. — Za-
nim pozwolę sobie wysunąć niektóre zastrzeżenia, jakie dzieło
Ma!e’a budzi ze stanowiska współczesnej metody badawczej, pragnął-
bym pokrótce omówić samą treść książki, idąc za biegiem myśli
autora.
II.
Dzieło Male’a dzieli się na dziesięć wielkich rozdziałów. Na
wstępie podkreślone zostało znaczenie uchwał soboru trydenckiego
ponownie, jak w średniowieczu, poddających sztukę pod surowe
normy praw kościelnych, co między innemi znalazło swój wyraz
w potępieniu nagości z charakterystycznem jednak ustępstwem na
rzecz nagości heroicznej i mitologicznej. Nowy duch wyraża się
również w przeprowadzeniu rozgraniczeń pomiędzy sztuką religijną
i świecką oraz w podziale tematów na przystojne i nieprzystojne
86
SZTUKI BAROKU.
(Uwagi z powodu dzieła — Emile Małe:
Paris
L’arf religieux apres le Concile
1932).
de Trente.
1.
W roku bieżącym ukazała się zdawna oczekiwana praca zna-
komitego badacza, obejmująca sztukę i ikonografję religijną w Italji,
Francji, Hiszpanji i Flandrji z końcem XVI, w XVII i XVIII wieku.
W intencjach autora dzieło to stanowić ma dalszy ciąg i poniekąd
zamknięcie jego dawniej wydanych, podstawowych prac o sztuce
religijnej średniowiecza. Książka obszerna, objętości przeszło 500
stron, bogato ilustrowana, w formie i sposobie ujęcia wyraźnie na-
wiązuje do wspomnianych prac dawniejszych.
Potrzeba wyczerpujących badań ikonograficznych nad sztuką
baroku w ostatnich czasach zarysowała się szczególnie mocno
w związku z powszechnem odwróceniem się od czysto formalnego
ujmowania dziejów sztuki, a poszukiwaniem jak najgłębszych histo-
ryczno - kulturalnych i duchowych podstaw rozwoju artystycznego.
Dla ikonografji religijnej katolickiego baroku ostatnia książka Male’a
stwarza istotnie mocną podstawę, daje szeroko zakreśloną i trafnie
naogół pomyślaną systematykę typów oraz ukazuje niezwykłe bo-
gactwo współczesnych tekstów teologicznych, które wielokrotnie
dadzą się związać z określonemi dziełami sztuki. Co innego jednak
właściwa sprawa sztuki religijnej katolickiego baroku. Jej oblicze
duchowe da się ująć jedynie drogą jak najgłębszego wniknięcia
w strukturę duchową społeczeństwa i artystów w jej stosunku do
świata nadprzyrodzonego przeżyć transcedentalno-religijnych. — Za-
nim pozwolę sobie wysunąć niektóre zastrzeżenia, jakie dzieło
Ma!e’a budzi ze stanowiska współczesnej metody badawczej, pragnął-
bym pokrótce omówić samą treść książki, idąc za biegiem myśli
autora.
II.
Dzieło Male’a dzieli się na dziesięć wielkich rozdziałów. Na
wstępie podkreślone zostało znaczenie uchwał soboru trydenckiego
ponownie, jak w średniowieczu, poddających sztukę pod surowe
normy praw kościelnych, co między innemi znalazło swój wyraz
w potępieniu nagości z charakterystycznem jednak ustępstwem na
rzecz nagości heroicznej i mitologicznej. Nowy duch wyraża się
również w przeprowadzeniu rozgraniczeń pomiędzy sztuką religijną
i świecką oraz w podziale tematów na przystojne i nieprzystojne
86