DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Recenzje
DOI Artikel:Jakimowiczowa, Irena: Na marginesie wartościowej książki: Stefan Kozakiewicz, Andrzej Ryszkiewicz, Warszawska "Cyganeria" malarska, Wrocław 1955 (Źródła do dziejów sztuki polskiej t. VIII, PIS-Ossolineum)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41525#0097
RECENZJE
Ponadto dzięki pamiętnikarskiemu charakterowi
Albumów, rysunki, fotografie z rysunków i obrazów
oraz zdjęcia z natury są też znakomitym przekazem
ikonograficznym. W zręcznych na ogół, nie pozbawio-
nych często kpiarskiego uśmiechu szkicach uwiecz-
niony został na kartach Albumów długi szereg bar-
dziej lub mniej znanych osobistości głównie ze świata
artystycznego i literackiego ówczesnej Warszawy.
Wiele, często datowanych, scen z życia towarzyskiego
braci cygańskiej wnosi nowe fakty do biografii po-
szczególnych malarzy, do ich wzajemnych stosunków,
choć nie wszystkie sceny są dziś dość czytelne, czasem
zupełnie niemożliwe do rozwiązania ze względu na
brak zaginionego tomu z objaśnieniami spisanymi rę-
ką Olszyńskiego. Znalazła się też w Albumach ilu-
stracyjna dokumentacja owych słynnych wycieczek
krajoznawczych młodych malarzy. Autorem jej w prze-
ważnej mierze jest Gerson.
W części II omówione zostały wyczerpująco dwa
obrazy Henryka Pillatiego, stanowiące niegdyś włas-
ność Olszyńskiego, później Towarzystwa Zachęty Sztuk
Pięknych: „Turniej artystów1* i „Rozejście się naro-
dów“. Pierwszy z nich zaginął, drugi stanowi dziś
własność Muzeum Narodowego w Warszawie. Te mier-
nej wartości artystycznej obrazy zasługują na uwagę
jako interesujący przekaz ikonograficzny dotyczący
środowiska warszawskiego w latach 1853—57. Choć
oba znane były szeroko od momentu ich powstania,
niejednokrotnie publikowane i komentowane, zamiesz-
czenie ich w książce dla dopełnienia całości zagadnienia
było ze wszech miar celowe, tym bardziej, że wzbo-
gacone zostały obszernym komentarzem autora, usto-
sunkowującym się do opinii dotychczasowych.
Najwięcej nowego, bardziej wszechstronnego ma-
teriału źródłowego dostarcza najobszerniejsza cz. III,
obejmująca 273 listy (własność Państwowego Instytutu
Sztuki) od 31 osób, przeważnie malarzy i pisarzy, głów-
nie warszawskich, z okresu po r. 1800, a więc po roz-
padnięciu się „grupy Olszyńskiego**. Listy pisarzy i pu-
blicystów podane częściowo w streszczeniach i cyta-
tach, niejednokrotnie ograniczonych do spraw plastyki,
pozwalają jednak w dużej mierze ogarnąć szeroki krąg
zagadnień ówczesnej kultury, z którymi Olszyński był
związany zainteresowaniami i codzienną praktyką za-
wodową. Listy malarzy wykorzystywane dotąd tylko
częściowo i publikowane w niewielkich wyjątkach,
stanowią pierwszorzędnego znaczenia źródło do dzie-
jów polskiego malarstwa 2 poł. XIX w. Wnoszą wiele
nowych szczegółów do życiorysu poszczególnych ma-
larzy, ustalają nowe fakty, korygują niektóre, błędnie
dotąd podawane daty. Najbogatsze ilościowo i najcen-
niejsze jako źródło wiadomości, budujących całe partie
życiorysowe artystów, są zespoły listów Juliusza Kos-
saka, Józefa Szermentowskiego, Franciszka Kostrzew-
skiego i Ignacego Gierdziejewskiego. Mnożą one nie
tylko daty i fakty biograficzne, ale pozwalają bliżej
87
Ponadto dzięki pamiętnikarskiemu charakterowi
Albumów, rysunki, fotografie z rysunków i obrazów
oraz zdjęcia z natury są też znakomitym przekazem
ikonograficznym. W zręcznych na ogół, nie pozbawio-
nych często kpiarskiego uśmiechu szkicach uwiecz-
niony został na kartach Albumów długi szereg bar-
dziej lub mniej znanych osobistości głównie ze świata
artystycznego i literackiego ówczesnej Warszawy.
Wiele, często datowanych, scen z życia towarzyskiego
braci cygańskiej wnosi nowe fakty do biografii po-
szczególnych malarzy, do ich wzajemnych stosunków,
choć nie wszystkie sceny są dziś dość czytelne, czasem
zupełnie niemożliwe do rozwiązania ze względu na
brak zaginionego tomu z objaśnieniami spisanymi rę-
ką Olszyńskiego. Znalazła się też w Albumach ilu-
stracyjna dokumentacja owych słynnych wycieczek
krajoznawczych młodych malarzy. Autorem jej w prze-
ważnej mierze jest Gerson.
W części II omówione zostały wyczerpująco dwa
obrazy Henryka Pillatiego, stanowiące niegdyś włas-
ność Olszyńskiego, później Towarzystwa Zachęty Sztuk
Pięknych: „Turniej artystów1* i „Rozejście się naro-
dów“. Pierwszy z nich zaginął, drugi stanowi dziś
własność Muzeum Narodowego w Warszawie. Te mier-
nej wartości artystycznej obrazy zasługują na uwagę
jako interesujący przekaz ikonograficzny dotyczący
środowiska warszawskiego w latach 1853—57. Choć
oba znane były szeroko od momentu ich powstania,
niejednokrotnie publikowane i komentowane, zamiesz-
czenie ich w książce dla dopełnienia całości zagadnienia
było ze wszech miar celowe, tym bardziej, że wzbo-
gacone zostały obszernym komentarzem autora, usto-
sunkowującym się do opinii dotychczasowych.
Najwięcej nowego, bardziej wszechstronnego ma-
teriału źródłowego dostarcza najobszerniejsza cz. III,
obejmująca 273 listy (własność Państwowego Instytutu
Sztuki) od 31 osób, przeważnie malarzy i pisarzy, głów-
nie warszawskich, z okresu po r. 1800, a więc po roz-
padnięciu się „grupy Olszyńskiego**. Listy pisarzy i pu-
blicystów podane częściowo w streszczeniach i cyta-
tach, niejednokrotnie ograniczonych do spraw plastyki,
pozwalają jednak w dużej mierze ogarnąć szeroki krąg
zagadnień ówczesnej kultury, z którymi Olszyński był
związany zainteresowaniami i codzienną praktyką za-
wodową. Listy malarzy wykorzystywane dotąd tylko
częściowo i publikowane w niewielkich wyjątkach,
stanowią pierwszorzędnego znaczenia źródło do dzie-
jów polskiego malarstwa 2 poł. XIX w. Wnoszą wiele
nowych szczegółów do życiorysu poszczególnych ma-
larzy, ustalają nowe fakty, korygują niektóre, błędnie
dotąd podawane daty. Najbogatsze ilościowo i najcen-
niejsze jako źródło wiadomości, budujących całe partie
życiorysowe artystów, są zespoły listów Juliusza Kos-
saka, Józefa Szermentowskiego, Franciszka Kostrzew-
skiego i Ignacego Gierdziejewskiego. Mnożą one nie
tylko daty i fakty biograficzne, ale pozwalają bliżej
87