DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Poświk, Br.: Rekonstrukcja warunków i procesu pracy jako badania pomocnicze dla historji kaflarstwa
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.35188#0204
Rozdział drugi daje schematyczny zarys zachodnio-europej-
skich typów kafli. Ponieważ cala rozprawa ma charakter analitycz-
ny, położono więc w tym rozdziale większy nacisk na umożliwienie
logicznego rozklasyfikowania istniejących odmian, niż na wykaza-
nie obfitości ich form. Dlatego rozważano jedynie charakterystycz-
ne formy zasadnicze, a ich odmiany albo formy przejściowe czy-
telnik może sam rozklasyfikować.
Rozdział trzeci wreszcie zawiera badania natury ceramiczno-
technologicznej, pozwalające odtworzyć proces pracy i jego właści-
wości uzależnione od czasu i miejsca produkcji, według śla-
dów pozostawionych na kaflach. Narazie można tylko bardzo
ogólnikowo wypowiedzieć się co do chronologji i lokalizacji sposo-
bów roboty. Praca ta chciałaby stworzyć możliwości takiego do-
kładnego, chronologicznego, terytorjalnego ustalania i klasyfikacji
przez wskazywanie na ślady i cechy, często tak nieznaczne, że
mogą być pominięte, a które jednak charakteryzują produkt.
Z powodu braku miejsca tylko takie cechy mogły być omó-
wione, które bądź występują powszechnie w kaflach wszelkiego ro-
dzaju, bądź są właściwe conajmniej jednemu typowi kafli (w poję-
ciu zastosowanem w rozdziale: „Typologja kafli”).
Specjalne ślady jakichkolwiek manipulacyj przy procesie ro-
boty, uwarunkowane osobliwym kształtem, będą dla laika łatwo
zrozumiałe na podstawie wyjaśnień tego rozdziału.
Konieczność oszczędzania miejsca wywołała jeszcze jedną for-
malną właściwość tej pracy. Nie można było obszernie wyjaśniać
przy każdym poszczególnym opisie sposobów badania, jaką korzyść
historyk może z niego wyciągnąć. W takich wypadkach zaznaczono
za pomocą podkreślenia, co przy tern badaniu może być zdatnem
jako materjał dla wniosków historycznych.
1.
BADANIE MATERJAŁÓW.
A. Badanie jakości gliny.
Nb. szlify do badań mikroskopowych nie dają się przeważnie
doszlifować do zwykłej grubości (0.01 — 0.03); ze względu na kruchość
skorupy posiłkować się trzeba szlifem 2 — 3 razy grubszym od
zwykłego. Trzeba się jednak starać o przygotowanie jak najcieńszego
szlifu ze względu na badania konoskopowe oraz ortoskopowe w pola-
ryzowanem świetle.
1. Procentowa zawartość gliny właściwej. Odłamek skorupy
poddaje się działaniu anilinowej farby (np. błękit metylowy); tlenek
200
skich typów kafli. Ponieważ cala rozprawa ma charakter analitycz-
ny, położono więc w tym rozdziale większy nacisk na umożliwienie
logicznego rozklasyfikowania istniejących odmian, niż na wykaza-
nie obfitości ich form. Dlatego rozważano jedynie charakterystycz-
ne formy zasadnicze, a ich odmiany albo formy przejściowe czy-
telnik może sam rozklasyfikować.
Rozdział trzeci wreszcie zawiera badania natury ceramiczno-
technologicznej, pozwalające odtworzyć proces pracy i jego właści-
wości uzależnione od czasu i miejsca produkcji, według śla-
dów pozostawionych na kaflach. Narazie można tylko bardzo
ogólnikowo wypowiedzieć się co do chronologji i lokalizacji sposo-
bów roboty. Praca ta chciałaby stworzyć możliwości takiego do-
kładnego, chronologicznego, terytorjalnego ustalania i klasyfikacji
przez wskazywanie na ślady i cechy, często tak nieznaczne, że
mogą być pominięte, a które jednak charakteryzują produkt.
Z powodu braku miejsca tylko takie cechy mogły być omó-
wione, które bądź występują powszechnie w kaflach wszelkiego ro-
dzaju, bądź są właściwe conajmniej jednemu typowi kafli (w poję-
ciu zastosowanem w rozdziale: „Typologja kafli”).
Specjalne ślady jakichkolwiek manipulacyj przy procesie ro-
boty, uwarunkowane osobliwym kształtem, będą dla laika łatwo
zrozumiałe na podstawie wyjaśnień tego rozdziału.
Konieczność oszczędzania miejsca wywołała jeszcze jedną for-
malną właściwość tej pracy. Nie można było obszernie wyjaśniać
przy każdym poszczególnym opisie sposobów badania, jaką korzyść
historyk może z niego wyciągnąć. W takich wypadkach zaznaczono
za pomocą podkreślenia, co przy tern badaniu może być zdatnem
jako materjał dla wniosków historycznych.
1.
BADANIE MATERJAŁÓW.
A. Badanie jakości gliny.
Nb. szlify do badań mikroskopowych nie dają się przeważnie
doszlifować do zwykłej grubości (0.01 — 0.03); ze względu na kruchość
skorupy posiłkować się trzeba szlifem 2 — 3 razy grubszym od
zwykłego. Trzeba się jednak starać o przygotowanie jak najcieńszego
szlifu ze względu na badania konoskopowe oraz ortoskopowe w pola-
ryzowanem świetle.
1. Procentowa zawartość gliny właściwej. Odłamek skorupy
poddaje się działaniu anilinowej farby (np. błękit metylowy); tlenek
200