DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Sic̆ynskij, V.: Architektura miasta Chełma w rycinach z 1780 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35188#0202
W miedziorytach Rakowieckiego z 1780 roku największe zna-
czenie mają ryciny 4-ch triumfalnych bram oraz Ubranie Facyaty
Katedralney. Były to oczywiście budowle okolicznościowe o cha-
rakterze dekoracyjnym, wystawione tylko z okazji uroczystych pro-
cesyj, więc istniały niedługo, i dlatego obecnie mamy o nich po-
jęcie tylko zawdzięczając wymienionym rycinom. Na miedziorytach
prezentują się one jako wspaniałe budowle, pokryte delikatnemi
ozdobami i dekoracyjnemi figurami. Wykonane były przez dobrego
mistrza, obeznanego z klasycznemi porządkami i bogactwem roko-
kowej dekoracji. Na osobliwą uwagę zasługuje kompozycja bramy,
wyobrażonej na miedziorycie Faierwerk^ (ryc. 2). W ogólnem uję-
ciu wykazuje ona raczej charakter stylu Ludwika XVI doby przed-
empirowej, jakkolwiek motywy zdobnicze, skomponowane dość ory-
ginalnie, utrzymane są w stylu Ludwika XIV (cf. motywy dekora-
cyjne w Palais de Justice w Rennes).
Rysunki bram nawet w szczegółach wykonane są z dobrem
poczuciem form architektonicznych, tak że mimowoli nasuwa się
przypuszczenie, że i same bramy mogły być budowane przez Ra-
kowieckiego, bądź też wykonane podług jego rysunków - projektów.
Przypuszczenie tego rodzaju mieści się najzupełniej w ramach ów-
czesnej kultury artystycznej. Ponadto wiadomo, że tenże Rakowiecki
wykonał ryciny siedmiu triumfalnych dekoracyjnych bram w związku
z berdyczowskiemi uroczystościami, zamieszczone w wydawnictwie:
Ozdoba i obrona ukraińskich krajów. w 1767 r.
Należy jednak zaznaczyć, że w starych rycinach architektonicz-
nych XVIII w. zwykle wyobrażano budowle nie podług rysunków
z natury, lecz tylko ich projekty, czyli idealne widoki w ortogonal-
nych projekcjach, lub w teoretycznem ujęciu perspektywicznem.
Prawdopodobnie to samo dotyczy również i rysunków triumfalnych
bram Chełmskich. Ryciny wykonane są bardzo dobrze i dokładnie,
ale czy w rzeczywistości bramy te były tak wykonane, pewności
nie mamy. Nie umniejsza to jednak znaczenia omówionych mie-
dziorytów, jako cennego świadectwa ówczesnej kultury i artystycz-
nych kierunków, panujących w drugiej połowie XVIII wieku.
198
czenie mają ryciny 4-ch triumfalnych bram oraz Ubranie Facyaty
Katedralney. Były to oczywiście budowle okolicznościowe o cha-
rakterze dekoracyjnym, wystawione tylko z okazji uroczystych pro-
cesyj, więc istniały niedługo, i dlatego obecnie mamy o nich po-
jęcie tylko zawdzięczając wymienionym rycinom. Na miedziorytach
prezentują się one jako wspaniałe budowle, pokryte delikatnemi
ozdobami i dekoracyjnemi figurami. Wykonane były przez dobrego
mistrza, obeznanego z klasycznemi porządkami i bogactwem roko-
kowej dekoracji. Na osobliwą uwagę zasługuje kompozycja bramy,
wyobrażonej na miedziorycie Faierwerk^ (ryc. 2). W ogólnem uję-
ciu wykazuje ona raczej charakter stylu Ludwika XVI doby przed-
empirowej, jakkolwiek motywy zdobnicze, skomponowane dość ory-
ginalnie, utrzymane są w stylu Ludwika XIV (cf. motywy dekora-
cyjne w Palais de Justice w Rennes).
Rysunki bram nawet w szczegółach wykonane są z dobrem
poczuciem form architektonicznych, tak że mimowoli nasuwa się
przypuszczenie, że i same bramy mogły być budowane przez Ra-
kowieckiego, bądź też wykonane podług jego rysunków - projektów.
Przypuszczenie tego rodzaju mieści się najzupełniej w ramach ów-
czesnej kultury artystycznej. Ponadto wiadomo, że tenże Rakowiecki
wykonał ryciny siedmiu triumfalnych dekoracyjnych bram w związku
z berdyczowskiemi uroczystościami, zamieszczone w wydawnictwie:
Ozdoba i obrona ukraińskich krajów. w 1767 r.
Należy jednak zaznaczyć, że w starych rycinach architektonicz-
nych XVIII w. zwykle wyobrażano budowle nie podług rysunków
z natury, lecz tylko ich projekty, czyli idealne widoki w ortogonal-
nych projekcjach, lub w teoretycznem ujęciu perspektywicznem.
Prawdopodobnie to samo dotyczy również i rysunków triumfalnych
bram Chełmskich. Ryciny wykonane są bardzo dobrze i dokładnie,
ale czy w rzeczywistości bramy te były tak wykonane, pewności
nie mamy. Nie umniejsza to jednak znaczenia omówionych mie-
dziorytów, jako cennego świadectwa ówczesnej kultury i artystycz-
nych kierunków, panujących w drugiej połowie XVIII wieku.
198